Ahmad Hasan al-Bakr: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Poprawiam linki wewnętrzne i wykonuję drobne zmiany typograficzne i techniczne.
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy
Linia 46:
W okresie rządów Rady Rewolucyjnych Dowódców na czele z [[Abd al-Karim Kasim|Abd al-Karimem Kasimem]], po rewolucji w lipcu 1958, był odpowiedzialny za poprawę relacji ze [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|Związkiem Radzieckim]]. Zasiadał w utworzonym po przewrocie sądzie ludowym, który miał sądzić przeciwników rewolucji<ref name=":1" />.
 
W rok po zamachu, podejrzany o prowadzenie działalności antyrządowej, został zmuszony do odejścia z armii. Wkrótce po przymusowym zakończeniu służby objął funkcję przewodniczącego militarnego wydziału [[Partia Baas (Irak)|irackiej partii Baas]]<ref>{{cytuj książkę | autor = al-Marashi, Ibrahim; Salama| tytuł = Iraq's Armed Forces: an Analytical History| wydawca = Routledge| miejsce = | rok = 2008 | strony = 92| isbn = 978-0-415-40078-7}} </ref>.
 
Brał udział w organizacji [[Zamach stanu w Iraku (luty 1963)|zamachu stanu w lutym 1963]], podczas którego rząd Abd al-Karima Kasima został obalony, a on sam – zamordowany{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=84}}. Władzę w Iraku objęła partia Baas{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=91-92}}, a Ahmad Hasan al-Bakr został wiceprezydentem kraju; prezydenturę baasiści oddali w ręce bardziej znanego i doświadczonego gen. [[Abd as-Salam Arif|Abd as-Salama Arifa]]{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=94}}. Al-Bakr został następnie również premierem. Za jego wiedzą i pod jego kierunkiem partia Baas przeprowadziła zmasowane represje przeciwko innym partiom lewicowym, w szczególności [[Iracka Partia Komunistyczna|Irackiej Partii Komunistycznej]]. W ich toku ponad 10 tys. działaczy zostało zamordowanych, a ponad 100 tys. uwięzionych{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=117}}.
Linia 65:
Pierwszym premierem po zamachu został [[Abd ar-Razzak an-Najif]], jednak 30 lipca 1968 baasiści zmusili go do rezygnacji{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=114-115}}. Wówczas szefem rządu został al-Bakr. W jego gabinecie znalazło się czternastu polityków partii Baas, dziewięciu niezależnych nacjonalistów i trzech [[Kurdowie|Kurdów]]. Prawdziwym ośrodkiem władzy była jednak [[Rada Dowództwa Rewolucji (Irak)|Rada Dowództwa Rewolucji]] kierowana również przez al-Bakra{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=116}}. Jej członkowie sprawowali kolegialnie władzę dyktatorską{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=118}}. W tym samym roku Ahmad Hasan al-Bakr usynowił swojego kuzyna Saddama Husajna i mianował go swoim zastępcą w strukturach partyjnych<ref name=":0" />.
 
W celu umocnienia władzy, od jesieni 1968 roku irackie służby specjalne przeprowadziły na szeroką skalę serię czystek, w rezultacie których aresztowano wiele osób, które w mniemaniu partii Baas mogły przedstawiać dla niej zagrożenie. W szczególności usunięto ze stanowisk w armii i służbach bezpieczeństwa oficerów uznanych za nielojalnych, zastępując ich niedoświadczonymi politykami partii Baas{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=117}}. Do każdego oddziału skierowano partyjnego aktywistę spełniającego obowiązki komisarza politycznego; o obsadzie tych stanowisk decydowali al-Bakr i Saddam Husajn{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=119-121}}. Ponownie zaatakowano również partie opozycyjne, zarówno lewicowe, jak i prawicowe. Do końca 1968 aresztowano kilkuset oficerów, czterdziestu zagranicznych biznesmenów i liczną grupę polityków, w tym komunistów, naserystów i sympatyków syryjskiej gałęzi partii Baas, z którą organizacja iracka była skłócona. Część z tych ludzi została następnie skazana na śmierć i publicznie stracona lub zmarła w więzieniu (albo krótko po zwolnieniu) wskutek tortur{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=118}}. Kolejna fala represji przeciwko Irackiej Partii Komunistycznej, podczas której wskutek tortur zmarło kilku jej czołowych działaczy, nastąpiła w 1971{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=142}}. Szczególny rozgłos miał natomiast odkryty przez Saddama Husajna tzw. ''syjonistyczny spisek''. [[Żydzi]], obwinieni o współpracę z izraelskimi służbami specjalnymi i wspieranie w porozumieniu z nimi powstania Kurdów zostali publicznie straceni na placach Bagdadu, przy entuzjazmie tłumów mieszkańców<ref>{{Cytuj|tytuł=Саддам Хуссейн: на вершине власти|data dostępu=2016-03-15|opublikowany=www.webcitation.org|url=http://www.webcitation.org/60qYVw5XL}}</ref>.
 
