Wikipedia

Maria Helena Kelles-Krauz: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Boty
1 384 060 edycji
jęz., źródła/przypisy, drobne merytoryczne, drobne redakcyjne
Linia 35:
|quote =
}}
'''Maria Helena Kelles-Krauz''', z domu '''Nynkowska''' (ur. [[11 czerwca]] [[1882]] w [[Radom]]iu, zm. [[4 września]] [[1969]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – pierwsza kobieta w Polsce, która została wybrana przewodniczącą rady miejskiej po uzyskaniu przez kobiety praw wyborczych, [[polska]] polityk [[socjalizm|socjalistyczna]], radna i przewodnicząca Rady Miasta Radomia, działaczka społeczna, niepodległościowa i oświatowa, tłumaczka.
 
== Życiorys ==
Córka Antoniego i Eleonory Nynkowskich. Rodzinny dom jej matki znajdował się przy ul. SzerokiejSpacerowej 12/14<ref name=":0">Agata Morgan, "Prezesem została kobieta", w: I''ch ślady. Kobiety w historii Radomia'', Radom: 2011, s. 63</ref> (ob. ulica JózefaMikołaja PiłsudskiegoReja) w [[Radom]]iu. Posiadała tytuł [[baron]]owej jako żona Stanisława barona Kelles-Krauza<ref>Maria Dąbrowska, ''Dzienniki 1914-1932'', Warszawa: 1988, s. 353</ref>. Uczyła się wna Prywatnych Wyższych Kursach Handlowych dla Kobiet Józefy Siemiradzkiej w Warszawie. OdStudiowała 1898przyrodę należała dona [[PolskaUniwersytet Partia Socjalistyczna – Frakcja RewolucyjnaJagielloński|PolskiejUniwersytecie Partii Socjalistycznej – Frakcja RewolucyjnaJagiellońskim]]<ref name="wan">{{Cytuj stronę | url = http://www.przeglad-socjalistyczny.pl/opinie/aziemski/929-pps | tytuł = Kobiety PPS | autor = [[Danuta Waniek]] | data dostępu = 2015-03-24}}</ref>. Odjako 1900nadzwyczajna pracowałasłuchaczka, wgdyż Towarzystwienie Rolniczymmiała Radomskim.wymaganej Studiowałamatury przyrodęz egzaminem z greki i łaciny, pozwalającej na [[Uniwersytetpodjęcie Jagielloński|Uniwersyteciestudiów Jagiellońskim]]w normalnym trybie<ref name="wan:1">Maria Kelles-Krauz, ''Moje życie, "Współczesność" nr 1/1970.s. 6-7''</ref>.
 
1 października 1904 jej mężem został [[Stanisław Kelles-Krauz]] (1883-1965). W związku ze studiami i pracą męża, od 1904 przebywali w Wiedniu, od 1905 zamieszkiwali w Krakowie, od 1909 w [[Kosów (obwód iwanofrankiwski)|Kosowie]], gdzie Maria prowadziła bibliotekę i księgowość w Zakładzie Przyrodolecznictwa [[Apolinary Tarnawski|Apolinarego Tarnawskiego]], od 1910 do 1911 w Paryżu, po czym powrócili do Radomia. Podczas I wojny światowej pod nieobecność męża (który znalazł się w niewoli węgierskiej, w [[Ostrzyhom|Esztergom]]), pracowała w Komitecie Obywatelskim. Od 1915 do 1919 była przewodniczącą Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego w Radomiu.
 
9 marca 1919 r., w pierwszych wyborach samorządowych po odzyskaniu przez [[Narodowe Święto Niepodległości|Polskę niepodległości,]] Maria i Stanisław Kelles-Krauzowie uzyskali mandat radnych Rady Miasta Radomia. Wśród 155 kandydatów na radnych było 11 kobiet, spośród których 3 uzyskały mandat radnej (Maria Kelles-Krauz, Jadwiga Rudnicka i [[Stanisława Wroncka]])<ref>Grażyna Łuszkiewicz, "Kobiety w samorządzie miejskim Drugiej Rzeczypospolitej. Próba portretu zbiorowego", w: ''Kobieta i świat polityki w niepodległej Polsce 1918-1939'', A. Żarnowska i A. Szwarc (red.), Warszawa:1996. </ref>. Maria Kelles-Krauz jako pierwsza kobieta w Polsce została wybrana 1 kwietnia 1919 r.<ref name=":0" />, spośród radnych, na Prezesa Rady Miejskiej w Radomiu, zaledwie kilka miesięcy po uzyskaniu przez [[Prawo wyborcze dla kobiet|kobiety praw wyborczych (listopad 1918 r.)]]. Wybierano ją dwukrotnie, w 1919 i w 1923, pełniła funkcję przewodniczącej rady miejskiej do 1926. Później Maria Kelles-Krauz była ławnikiem (członkiem zarządu miasta) odpowiedzialnym za oświatę. Z jej inicjatywy wprowadzono przymus szkolny (rodziców karano aresztem za nieposyłanie dzieci do szkoły), opiekę dentystyczną w szkole, rozdawano bezpłatne podręczniki, obuwie i odzież<ref name=":1" />. Maria Kelles-Krauz była także inicjatorką utworzenia Miejskiej Biblioteki Publicznej w Radomiu w 1922 r.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w marcu 1919 roku Maria i Stanisław uzyskali mandat radnych Rady Miasta Radomia. W późniejszych latach istnienia [[II Rzeczpospolita|II Rzeczypospolitej]] uzyskiwali reelekcję. Maria pełniła funkcję ławnika odpowiedzialnego za oświatę. Jako pierwsza kobieta w Polsce została przewodniczącą rady miejskiej, po tym jak kobiety uzyskały prawa wyborcze (dwukrotnie, w 1919 i w 1923, pełniła urząd do 1926). Z jej inicjatywy została utworzona Miejska Biblioteka Publiczna w Radomiu. Działała w ramach [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]<ref name="wan" />.
 
