Preskryptywizm (językoznawstwo): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
info |
|||
Linia 76:
== Preskryptywizm a językoznawstwo ==
{{zobacz też|Błąd językowy#Pojęcie błędu a językoznawstwo|Poprawność językowa#Poprawność językowa a językoznawstwo|o1=Pojęcie błędu a językoznawstwo|o2=Poprawność językowa a językoznawstwo}}
Preskryptywizm nie znajduje szerokiej akceptacji we współczesnym językoznawstwie akademickim. Większość językoznawców widzi swoją rolę naukową jako osób skupiających się na rejestrowaniu i badaniu rzeczywistego kształtu języka, ściśle stroniących od formułowania sądów normatywnych i prób ingerencji w sposób funkcjonowania systemu językowego{{odn|Milroy|Milroy|1999|s=3–9}}. Przyjęcie takiej postawy, zwanej [[deskryptywizm (językoznawstwo)|deskryptywizmem]], uzasadnia się założeniem o [[konwencjonalny charakter języka|arbitralności znaków językowych]], sformułowanym przez [[Ferdinand de Saussure|Ferdinanda de Saussure’a]], zgodnie z którym [[jednostki językowe]] mają charakter niemotywowany, umowny{{odn|Kapović|Starčević|Sarić|2016|s=47–49}}. Ponadto używanie w stosunku do języka określeń emocjonalnych takich jak „dobry”, „zły”, „racjonalny” czy „elegancki” samo w sobie uchodzi za chybione naukowo{{r|langer2}}.
W XIX- i XX-wiecznych pracach lingwistycznych pojawiały się elementy wartościujące, postulujące powiązanie stanu języka ze stanem kultury narodu, a także koncepcję doskonałego, optymalnego stadium rozwoju systemów językowych, zakładającą wyższość pewnych typów języków nad innymi. Wśród językoznawców z szerszą aprobatą spotyka się jednak pogląd uznający tego rodzaju oceny zjawisk językowych za naukowo bezpodstawne{{odn|Puzynina|1984|s=543}}. Większość lingwistów stoi na stanowisku, że wszystkie formy języka stanowią pełnoprawne systemy komunikacyjne, wyposażone w swoje własne struktury logiczne i reguły gramatyczne. Współcześni badacze zauważają, że postulaty preskryptywizmu są odzwierciedleniem praktyki i preferencji elit, nie zaś koncepcjami wykształconymi w sposób naturalny i mającymi charakter obiektywny{{odn|Mesthrie|2009|s=15–18}}. I tak w zachodnich środowiskach akademickich panuje powszechna zgoda, że wartościowanie faktów językowych, w tym ocenianie ich w kategoriach [[poprawność językowa|poprawnościowych]], nie należy do zadań ściśle rozumianego językoznawstwa, analogicznie do praktyki w innych dziedzinach nauki, które stronią od wydawania subiektywnych ocen na temat przedmiotu badań{{odn|Milroy|Milroy|1999|s=3–9}}. Nie oznacza to jednak, że lingwiści sprzeciwiają się istnieniu języka standardowego jako pomocniczego środka komunikacji czy też prowadzeniu instytucjonalnej działalności regulacyjnej – podkreślają oni tylko równoważność lingwistyczną wszelkich odmian mowy{{r|langer2}}, niekiedy postulując stosowanie kryterium [[uzus językowy|uzualnego]] przy ustalaniu postaci standardowej języka{{odn|Trask|1999|s=163–164}}. Językoznawca Larry Trask sugeruje, że zalecenia normatywistów można traktować jako porady stylistyczne, postrzegając istnienie standardu językowego i przypisywaną mu rolę jako kwestię konwenansu społeczno-obyczajowego{{odn|Trask|1999|s=47–48}}. Mimo że lingwiści przyjmują w swojej praktyce analitycznej stanowisko deskryptywne, preskryptywizm jako zjawisko społeczno-kulturowe stanowi istotny przedmiot badań [[socjolingwistyka|socjolingwistycznych]]{{odn|Pearce|2012|s=79}}.
Linia 201:
* {{cytuj | autor = [[Mate Kapović|Kapović, Mate]]; | tytuł = Čiji je jezik | url = https://bib.irb.hr/datoteka/503036.Kapovic_Ciji_je_jezik.pdf | wydawca = Algoritam | miejsce = Zagrzeb | wydanie = 1 | data = 2010 | isbn = 9789533162829 | język = sh | odn = tak}}
* {{cytuj | autor = Curzan, Anne; | tytuł = Fixing English: Prescriptivism and Language History | url = http://books.google.com/books?id=YKlkAwAAQBAJ | wydawca = [[Cambridge University Press]] | isbn = 9781107020757 | data = 2014 | język = en | odn = tak}}
* {{Cytuj |czasopismo =[[Poradnik Językowy]] |data =1984|opis =zeszyt 9-10|tytuł =Problemy aksjologiczne w językoznawstwie|s=539–556|autor=[[Jadwiga Puzynina|Puzynina, Jadwiga]];|odn=tak}}
* {{cytuj | redaktor = Kryżan-Stanojević, Barbara; | tytuł = Jezična politika: između norme i jezičnog liberalizma | autor = [[Mate Kapović|Kapović, Mate]]; Starčević, Anđel; Sarić, Daliborka; | rozdział = [https://www.bib.irb.hr/834104 O preskripciji i preskriptivizmu u Hrvatskoj] | wydawca = Srednja Europa | miejsce = Zagrzeb | data = 2016 | isbn = 9789537963477 | język = sh | odn = tak}}
| |||