Wikipedia

Chorwacja: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
392 031 edycji
m Bot poprawia linki do disambigów
Linia 99:
Od początku lat 90. do śmierci w 1999 krajem w sposób [[Autorytaryzm (ustrój)|autorytarny]] rządził [[Franjo Tuđman]], przywódca nacjonalistycznej Chorwackiej Wspólnoty Demokratycznej (HDZ)<ref name="Issac, Jeffrey C. 2000">Issac, Jeffrey C. (2000). Between Past and Future: The Revolutions of 1989 and Their Aftermath. Central European University Press. s. 42.</ref><ref name="Bunce 2012">Bunce & Wolchik, Valerie, Sharon L. (2012). Socialism Vanquished, Socialism Challenged: Eastern Europe and China, 1989-2009. Oxford University Press. s. 28.</ref>. W 2000 w wyborach wygrały siły umiarkowane i nastąpiła demokratyzacja kraju: prezydentem został [[Stjepan Mesić]], dawny antykomunistyczny opozycjonista. Rząd utworzyła koalicja zreformowanych postkomunistów z ludowcami, chadekami i partią liberalną, a na jego czele stanął [[Ivica Račan]]. Gabinet zabiegał o zbliżenie Chorwacji do struktur europejskich.
 
W 2003 HDZ powróciła do władzy. Dwa lata później Chorwacja rozpoczęła negocjacje w sprawie przyjęcia do [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]]. W 2009 kraj dołączył do [[NATO]]. W 2011 zakończyły się negocjacje akcesyjne do UE<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.tvpparlament.pl/aktualnosci/jest-projekt-traktatu-akcesyjnego-dla-chorwacji/5270580 |tytuł=Jest projekt akcesji do UE dla Chorwacji |data=2011-09-17 |opublikowany=www.tvpparlament.pl |język=pl |data dostępu=2011-09-27}}</ref>. Traktat akcesyjny podpisano 9 grudnia 2011<ref>{{Cytuj stronę| url = http://www.uniaeuropejska.org/traktat-akcesyjny-z-chorwacja-9-grudnia| tytuł = Traktat akcesyjny z Chorwacją 9 grudnia| nazwisko = | imię = | autor = Teresa Matusiak| autor link =| data = 2011-12-12| rok = | opublikowany = UniaEuropejska.org| język = pl| data dostępu = 2011-11-12}}</ref>. 22 stycznia 2012 66,27% Chorwatów opowiedziało się za członkostwem w UE. 1 lipca 2013 Chorwacja dołączyła do UE.
 
== Geografia ==
Linia 126:
{{Osobny artykuł|Parki narodowe w Chorwacji}}
* [[Wyspy Briońskie|Park Narodowy Wysp Briońskich]] (''Nacionalni Park Brijuni'')
* [[Kornati|Park Narodowy Kornati]] (''Nacionalni Park Kornati'')<ref>{{Cytuj |tytuł = Park Narodowy Kornati |data = 2019-02-19 |data dostępu = 2019-02-19 |opublikowany = naszepodroze.edu.pl- Chorwacja i Bałkany |url = http://naszepodroze.edu.pl/chorwacja/park-narodowy-kornati/ |język = pl-PL}}</ref>
* [[Park Narodowy Krka]] (''Nacionalni Park Krka'')
* [[Mljet|Park Narodowy Mljet]] (''Nacionalni Park Mljet'')
* [[Park Narodowy Paklenica]] (''Nacionalni Park Paklenica'')
* [[Park Narodowy Jezior Plitwickich]] (''Nacionalni Park Plitvička jezera'')<ref>{{Cytuj|autor=Wojciech Tyluś|tytuł=Jeziora Plitwickie. Piękno chorwackiej przyrody|data=|data dostępu=2017-10-31|opublikowany=crolove.pl|url=https://crolove.pl/jeziora-plitwickie-piekno-chorwackiej-przyrody/|język=pl-PL}}</ref>
* [[Park Narodowy Risnjak]] (''Nacionalni Park Risnjak'')
* [[Park Narodowy Welebitu Północnego]] (''Nacionalni Park Sjeverni Velebit'')
Linia 352:
| – rolnictwo 6,8%<br />– przemysł 30,9%<br />– usługi 62,3%
|-
| '''[[budżet]]:''':<br />– dochody<br />– wydatki
|<br />17,78 mld $<br />19,06 mld $
|-
Linia 463:
* [[Katedra św. Jakuba w Szybeniku|Katedra św. Jakuba]] w [[Szybenik]]u,
* Stare Miasto w [[Dubrownik]]u,
* krajobraz kulturowy wyspy [[Hvar (wyspa)|Hvar]] (Równina [[Stari Grad (Chorwacja)|Starego Gradu]]),
* [[Park Narodowy Jezior Plitwickich|Park Narodowy Jeziora Plitvickie]] (NP Plitvička Jezera).
 
