Nazaret: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
m wstawiam parametr wikisłownik=Nazaret w {{Miejscowość infobox}}
Linia 60:
|Plik:Christmas in The City of Nazareth.jpg|Pokazy ogni sztucznych na święta grudniowe w 2012 r.
}}
Badania archeologiczne odkryły kultowy ośrodek sprzed ponad 10000
Badania archeologiczne odkryły kultowy ośrodek sprzed ponad 9000 lat ([[neolit]]), położony przy kibucu [[Kefar ha-Choresz|Kefar HaChoresz]], w odległości około 3&nbsp;km od Nazaretu<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Goring-Morris|imię= A.N.|autor link= |tytuł= The quick and the dead: the social context of Aceramic Neolithic mortuary practices as seen from Kfar HaHoresh|wydawca= |miejsce= |rok= 1997|strony= |isbn=}}</ref>. Odnaleziono pozostałości 65 osób pochowanych pod olbrzymimi kamieniami nagrobnymi, które zostały wykonane z bloków białego gipsu o wadze około 3 [[tona|ton]]. Udekorowanie czaszek zmarłych jest powodem, dla którego archeolodzy przypuszczają, że był to ważny ośrodek kultowy w tamtych czasach<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.archaeology.org/0311/newsbriefs/nazareth.html| tytuł = Pre-Christian Rituals at Nazareth| data dostępu = 2008-02-15| praca= Archaeology| język = en}}</ref>. Badania archeologiczne prowadzone na terenie Nazaretu ujawniły pozostałości garncarstwa z [[epoka brązu|wczesnej epoki brązu]] (1500 p.n.e.) oraz ceramikę z [[epoka żelaza|epoki żelaza]] (1500-586 p.n.e.). Należy przypuszczać, że pierwsi mieszkańcy Nazaretu byli Kananejczykami, brak jednak na to potwierdzeń archeologicznych<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Emmett|imię= Chad Fife|autor link= |tytuł= Beyond the Basilica:Christians and Muslims in Nazareth|wydawca= University of Chicago Press|miejsce= Chicago|rok= 1995|strony= 16|isbn= 0226207110}}</ref>. Brak śladów osadnictwa z okresów asyryjskiego, babilońskiego lub perskiego<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Bagatti|imię= B.|autor link= |tytuł= Excavations in Nazareth|wydawca= |miejsce= |rok= 1969|strony= vol.1, s. 272-310|isbn=}}</ref>. Wykopaliska przeprowadzone przed 1931 nie ukazały także „żadnych śladów osadnictwa greckiego lub rzymskiego”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Tonneau|imię= R.|autor link= |tytuł= Revue Biblique XL|wydawca= C. Kopp|miejsce= |rok= 1938|strony= 188|isbn=}}</ref>. Franciszkanin i archeolog Bellarmino Bagatti, który prowadził dalsze wykopaliska, odkrył rzymskie i bizantyjskie artefakty, które pozwoliły jednoznacznie stwierdzić istnienie osadnictwa od II wieku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Bagatti|imię= Bellarmino|autor link= |tytuł= Excavations in Nazareth, vol. 1|wydawca=|miejsce= |rok= 1969|strony= 272-310|isbn=}}</ref>. Również na podstawie grobów odkrytych w pobliżu wioski można wywnioskować, że Nazaret było żydowską osadą w okresie rzymskim<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Finegan|imię= Jack|autor link= |tytuł= The Archeology of the New Testament|wydawca=Princeton University Press|miejsce= |rok= 1992|strony= 46|isbn=}}</ref>; pierwsze groby tego typu prawdopodobnie pojawiły się w [[Galilea|Galilei]] w połowie I wieku naszej ery. W dwóch grobach znaleziono lampy gliniane, szklane naczynia i wazy pochodzące z okresu między I a III wiekiem<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Finegan|imię= John|autor link= |tytuł= The Archeology of the New Testament|wydawca=Princeton University Press|miejsce= Princeton|rok= 1992|strony= 46|isbn=}}</ref>.
