Węgrzy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
m Aktualizacja linków zewnętrznych |
||
Linia 21:
Badacze są zgodni, że nazwa ''magyar'' stanowi złożenie słów ''maď''/''madž'' i ''er(i)''. Pierwsze z nich ma [[Języki indoeuropejskie|indoeuropejskie]] pochodzenie. Rdzeń ''manč'' - „człowiek”, prawdopodobnie związany jest z rzeczownikiem ''maňča -'' „opowiadanie”. Druga część złożenia ''er'' ma pochodzenie ugrofińskie i też znaczy „człowiek” (por. współczesne węg. ''ember'' „człowiek”). Takie konotacje złożenia ''magyar'' dają asumpt do przypuszczeń, że etnos (staro)węgierski powstał ze zlania się dwóch ludów ugryjskich, z których jeden posługiwał się nazwą własną ''manča'', a drugi – ''er''. Powstała w ten sposób nazwa mogła brzmieć ''madžer'' i znaczyć „lud mówiący” (w przeciwieństwie do pozostałych ludów, mówiących niezrozumiale, czyli „niemych”; por. słowiańskie „Słowianie” vs. „Niemcy”)<ref>Múcska 2010, s.344</ref>. ''Magyar'' początkowo było nazwą jednego z siedmiu [[Nomada|koczowniczych]] plemion węgierskich: Meder/Megyer, Tarján, Jenő, Kér, Keszih, Kürt-Gyarmat i Nyék. W końcu [[X wiek|X w.]] plemieniu Magyarów (pod wodzą [[Arpad]]a) udało się zjednoczyć pozostałe sześć pod swoim przewodnictwem.
W większości języków europejskich nazwa narodu węgierskiego nie ma jednak nic wspólnego z nazwą rodzimą. Podstawą dzisiejszych nazw jest etnonim ''onogur'', stanowiący złożenie bułgarsko-tureckich słów ''on'' „dziesięć” + ''ogur'' „plemię”, prawdopodobnie pochodzący z V w., gdy Madziarzy byli ściśle związani ze związkiem plemion [[Hunowie|Hunów]] i [[Protobułgarzy|Protobułgarów]], zwanym [[Onogurowie|Onogurami]]. Stykający się z oboma ludami Słowianie przenieśli etnonim ''onogur'' na Madziarów, skrócili go do formy ''og(ъ)r –'' (forma cerkiewna ''ągri'') i wymawiali z [[Prelabializacja|początkowym przydechowym]] ''w-''<ref>[[Aleksander Brückner]] ''Słownik etymologiczny języka polskiego'' za: [[Witold Doroszewski]] ''O kulturę słowa. Poradnik językowy'', t. II, Warszawa 1979, s.544</ref> jako ''W-ągri''. Stąd wywodzą się dzisiejsze „Węgrzy/Węgier” w języku polskim (dawniej również „Węgrzyn”, dziś zarezerwowane dla wina z Węgier, nazwy osad „[[Węgrzce]]” i podobne<ref>Bogdan Wetoszka, ''[http://bogdanwetoszka.eu.interia.pl/praca.doc. Nazwy etniczne na tle wczesnośredniowiecznej sieci osadniczej na Mazowszu północnym]'', praca magisterska obroniona na [[Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie|ATK]]</ref>), równolegle z nieco przestarzałą formą ''Madziar'', ''madziarski''<ref>[[Krystyna Długosz-Kurczabowa]], [
W średniowiecznych zapiskach zachodnioeuropejskich Węgrzy byli zwani ''Ungari'' albo ''Ougri''. [[Frankowie|Frankijscy]] kronikarze używali [[łacina|łacińskiego]] określenia ''(H)ungarus''. Początkowa litera „H” w łacińskim etnonimie ''Hungarus'' i pochodnych ma źródło w skojarzeniu Madziarów z Hunami (''Hunni''; jeszcze cesarz [[Franciszek Józef I]] nazywał się królem Hungarów{{fakt|data=2008-10}}). Z tych form wywodzą się [[język angielski|angielskie]] ''Hungarian'', [[język francuski|francuskie]] ''Hongrois'', [[język niemiecki|niemieckie]] ''Ungarn''.
| |||