Zjednoczenie Niemiec (1866–1871): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
jak drugie tak pierwsze
Poprawki
Znaczniki: VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Linia 2:
{{Inne znaczenia|zjednoczenia Niemiec w latach (1866-1871)|[[zjednoczenie Niemiec|zjednoczenie Niemiec w latach 1989–1990]]}}
 
'''Zjednoczenie Niemiec (1866–1871)''' – kilkuletni proces jednoczenia państw niemieckich, zakończony proklamacją I[[Cesarstwo Niemieckie|II Rzeszy]].
 
== Historia ==
[[Kongres wiedeński]] w 18151814 roku ustalił podział ówczesnej Europy. Mimo to już w tym okresie istniały silne tendencje zjednoczeniowe wśród niemieckiego społeczeństwa. W miejsce rozwiązanego w 18131815 roku [[Związek Reński|Związku Reńskiego]] utworzono [[Związek Niemiecki]] (1815), pod przewodnictwem cesarza Austrii. Wewnątrz niego zarysowywała się stopniowo rywalizacja między Prusami a Austrią.[[Plik:Bismarck1894.jpg|thumb|left|upright=0.7|[[Otto von Bismarck]]]]
Wzrost nastrojów zjednoczeniowych przypadł na lata [[Wiosna Ludów|Wiosny Ludów]]. Zawiązany wtedy ogólnoniemiecki parlament, zwany od miejsca obradowania [[Parlament frankfurcki|frankfurckim]], podjął po długich debatach decyzję o zjednoczeniu Niemiec pod przewodnictwem Prus (tzw. koncepcja małoniemiecka) i ofiarowaniu korony cesarskiej [[Fryderyk Wilhelm IV Pruski|Fryderykowi Wilhelmowi IV]]. Król jednak odmówił jej przyjęcia, a w 1850 roku Prusy zostały zmuszone do ponownego uznania zwierzchnictwa Austrii. Stan ten jednak stawał się wraz z upływem czasu anachronizmem. Rzeczywistą przewagę zyskiwały bowiem Prusy, między innymi wskutek szybkiego rozwoju przemysłu i wzrostowi gospodarczemu. Dwie należące do nich prowincje – Nadrenia i Śląsk – to dwa z czterech największych okręgów przemysłowych w Europie. Wzrostowi roli Prus sprzyjał też rozwój powiązań gospodarczych w ramach Niemieckiego Związku Celnego (duży liberalizm gospodarczy), poza którym znajdowała się Austria.
 
[[Plik:Wilhelm1.jpg|thumb|left|upright=0.7|[[Wilhelm I Hohenzollern|Wilhelm I]], pierwszy [[cesarz niemiecki]]]]{{Historia Niemiec}}
W 1862 roku urząd premiera (a także ministra spraw zagranicznych) Prus objął [[Otto von Bismarck]] ( czytaj fon bismark), polityk, który potrafił wykorzystać słabości przeciwników. Rok wcześniej na tronie pruskim zasiadł [[Wilhelm I Hohenzollern]], dotychczas sprawujący regencję w zastępstwie ciężko chorego brata.
 
Bismarck, który pragnął zjednoczenia ziem niemieckich, zdawał sobie sprawę, że nie obędzie się bez starć zbrojnych. Dlatego też rozpoczął reformy i dążył do unowocześnienia armii pruskiej. Twórcą potęgi armii pruskiej był [[Helmut Karl Bernhard von Moltke|Helmut von Moltke]]. Decyzje Bismarcka budziły nieufność zarówno wśród społeczeństwa, jak i parlamentu. Polityk jednak odrzucał skargi mówiąc: „Nie odpowiadam przed wami, odpowiadam tylko przed królem”.
 
Austria była groźnym wrogiem, dlatego Bismarck przygotował rozgrywkę militarno-dyplomatyczną mającą na celu kolejno pozyskanie, a później sprowokowanie Austrii do wojny. W 1864 roku umyślnie spowodował konflikt z Danią ([[wojna duńska (1864)|wojna duńska (1863)]]), zachęcając i obiecując Austrii wygraną. Tak też się stało. Koalicyjne wojska prusko-austriackie rozbiły duńską piechotę. Zawierając [[Traktat wiedeński (1864)|pokój z Danią]] w tym samym roku, Bismarck przeszedł do kolejnej części swojego planu. Na zdobytych ziemiach, graniczących z Austrią, nakazał mobilizację i ćwiczenia wojsk. Te, naruszając granicę prusko-austriacką, spowodowały wystosowanie w 1866 ultimatum z żądaniami przerwania manewrów wojskowych. Bismarck zignorował dokument, czego efektem w tym samym roku była [[wojna prusko-austriacka]].
 