 
Badania archeologiczne odkryły kultowy ośrodek sprzed ponad 9000 lat ([[neolit]]), położony przy kibucu [[Kefar ha-Choresz|Kefar HaChoresz]], w odległości około 3&nbsp;km od Nazaretu<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Goring-Morris|imię= A.N.|autor link= |tytuł= The quick and the dead: the social context of Aceramic Neolithic mortuary practices as seen from Kfar HaHoresh|wydawca= |miejsce= |rok= 1997|strony= |isbn=}}</ref>. Odnaleziono pozostałości 65 osób pochowanych pod olbrzymimi kamieniami nagrobnymi, które zostały wykonane z bloków białego gipsu o wadze około 3 [[tona|ton]]. Udekorowanie czaszek zmarłych jest powodem, dla którego archeolodzy przypuszczają, że był to ważny ośrodek kultowy w tamtych czasach<ref>{{cytuj stronę| url = http://www.archaeology.org/0311/newsbriefs/nazareth.html| tytuł = Pre-Christian Rituals at Nazareth| data dostępu = 2008-02-15| praca= Archaeology| język = en}}</ref>. Badania archeologiczne prowadzone na terenie Nazaretu ujawniły pozostałości garncarstwa z [[epoka brązu|wczesnej epoki brązu]] (1500 p.n.e.) oraz ceramikę z [[epoka żelaza|epoki żelaza]] (1500-586 p.n.e.). Należy przypuszczać, że pierwsi mieszkańcy Nazaretu byli Kananejczykami, brak jednak na to potwierdzeń archeologicznych<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Emmett|imię= Chad Fife|autor link= |tytuł= Beyond the Basilica:Christians and Muslims in Nazareth|wydawca= University of Chicago Press|miejsce= Chicago|rok= 1995|strony= 16|isbn= 0226207110}}</ref>. Brak śladów osadnictwa z okresów asyryjskiego, babilońskiego lub perskiego<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Bagatti|imię= B.|autor link= |tytuł= Excavations in Nazareth|wydawca= |miejsce= |rok= 1969|strony= vol.1, s. 272-310|isbn=}}</ref>. Wykopaliska przeprowadzone przed 1931 nie ukazały także „żadnych śladów osadnictwa greckiego lub rzymskiego”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Tonneau|imię= R.|autor link= |tytuł= Revue Biblique XL|wydawca= C. Kopp|miejsce= |rok= 1938|strony= 188|isbn=}}</ref>. Franciszkanin i archeolog Bellarmino Bagatti, który prowadził dalsze wykopaliska, odkrył rzymskie i bizantyjskie artefakty, które pozwoliły jednoznacznie stwierdzić istnienie osadnictwa od II wieku<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Bagatti|imię= Bellarmino|autor link= |tytuł= Excavations in Nazareth, vol. 1|wydawca=|miejsce= |rok= 1969|strony= 272-310|isbn=}}</ref>. Również na podstawie grobów odkrytych w pobliżu wioski można wywnioskować, że Nazaret było żydowską osadą w okresie rzymskim<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Finegan|imię= Jack|autor link= |tytuł= The Archeology of the New Testament|wydawca=Princeton University Press|miejsce= |rok= 1992|strony= 46|isbn=}}</ref>; pierwsze groby tego typu prawdopodobnie pojawiły się w [[Galilea|Galilei]] w połowie I wieku naszej ery. W dwóch grobach znaleziono lampy gliniane, szklane naczynia i wazy pochodzące z okresu między I a III wiekiem<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Finegan|imię= John|autor link= |tytuł= The Archeology of the New Testament|wydawca=Princeton University Press|miejsce= Princeton|rok= 1992|strony= 46|isbn=}}</ref>.
