Aleksandr Orłow (funkcjonariusz NKWD): Różnice pomiędzy wersjami

'''Aleksandr Michajłowicz Orłow''', [[język rosyjski|ros.]] '''Александр Михайлович Орлов''', właśc. Lejba Feldbin ([[język rosyjski|ros.]] —– Лейба Лазаревич Фельдбин) (ur. [[21 sierpnia]] [[1895]] w [[Bobrujsk]]u, zm. [[25 marca]] [[1973]] w [[Cleveland]]) – major bezpieczeństwa państwowego ZSRR<ref>Ranga odpowiadająca ówcześnie [[kombrig]]owi [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], współcześnie stopniowi [[Generał major|generała majora]]</ref>(1935), [[pseudonim|ps.]] w [[NKWD]] ''Lew Łazariewicz Nikolski'' ([[język rosyjski|ros.]] Лев Лазаревич Никольский), [[rezydent (wywiad)|rezydent]] [[I Zarząd Główny KGB|INO]] [[NKWD]] w [[Druga Republika Hiszpańska|Hiszpanii]] podczas [[Hiszpańska wojna domowa|wojny domowej]] ([[1936]]–[[1938]]). Wezwany na spotkanie z przedstawicielem INO w czasie [[Wielki terror (ZSRR)|''wielkiej czystki'' (''wielkiego terroru'')]], przewidując uprowadzenie i egzekucję w przypadku wykonania rozkazu, wyjechał do [[Stany Zjednoczone|USA]] wraz z dokumentacją i kasą rezydentury NKWD w Hiszpanii. Autor wspomnień demaskujących kulisy wielkiej czystki, opublikowanych po śmierci [[Józef Stalin|Stalina]] ([[1953]])<ref>Do tego czasu stanowiących osobistą [[Polisa|polisę]] bezpieczeństwa Orłowa, wraz z posiadaną dokumentacją rezydentury NKWD w Hiszpanii z okresu [[Hiszpańska wojna domowa|wojny domowej]].</ref>.

Urodzony jako Lejba (Lew) Łazariewicz Feldbin w rodzinie [[Żydzi|żydowskiej]]<ref>{{Cytuj|autor= Stephen Schwartz |tytuł= In From the Cold|url=http://articles.latimes.com/2002/feb/24/books/bk-schwartz24|data=24 luty 2002|data dostępu= 2018-03-20}}</ref><ref name=LATimes>{{Cytuj|autor= Philip Mendes |tytuł= Jews and the Left: The Rise and Fall of a Political Alliance|url=https://books.google.pl/books?id=JLquAwAAQBAJ&pg=PT247&lpg=PT247&dq=alexander+orlov+jew&source=bl&ots=XqLA_ZFfTz&sig=u5StSoNY7lGuWZpKx_hVWOmrnFY&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiY2cGKr_vZAhWFkiwKHcI6AdIQ6AEIUDAF#v=onepage&q=alexander%20orlov%20jew&f=false|data dostępu= 2018-03-20}}</ref>. Jego ojciec był leśnikiem. Od szesnastego roku życia dorabiał korepetycjami. W 1915 ukończył szkołę średnią w [[Moskwa|Moskwie]] i wstąpił w 1916 na Wydział Prawa [[Moskiewski Uniwersytet Państwowyim. M. Łomonosowa w Moskwie|Uniwersytetu Moskiewskiego]] i jednocześnie na {{Link-interwiki|pl=Łazariewski Instytut Języków Wschodnich|lang=ru|tam= Лазаревский институт восточных языков|tekst= Łazariewski Instytut Języków Wschodnich}}. W tym samym roku powołany do [[Armia Imperium Rosyjskiego|armii rosyjskiej]], służył jako szeregowy w 104 pułku piechoty na [[Ural]]u. W początkach 1917 przeniesiony do batalionu studenckiego w [[Wołgograd|Carycynie]], gdzie odbywały służbę „elementy nieprawomyślne”.