Linia 494:
| święto ruchome || [[Poniedziałek Wielkanocny]] || Uskrsni ponedjeljak
|-
| święto ruchome || [[Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi PańskiejChrystusa|Boże Ciało]] || Tijelovo
|-
| 1 maja || [[Święto Pracy]] || Praznik rada
Linia 546:
Najstarsze zachowane informacje o zawodach sportowych na terenie dzisiejszej Chorwacji pochodzą z XVI wieku. Dotyczą one [[Regaty|regat]] tradycyjnych chorwackich łodzi o nazwie [[falkuša]], które w 1593 roku w liczbie 73 ścigały się na trasie z [[Komiža|Komižy]] do [[Palagruža|Palagružy]], będąc tym samym najstarszymi wyścigami drewnianych łodzi na świecie. Sport na terenie dzisiejszej Chorwacji zaczął się rozwijać od początku XX wieku. Mimo tego, iż Chorwacja nie była wówczas niepodległym państwem, w 1909 roku powstała Chorwacka Unia Sportowa. 2 lata wcześniej swój pierwszy mecz rozegrała [[Reprezentacja Chorwacji w piłce nożnej mężczyzn|reprezentacja Chorwacji w piłce nożnej]]. W kolejnych latach Chorwaci zaczęli odnosić pierwsze sukcesy międzynarodowe, reprezentując jednak barwy innych krajów<ref name="historia sportu">{{Cytuj stronę | url = http://www.croatianhistory.net/etf/sport.html | tytuł = Croatian Sports | autor = Darko Zubrinic | data = 1995 | opublikowany = croatianhistory.net | język = en | data dostępu = 2012-08-21}}</ref>. Chorwaci do czasu uzyskania niepodległości brali także udział w [[igrzyska olimpijskie|igrzyskach olimpijskich]]. Startowali w nich jednak jako reprezentanci [[Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców|Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców]], a później [[Jugosławia|Jugosławii]], a zgodnie z przepisami Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego spadkobiercą ich rezultatów jest [[Serbia]]<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.jutarnji.hr/srbija-si-je-prisvojila-bearu--jerkovica--drazena-i-parlova/847825/ |tytuł=Srbija si je prisvojila Bearu, Jerkovića, Dražena i Parlova |autor=Predrag Žukina |data=2010-07-19 |opublikowany=jutarnji.hr |język=hr |data dostępu=2012-08-21}}</ref>. W sumie do momentu uzyskania niepodległości chorwaccy sportowcy zdobyli 45 medali olimpijskich, w tym 15 złotych<ref>{{Cytuj stronę | url = http://welcomecroatia.net/croatia-the-olympic-games/ | tytuł = Croatia & the Olympic Games Brief history | data = 2012-07-29 | opublikowany = welcomecroatia.net | język = en | data dostępu = 2012-08-21}}</ref>.
 
Nieco ponad miesiąc po ogłoszeniu przez Chorwację niepodległości, 10 września 1991 roku, powstał [[Chorwacki Komitet Olimpijski]] oraz 29 chorwackich związków sportowych<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.hr/hrvatska/sport/hoo/najvaniji-datumi |tytuł=Hrvatski olimpijski odbor > Najvažniji datumi |opublikowany=www.hr |język=hr |data dostępu=2012-08-21}}</ref>. 2 dni po uznaniu tego kraju przez [[Wspólnota Europejska|Wspólnotę Europejską]] za w pełni niepodległe i [[suwerenność|suwerenne]] państwo<ref>{{Cytuj stronę |url=http://www.nytimes.com/1991/12/24/world/slovenia-and-croatia-get-bonn-s-nod.html |tytuł=Slovenia and Croatia Get Bonn’s Nod |autor=STEPHEN KINZER |data=1991-12-24 |opublikowany=nytimes.com |język=en |data dostępu=2012-08-21}}</ref>, 17 stycznia 1992 roku, Chorwacki Komitet Olimpijski został oficjalnie członkiem [[Międzynarodowy Komitet Olimpijski|Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego]], który zaprosił Chorwatów do udziału w [[Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1992|Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1992 roku]], odbywających się w [[Albertville]], i [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1992|Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1992 roku]], odbywających się w [[Barcelona|Barcelonie]]<ref>{{Cytuj stronę |url=http://gol.hr/clanak//olimpijske_igre/hrvati-kroz-povijest-na-zimskim-olimpijskim-igrama.html |tytuł=Hrvati kroz povijest na Zimskim olimpijskim igrama |data=2010-02-08 |opublikowany=gol.hr |język=hr |data dostępu=2012-08-21}}</ref>. Pierwsze olimpijskie medale Chorwacja zdobyła podczas tych drugich zawodów. Od 1992 roku kraj ten bierze udział w każdych kolejnych igrzyskach olimpijskich<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sports-reference.com/olympics/countries/CRO/ | tytuł = Croatia | opublikowany = sports-reference.com | język = en | data dostępu = 2012-08-21}}</ref>. Dotychczas (sierpień 2012 roku) zdobył 21 medali [[letnie igrzyska olimpijskie|letnich igrzysk]] (5 złotych)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sports-reference.com/olympics/countries/CRO/summer/ | tytuł = Croatia Summer Sports | opublikowany = sports-reference.com | język = en | data dostępu = 2012-08-21}}</ref> oraz 10 medali [[zimowe igrzyska olimpijskie|igrzysk zimowych]] (4 złote)<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.sports-reference.com/olympics/countries/CRO/winter/ | tytuł = Croatia Winter Sports | opublikowany = sports-reference.com | język = en | data dostępu = 2012-08-21}}</ref>.
 
W 2018 roku na [[Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2018|Mistrzostwach Świata w Rosji]] [[reprezentacja Chorwacji w piłce nożnej mężczyzn]] zdobyła wicemistrzostwo, a zawodnikiem turnieju został chorwacki piłkarz [[Luka Modrić]].
Linia 559:
* {{Cytuj stronę | url = http://www.vlada.hr/en | tytuł = Government of the Republic of Croatia | opublikowany = vlada.hr | język = en | data dostępu = 2012-08-21}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.croatia.eu | tytuł = Chorwacja: kraj i ludzie | opublikowany = croatia.eu | język = en | data dostępu = 2013-07-18}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.hr/ | tytuł = Početna stranica Hrvatske | opublikowany = www.hr | język = hr | data dostępu = 2012-08-21}}
 
{{Półwysep Bałkański}}
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Chorwacja”