|
'''Profesja''' (ang. ''profession'') w [[socjologia|socjologii]] i [[antropologia kulturowa|antropologii]] oznacza [[zawód|zawody]], które wymagają długotrwałego przygotowania, zazwyczaj poprzez konieczność odbycia studiów wyższych, a także często stażu zawodowego. Dla profesji charakterystyczne jest zrzeszanie się w stowarzyszenia zawodowe, tworzenie własnych kodeksów etycznych, a także ograniczanie dostępu do wykonywania zawodu wobec osób nie należących do organizacji.
Pojęcie tradycyjnie odnosiło się do [[ksiądz|księży]], [[lekarz]]y, [[nauczyciel]]i i [[prawnik]]ów, współcześnie do profesji zaliczyć można także m.in. [[pielęgniarki]], [[architekt]]ów, [[księgowość|księgowych]] czy [[Pracownik socjalny|pracowników socjalnych]].
# ''kodeks etyczny'' (zbiór norm etycznych i moralnych charakterystyczny dla danej profesji),
# ''stowarzyszenia zawodowe'' (profesje często zrzeszają swoich członków w korporacje; członkostwo w korporacji może wręcz być warunkiem prawa wykonywania zawodu).
Profesor [[Henryk Domański]] stworzył listę<ref>Zestawienie powstało w ramach projektu ''Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjonalizacja zaplecza badawczego'', współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych.</ref> następujących cech ''zawodów professions:''
# Posiadanie własnej organizacji typu korporacyjnego. Należą do niej tylko reprezentanci tej grupy zawodowej, inaczej niż w większości związków zawodowych. Podobne pod tym względem do cechów rzemieślniczych.
# Silna fraternizacja. Własna grupa zawodowa jest nieformalną grupą odniesienia w sensie wyznaczania standardów zachowywania się i wykonywania zawodu.
# Prawnie zagwarantowana kontrola nad rekrutacją do zawodu. Niezależnie od dyplomu ukończenia studiów, ''professions'' zaostrzają możliwość wejścia do zawodu przez: (i) obowiązek terminowania przez jakiś czas, zanim się osiągnie dojrzałość (lekarze, prawnicy), (ii) konieczność zdawania dodatkowych egzaminów, np. specjalizacyjnych, niezależnych od państwa i jakichś agend zewnętrznych.
# Uzasadnianie swojej odrębności przy pomocy ideologii zawodowych. Podkreśla się w nich m.in. realizację misji społecznej, a nie cele komercyjne.
# Akcentowi na realizację misji i służenie społeczeństwu swymi kwalifikacjami towarzyszy niedookreślanie sprawy wynagradzania. Powinno się to dokonywać w drodze niepisanej umowy z klientami. Za służbę społeczną nie wypada się domagać zapłaty.
# Elementem tego jest spisany kodeks etyczny regulujący stosunki z klientem i między sobą w zakresie świadczenia tych usług. Dotyczy to m.in. zakazu reklamowania własnej działalności. Kodeksu nie wolno naruszać.
# W pracy – wysoka autonomia. Niepodleganie niczyjej kontroli. Z tytułu posiadania wysokich kwalifikacji sami określają, jak należy te role wykonywać. Klienci się na tym nie znają, co wyklucza możliwość jakiegokolwiek nadzoru. Oznacza to również wolność od podporządkowania ich strukturom biurokratycznym.
# Oparciem dla autonomii jest wiedza o silnym zapleczu teoretycznym. Wiedza „złożona”, która ma wartość rynkową. Podlega procesowi doskonalenia na poziomie całego zawodu, czego świadectwem jest dokumentowanie jej rozwoju na łamach specjalistycznych periodyków (prawniczych, medycznych, technicznych). Obowiązkiem ''professions'' jest sygnalizowanie, że są na bieżąco.
# Niechęć do zrzeszania się w ramach związków zawodowych, ponieważ oznacza to: (i) konieczność i podporządkowania się celom organizacji, (ii) kosztem ograniczenia autonomii i samoregulacji, (iii) opierającej się na samodzielnie osiągniętej pozycji.
# Socjalizacja do zawodu, zaczynając od samego początku. Jednym z efektów tego jest posługiwanie się szczególnym językiem, terminologią (lekarze, prawnicy).
[[Kategoria:Profesje|*]]
| 