Należała do [[Polska Partia Socjalistyczna|Polskiej Partii Socjalistycznej]]<ref name="wan" />.
Po wybuchu II wojny światowej i aresztowaniu jej męża, trudniła się wyrobem mydła w domowych warunkach. W ich mieszkaniu odbywały się [[Tajne nauczanie|tajne komplety]]. Po zakończeniu wojny ponownie pracowała jako ławnik w radomskim wydziale oświatowym. Od 1946 wyjechała do [[Dania|Danii]], gdzie jej mąż objął funkcje dyplomatyczne. Tam nauczyła się [[Język duński|języka duńskiego]] i tłumaczyła tamtejszą literaturę. Ponadto była tłumaczką j. rosyjskiego. W 1954 wraz z mężem powrócili do Polski i osiedli w Warszawie.▼
 
▲Po wybuchu II wojny światowej i aresztowaniu jej męża (został wywieziony do obozu koncentracyjnego w [[Sachsenhausen (KL)|Sachsenhausen]]), trudniła się wyrobem mydła w domowych warunkach. W ichjej mieszkaniu odbywały się [[Tajne nauczanie|tajne komplety]], które prowadziła m.in jej przyjaciółka i pisarka [[Elżbieta Jackiewiczowa]]. Historia ich przyjaźni została opisana w książce ''Pokolenie Teresy.'' Po zakończeniu wojny ponownie krótko pracowała jako ławnik w radomskim wydziale oświatowym. OdW marcu 1946 wyjechała do [[Dania|Danii]], gdzie jej mąż objął funkcje dyplomatyczne. Tam nauczyła się [[Język duński|języka duńskiego]] i tłumaczyła tamtejszą literaturę, m.in. książki Martina Andersena [[Martin Andersen Nexø|Nexø]]<ref name=":1" />. Ponadto była tłumaczką j.z języka rosyjskiego. W 1954 wraz z mężem powrócili do Polski i osiedli w Warszawie.
 
W 1927 otrzymała [[Order Odrodzenia Polski|Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Odznaczenia | url = http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=39109| czasopismo = [[Gazeta Lwowska (1810–1939)|Gazeta Lwowska]] | strony = 1 | data = nr 103 z 6 maja 1927}}</ref>.
Linia 50 ⟶ 52:
Maria i Stanisław Kelles-Krauzowie mieli dwie córki: Zofia (1905-1962), Hanna (1914-1968)<ref>{{cytuj stronę|url=http://bs.sejm.gov.pl/F?func=find-b&request=000000635&find_code=SYS&local_base=ARS10|tytuł=Stanisław Kelles-Krauz – profil na stronie Sejmu RP|opublikowany=bs.sejm.gov.pl|data dostępu=24 marca 2015}}</ref>. Jej szwagrem był [[Kazimierz Kelles-Krauz]].
 
Maria Kelles-Krauz przyjaźniłaznała się z [[Maria Dąbrowska|Marią Dąbrowską]]<ref>{{cytuj stronę|url=http://www.echodnia.eu/apps/pbcs.dll/article?AID=/20130528/POWIAT0206/130528899|tytuł=W Resursie wspominano Stanisława Kelles- Krauza|autor=Barbara Koś|data=28 maja 2013|opublikowany=echodnia.eu|data dostępu=24 marca 2015}}</ref>, która kilkakrotnie odwiedziła ją w Radomiu.
 
<br />
Maria Kelles-Krauz została opisana w książce pt. ''Ich ślady. Kobiety w historii Radomia'' z 2011<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.eradomianki.pl/kobiety-w-historii-radomia,pa1,59,1 | tytuł = Kobiety w historii Radomia | data = 2015-02-22 | data dostępu = 2015-05-04}}</ref>.
 
== Przypisy ==
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Helena_Kelles-Krauz”