Bardzo szybko pozycji al-Bakra w elicie władzy zaczęli zagrażać jego wieloletni współpracownicy, razem z nim kierujący zamachem stanu w lipcu 1968 – Salih Mahdi Ammasz oraz Hardan at-Tikriti. Każdy z nich posiadał pewne wsparcie wojska i mógł stanowić dla al-Bakra realną konkurencję w walce o władzę. Ammasz i at-Tikriti zwalczali się jednak nawzajem, każdy z nich chciał, by kierowane przez niego ministerstwo (odpowiednio – resort spraw wewnętrznych i obrony) miało jak najszersze kompetencje i każdy, wbrew drugiemu, tworzył własne organizacje paramilitarne. Al-Bakr budował swoją pozycję w oparciu o aparat partyjny oraz o służby bezpieczeństwa (Narodowe Biuro Bezpieczeństwa), które nadzorował lojalny wobec niego Saddam Husajn{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=119-121}}.
Linia 88:
 
===== Relacje z Indiami i Pakistanem =====
Dobre relacje Ahmad Hasan al-Bakr nawiązał z rządzonymi przez [[Indira Gandhi|Indirę Gandhi]] [[Indie|Indiami]]<ref>Ghosh, Anjali (2009). India’s Foreign Policy. Pearson. s. 306–307. {{ISBN|978-8131710258}}.</ref>. Wrogie stosunki utrzymywał natomiast z [[Pakistan]]em. Gdy w lutym 1973 roku premier tego państwa, [[Zulfikar Ali Bhutto]] nakazał armii stłumić rebelię, do której doszło w [[Beludżystan (prowincja w PakistaniePakistan)|Beludżystanie]], wojska pakistańskie miały rzekomo odkryć skład broni pochodzącej z Iraku<ref>[http://countrystudies.us/pakistan/20.htm US Country Studies. „Zulfikar Ali Bhutto” (PHP)]</ref>. Szach Iranu obawiający się rozprzestrzeniania się tendencji separatystycznych w irańskim Beludżystanie, wspomógł armię pakistańską<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4182151.stm BBC, News page. „Pakistan risks new battlefront”. BBC News]</ref>. Irak po raz kolejny wysłał na pomoc separatystom broń transportowaną poprzez porty Pakistanu<ref name="mylroie">Laurie Mylroie (20050844741698.). Study of Revenge: The First World Trade Center Attack and Saddam Hussein's War Against America. United States: Summary Publishing ltd. {{ISBN|0-8447-4169-8}}.</ref>. Pakistańskiej flocie udało się jednak zachować skuteczną blokadę portów<ref>Selig Harrison. In Afghanistan's Shadow: Baluch Nationalism and Soviet Temptation. Selig Harrison. {{ISBN|1-4128-0469-8}}.</ref>. Irak wsparł separatystów beludżystańskich, mając nadzieję na to że konflikt rozprzestrzeni się również na terytorium Iranu. W 1973 roku Irak dostarczył siłom beludżystańskim broń konwencjonalną oraz otworzył w Bagdadzie biuro Frontu Wyzwolenia Beludżystanu (BLF). Iracka operacja miała pozostać w tajemnicy, jednak jeszcze w tym samym roku została wykryta przez pakistańskie służby specjalne MI po tym jak jeden z przywódców separatystów, Akbar Bugati poinformował o broni przechowywanej w irackiej ambasadzie<ref name="mylroie" />. O północny 9 lutego 1973 roku, wojsko pakistańskie rozpoczęło operację zajęcia irackiej ambasady. Pakistańczykom udało się aresztować ambasadora, jego wojskowego attaché, i personel dyplomatyczny. Władze wykryły 300 [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radzieckich]] pistoletów maszynowych z pięciotysięczną liczbą naboi i pokaźną kwotą finansową, miały być one rozprowadzone pośród grup separatystów w Beludżystanie. Bhutto, nakazał żandarmerii natychmiast wyrzucić z kraju irackiego ambasadora i jego personel, uznając irackich dyplomatów za persona non grata<ref name="mylroie" />.
 