Po [[Rewolucja październikowa|przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej)]] pracował jako urzędnik i nauczyciel na prowincji. W 1919 wstąpił do [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]], został przydzielony do kontrwywiadu ([[język rosyjski|ros.]] ''Oсобый отдел'' - ''Wydział Specjalny'') [[12 Armia (RFSRR)|12 Armii]], był śledczym w [[Kijów|Kijowie]]. W maju 1920, podczas [[Wyprawa kijowska (1920)|ofensywy]] [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojska Polskiego]] i [[Armia Czynna Ukraińskiej Republiki Ludowej|armii]] [[Ukraińska Republika Ludowa|Ukraińskiej Republiki Ludowej]] na Ukrainie wstąpił do [[Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego|RKP(b)]]. Został szefem kontrwywiadu 12 Armii, organizował grupy dywersyjne na tyłach Wojska Polskiego, walczył z powstańcami ukraińskimi.

Orłow przy udziale kadr sowieckich zorganizował sześć szkół dywersyjno-sabotażowych szkolących do działania na zapleczu frankistów, które wyszkoliły co najmniej 1000 dywersantów. W końcu 1937, w tajemnicy przed władzami Republiki, zorganizował szkołę wywiadu NKWD pod [[kryptonim]]em ''Budowa'' ([[język rosyjski|ros.]] ''Строительство''). Do szkoły rekrutowano kandydatów na żołnierzy [[Brygady Międzynarodowe|Brygad Międzynarodowych]]. Po przeszkoleniu byli przerzucani przez Francję na cały świat, przy użyciu paszportów odbieranych kandydatom na żołnierzy Brygad Międzynarodowych po ich przybyciu do Hiszpanii i przy wykorzystaniu ich tożsamości. W tym czasie Orłow zwerbował [[Morris Cohen (szpieg)|Morrisa Cohena]], przyszłego sowieckiego szpiega atomowego, prowadzonego później przez [[William Fisher|Rudolfa Abla]]. Orłow kierował również działalnością [[Kim Philby|Kima Philby]], który był wówczas korespondentem wojennym ''[[The Times]]'' przy rządzie frankistowskim w [[Burgos (Hiszpania)|Burgos]].

W lipcu 1938 otrzymał rozkaz wyjazdu do [[Antwerpia|Antwerpii]] i spotkania z wysłannikiem Centrali [[Siergiej Szpigelglas|Siergiejem Szpigelglasem]]<ref>Specjalnością Szpigelglasa, pełniącego po śmierci otrutego [[Abram Słucki|Abrama Słuckiego]] obowiązki szefa INO były porwania i skrytobójstwa (w tym [[Ignacy Porecki|Ignatija Reissa-Poreckiego]])</ref> na pokładzie sowieckiego parowca ''Swir''. Obawiając się uprowadzenia do Moskwy i egzekucji w ramach aresztowań starych funkcjonariuszy [[NKWD]] przez ekipę [[Nikołaj Jeżow|Nikołaja Jeżowa]], wyjechał przez Francję i [[Kanada|Kanadę]] do [[Stany Zjednoczone|USA]] wraz z żoną i córką, a także z archiwum i 68 000 [[dolar amerykański|dolarów]] z kasy rezydentury, posługując się zdobytym w 1932 paszportem amerykańskim. W USA zamieszkał w [[Cleveland]] pod nazwiskiem ''Igora Konstantinowicza Berga'', pozostając do 1953 nieznanym [[Federal BureauFederalne ofBiuro InvestigationŚledcze|FBI]], utrzymując się z przywiezionych środków.

W początkach 1953, na krótko przed śmiercią Stalina, opublikował w magazynie ''[[Life (czasopismo)|Life]]'' cykl artykułów, które złożyły się na wydaną wkrótce potem w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] książkę ''The Secret History of Stalin’s Crimes'' ([[język polski|pol.]] ''Tajna historia zbrodni Stalina''), opisującą wydarzenia, które doprowadziły do [[Wielki terror (ZSRR)|wielkiego terroru lat 1936-19391936–1939]] i przekazującej znane Orłowowi osobiście, lub z przekazów bezpośrednich kulisy wielkiej czystki. Jednym z informatorów Orłowa miał być {{Link-interwiki|pl= Paweł Alliłujew|lang=ru|tam= Аллилуев, Павел Сергеевич|tekst= Paweł Alliłujew}}, szwagier Stalina, który służył po kierownictwem Orłowa w Niemczech w latach 20.

== Bibliografia, literatura, linki ==

* [[Walter Kriwicki]], ''In Stalin Secret Sevice'' London 1939, wyd. polskie "W„W tajnej służbie Stalina"Stalina” Warszawa 2002, {{ISBN|83-85852-69-7}}.