 
We wczesnych żydowskich źródłach brak informacji o Nazarecie, może to wynikać z niskiej pozycji Galilei wśród Żydów żyjących w [[Judea|Judei]]<ref>{{Cytuj pismo |czasopismo= Anchor Bible Dictionary|odpowiedzialność= Nazareth|oznaczenie= |miejsce= New York|wydawca= Doubleday|rok= 1992|id=}}</ref>. Nie wzmiankuje o nim [[Stary Testament]], [[Talmud]] ani żydowski historyk [[Józef Flawiusz]]. Miasteczko pojawia się dopiero w [[I wiek p.n.e.|I wieku p.n.e.]] Ocenia się, że Nazaret liczył wówczas około 480 mieszkańców<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= E. Meyers|imię= J. Strange|autor link= |tytuł= Archaeology, the Rabbis, & Early Christianity Nashville|wydawca= Anchor Bible Dictionary|miejsce= New York|rok= 1992|strony=, s. 272-310|isbn=|tom=1}}</ref><ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Cheyne|imię= T.|autor link= |tytuł= Nazareth|wydawca= Encyclopedia Biblica|miejsce= London|rok= 1899|strony= |isbn=}}</ref>. Według opisu [[Ewangelia Łukasza|Ewangelii Łukasza]] Nazaret był domem [[Józef z Nazaretu|Józefa]] i [[Maria z Nazaretu|Marii]], rodziców [[Jezus Chrystus|Jezusa Chrystusa]]<ref group=uwaga>Zobacz: [[Ewangelia Łukasza]] 1,26-27: „(26) W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego '''Nazaret''', (27) do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja”. Tłumaczenie według [[Biblia Tysiąclecia|Biblii Tysiąclecia]].</ref><ref group=uwaga>Zobacz: Ewangelia Łukasza 2,1-5: „(1) W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. (2) Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. (3) Wybierali się więc wszyscy, aby się dać zapisać, każdy do swego miasta. (4) Udał się także Józef z Galilei, z miasta '''Nazaret''', do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, (5) żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref>. Według [[Biblia|Biblii]] Józef i Maria po narodzeniu się Jezusa uciekli do [[Egipt]]u przed prześladowaniami ze strony króla [[Herod Wielki|Heroda Wielkiego]]. Po jego śmierci powrócili do Nazaretu, gdzie Jezus spędził swoje dzieciństwo. Przebywał on w Nazarecie do czasu podjęcia się publicznej działalności, którą rozpoczął w wieku 30 lat. Wtedy przyjął [[chrzest]] w [[Jordan (rzeka)|Jordanie]] z rąk [[Jan Chrzciciel|Jana Chrzciciela]], a następnie przeniósł się do pobliskiego [[Kafarnaum]]<ref group=uwaga>Zobacz: [[Ewangelia Mateusza]] 4,12-13: „12) Gdy /Jezus/ posłyszał, że Jan został uwięziony, usunął się do Galilei. (13) Opuścił jednak '''Nazaret''', przyszedł i osiadł w Kafarnaum nad jeziorem, na pograniczu Zabulona i Neftalego”. Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.</ref>. Zgodnie z tradycją [[kościół katolicki|katolicką]] już w pierwszych latach po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa istniała w Nazarecie silna grupa [[judeochrześcijanie|judeochrześcijan]], która spotykała się w domu Maryi i Józefa. Kolejne lata wiązały się z falą ciężkich prześladowań chrześcijan, a także i Żydów. W 1962 roku w [[Cezarea Nadmorska|Cezarei Nadmorskiej]] odkryto listę w języku aramejskim zawierającą spis rodzin kapłańskich, rozesłanych do różnych miejscowości z powodu upadku w 70 roku [[Jerozolima|Jerozolimy]] i zniszczenia [[Świątynia Jerozolimska|Świątyni Jerozolimskiej]], z których jedna zamieszkała w Nazarecie; według