==== Polityka wewnętrzna al-Bakra w latach 1973-1979 ====
W czerwcu 1973 zamachu stanu w Iraku usiłował dokonać dawny protegowany Saddama Husajna, [[Nazim Kazzar]], kierujący partyjną organizacją bezpieczeństwa wewnętrznego. W dniu, gdy prezydent al-Bakr wracał z oficjalnej wizyty w Polsce, Kazzar porwał ministra obrony [[Hammad Szihab|Hammada Szihaba]] i ministra spraw wewnętrznych [[Sadun Ghajdan|Saduna Ghajdana]], a samego al-Bakra zamierzał zamordować. Samolot prezydencki spóźnił się jednak, a zamachowcy opuścili lotnisko. Zamach zakończył się niepowodzeniem, a Kazzar został zabity. Osoby, które pomagały mu w organizacji zamachu, stanęły przed specjalnym trybunałem i zostały skazane na śmierć lub długoletnie więzienie{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=161-162}}.[[Plik:Arab Summit 1978.jpg|thumb|250px240px|Al-Bakr na szczycie [[Liga Państw Arabskich|Ligi Arabskiej]] w Bagdadzie w 1978 roku, na fotografii widoczni są również Saddam Husajn, prezydent Syrii [[Hafiz al-Asad]] oraz premier [[Liban]]u, [[Salim al-Huss]]]]Niemal całkowita izolacja Iraku na arenie międzynarodowej i trudności wewnętrzne wymusiły na irackich przywódcach korekty w polityce wewnętrznej{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=149-150}}. Do władzy na ograniczoną skalę dopuszczono inne partie. Pod auspicjami rządu powstał Narodowy Front Patriotyczny, do którego weszły obok partii Baas także Iracka Partia Komunistyczna, kurdyjska Partia Rewolucyjna i prorządowe sekcje [[Demokratyczna Partia Kurdystanu|Demokratycznej Partii Kurdystanu]]<ref name=":10">Muhammad Faour. The Arab World After Desert Storm. Washington, D.C.: US Institute of Peace Press. 1993. s. 40-41</ref>. Pod naciskiem radzieckim, w związku z podpisaniem iracko-radzieckiego traktatu o przyjaźni, komuniści zaprzestali krytyki rządów Baas{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=152}}. Utworzenie Frontu al-Bakr, dla celów propagandowych, przedstawił jako krok, który był planowany od dawna, odkąd partia Baas przejęła władzę. Podkreślił równocześnie, że tylko Rada Dowództwa Rewolucji, zdominowana przez Baas, miała prawo prowadzić działalność polityczną w wojsku. W praktyce al-Bakr od początku zastrzegał, że żadna z lewicowych partii nie będzie dopuszczona do realnego sprawowania władzy{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=157}}. Równocześnie pod wrażeniem spisku Kazzara al-Bakr postanowił jeszcze silniej skonsolidować realną władzę w rękach własnych i lojalnego Saddama Husajna. Sam objął ministerstwo obrony w miejsce zamordowanego podczas zamachu Hammada Szihaba, zaś na czele aparatu bezpieczeństwa postawił przyrodniego brata Saddama Husajna – [[Barzan Ibrahim at-Tikriti|Barzana Ibrahima at-Tikritiego]] oraz innego działacza wywodzącego się z Tikritu, [[Sadun Szakir|Saduna Szakira]]{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=161-162}}. Poszerzono również kompetencje prezydenta przewidziane w tymczasowej konstytucji Iraku. Zapisano, że miał on stać na czele sił zbrojnych, a także odpowiadać za zachowanie integralności i niezawisłości kraju, wprowadzanie w życie konstytucji, ustaw, rezolucji, decyzji sądów, kontrolować działalność ministerstw, mianować ministrów, sędziów, urzędników, oficerów{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=163}}. Partia Baas zaczęła rozwijać kult jednostki al-Bakra i Saddama Husajna{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=185}}.
 
Najpoważniejszym problemem wewnętrznym Iraku pod rządami al-Bakra w latach 1973-1974 pozostawała kwestia kurdyjska. Kurdowie pod wodzą [[Mustafa Barzani|Mustafy Barzaniego]] walczyli o niepodległe państwo, wspierani przez Iran i Stany Zjednoczone. USA i ich irański sojusznik kierowali do nich doradców wojskowych, broń i pieniądze<ref name=":13" />. Jesienią 1973 rząd al-Bakra podjął negocjacje z Kurdami, jednak propozycje autonomii na znacznie mniejszym obszarze, bez bogatej w ropę naftową prowincji Kirkuk, nie satysfakcjonowały Kurdów{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=165-166}}. W 1974 doszło do otwartych walk między Kurdami a wojskiem irackim. Trwały one do 1975, gdy Iran wycofał się z udzielania Kurdom pomocy{{odn|Farouk-Sluglett|Sluglett|2003|s=169-170}} na mocy [[Porozumienie w Algierze (1975)|porozumienia w Algierze]]. Iran w zamian za zrzeczenie się przez Irak prawa do części szlaku wodnego w Szatt al Arab wycofał swoje wsparcie dla Kurdów<ref name=":13">Malik s.74-75</ref>.