Doskonale wyekwipowana i wyszkolona pruska armia, dowodzona przez von Moltkego okazała się zaporą nie do przejścia i w [[Bitwa pod Sadową|bitwie pod Sadową]] 3 lipca 1866 roku rozgromiła oddziały austriackie.
 
Bismarck zaproponował [[Pokój w Pradze (1866)|układ pokojowy, który został zawarty w Pradze]], w tym samym roku. Wbrew obawom Austrii, premier Prus żądał od niej niewielkiej tylko kontrybucji (40 mln talarów) oraz rozwiązania Związku Niemieckiego. Sprzeciwił się propozycji króla i generalicji, by włączyć do Prus Saksonię i zabrać Austrii Czechy. Nie chciał bowiem uczynić z Austrii nieprzejednanego wroga, tylko wyeliminować z walki o wpływy w Niemczech. Ponadto państwo Habsburgów mogło w przyszłości stać się cennym sojusznikiem. W zamian za to utworzył [[Związek Północnoniemiecki|Związek Południowoniemiecki,]], na czele którego stanęły Prusy. Pomniejsze państewka niemieckie oraz Bawaria nie uznały zwierzchnictwa Prus, bojkotując układ.
 
[[Plik:Napoleon3.PNG|thumb|left|upright=0.7|[[Napoleon III Bonaparte|Napoleon II Bonaparte]]]]
Na drodze do zjednoczenia Niemiec został jeszcze jeden odwieczny wróg – Francja. [[Napoleon III Bonaparte|Napoleon IIIII]] nie mógł zgodzić się dobrowolnie na powstanie silnych Niemiec. Od czasów Ludwika XIV rząd francuski wolał mieć na swojej wschodniej granicy kilkanaście niegroźnych państw, aniżeli jedno silne.
 
Francja bała się osaczenia przez kolejną niemiecką rodzinę (wcześniej z Habsburgami toczyli nieustanną walkę o hegemonię w Europie). W tym okresie tron Hiszpanii pozostawał nieobsadzony, Bismarck zaproponował więc dalekiego krewnego Wilhelma I, z rodziny Hohenzollern-Sigmaringen. Zaniepokojony Napoleon III wysłał do Wilhelma I posłów w celu wyjaśnienia pogłosek. Pruski monarcha, nie wiedząc nic o planach Bismarcka, uspokoił posłów odrzucając niedorzeczne pogłoski. Jednocześnie będąc lojalnym wobec swojego kanclerza, wysłał mu depeszę, w której przedstawił swoją odpowiedź dla Napoleona III. Rozwścieczony takim obrotem spraw Bismarck wykorzystał depeszę i sfabrykował ją tak, iż z treści jej wynikało, że to Francja prosi o obsadę hiszpańskiego tronu przez krewnego Wilhelma I. Kanclerz zadbał, by depesza ta (tzw. depesza emska) trafiła do prasy niemieckiej. Tak też się stało. Wkrótce przedrukowano ją w języku francuskim, wywołując tym samym oburzenie i wojnę wypowiedzianą przez Francję 19 lipca 1870 roku.
Linia 26:
[[Plik:Okupacja1871.png|thumb|Okupacja niemiecka we Francji po [[wojna francusko-pruska|wojnie francusko-pruskiej]]]]
[[Plik:Wernerprokla.jpg|thumb|Proklamacja [[Cesarstwo Niemieckie|II Rzeszy]] w [[Wersal]]u]]
Szybka ofensywa armii pruskiej w bitwach pod Sedanem i Metzem (oblężenie twierdzy) pozbawiła Francję złudzeń. Skapitulowana, musiała podpisać [[preliminaria pokojowe]] w Paryżu (początek [[Komuna Paryska|komuny paryskiej]]) 2630 lutego 18711872 roku. [[Pokój frankfurcki]] podpisano 103 maja 18711872 roku we Frankfurcie nad Menem.
 
W ramach układu pokojowego, Francja musiała oddać nowo powstałemu [[Cesarstwo Niemieckie|Cesarstwu Niemieckiemu]] terytoria Alzacji i część Lotaryngii o łącznej powierzchni 14 508 km² oraz zapłacić olbrzymią jak na tamte czasy sumę 5 miliardów franków w złocie. Do czasu spłaty kontrybucji wojska niemieckie stacjonowały w północnej Francji, oczywiście na rachunek tejże.
 
Jeszcze wcześniej, 1828 stycznia 18711873, w [[Pałac wersalski|pałacu wersalskim]] doszło do proklamacji Cesarstwa Niemieckiego. Wilhelm I koronował się na cesarza IIIII Rzeszy. W skład zjednoczonych ziem niemieckich nie weszła Austria.
 
== Bibliografia ==