inskrypcji „kapłani z porządku Elkalira uczynili Nazaret swoim domem”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Barnett|imię= Paul|autor link= |tytuł= Behind the Scenes of the New Testament|wydawca= Anchor Bible Dictionary|miejsce= New York|rok= 1990|strony= 42|isbn=}}</ref>. Miasto Nazaret pozostawało żydowskim co najmniej do VII wieku, jednak jego historia była już nierozerwalnie związana z [[chrześcijaństwo|chrześcijaństwem]]. [[Euzebiusz z Cezarei]] w swojej ''Historii Kościoła'' powołuje się na Hegezypa, który w II wieku pisał o krewnych Jezusa z Nazaretu, kiedy opowiada o prześladowaniach za cesarza [[Domicjan]]a (81-96 n.e.). Następnie krewni Jezusa mieli rozejść się po całym świecie. Archeolodzy znaleźli również miejsce nabożeństw wczesnych chrześcijan (III w.), w tym [[baptysterium]] w podłodze pokrytej [[mozaika|mozaiką]], na której widnieje imię diakona Conona z Nazaretu. Według podania [[Euzebiusz z Cezarei|Euzebiusza z Cezarei]] (''Historia Kościoła'', t. 1, 7:13-14) w czasie prześladowań za [[Decjusz (cesarz rzymski)|Decjusza]] (249-251) chrześcijański męczennik Conon powiedział w czasie przesłuchania, że jest z potomków rodziny Chrystusa z Nazaretu w Galilei. W IV wieku w tej niewielkiej osadzie wybudowano pierwszy drewniany [[kościół (budynek)|kościół]], który znajdował się przy jaskini<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Taylor|imię= J.|autor link= |tytuł= Christians and the Holy Places|wydawca= Clarendon Press|miejsce= Oxford|rok= 1993|strony= 265|isbn=}}</ref>. [[Hieronim ze Strydonu]] pisał w V wieku, że Nazaret był zwykłą wsią, której żydowscy mieszkańcy czerpali zyski z handlu z chrześcijańskimi pielgrzymami. Do VI wieku była to żydowska osada<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Taylor|imię= J.|autor link= |tytuł= Christians and the Holy Places|wydawca= Clarendon Press|miejsce= Oxford|rok= 1993|strony= 215|isbn=}}</ref>. W VI wieku legendy o Marii zaczęły zyskiwać coraz większą popularność wśród chrześcijańskich pielgrzymów przybywających do [[Palestyna|Palestyny]]. Wybudowano wówczas w miejscu przypuszczalnego położenia domu Marii trzynawową bizantyńską [[bazylika|bazylikę]] Zwiastowania z przylegającym do niej [[Klasztor|konwentem]]<ref>{{cytuj książkę |nazwisko= Geyer|imię= P.|autor link= |tytuł= Itinera Hierosolymitana saeculi|wydawca= G. Freytag|miejsce= Lipsiae|rok= 1898|strony= 161|isbn=}}</ref>. W 614 roku [[Persowie]] prowadzący wojnę z [[Cesarstwo Bizantyńskie|Bizancjum]] najechali na Palestynę. Przeciwko chrześcijanom wystąpili wówczas żydowscy powstańcy pod wodzą Beniamina, którzy zburzyli liczne kościoły i klasztory. W nagrodę za poparcie Persowie dali Żydom ograniczoną władzę nad Palestyną (lata 614-617). Gdy Bizantyjczycy zaczęli odnosić sukcesy w wojnie z Persami, w 627 roku Żydzi zawarli tajne porozumienie z cesarzem [[Herakliusz (cesarz bizantyński)|Herakliuszem]]. Po zajęciu Palestyny cesarz złamał warunki porozumienia i nakazał mordowanie wszystkich złapanych Żydów. Miejscem szczególnej kaźni było Nazaret, które od 630 roku przestało być żydowską osadą<ref>{{Cytuj pismo |czasopismo= Journal of the Palestine Oriental Society|odpowiedzialność= C. Kopp|oznaczenie= Beiträge zur Geschichte Nazareths|miejsce= vol. 18, s. 215|wydawca= |rok= 1938|id=}}</ref>.