Chanat Kazański: Różnice pomiędzy wersjami

W roku 1487 syn Ibrahima, [[Mehmed Emin]] (1484-1485, 1487-1495, 1502-1518), uciekł do Moskwy, gdzie szukał pomocy przeciwko swojemu bratu, chanowi [[Ali Ibn Ibrahim|Alemu]] (1479-1484, 1485-1487). Po trzytygodniowym oblężeniu Kazań został zdobyty i Mehmed Emin został chanem z ramienia Moskwy, zaś Ali został zesłany do [[Wołogda|Wołogdy]]. W roku 1495 Mehmed Emin został wyrzucony z miasta przez [[chanat Syberyjski|Chana Syberyjskiego]] [[Mamuk]]a (1495-1496). W roku 1496 Mamuk został pokonany przez wojska moskiewskie, które osadziły na tronie Kazania młodszego brata Mehmeda Emina, [[Abdullatif]]a (1496-1502). Niezadowolony z jego rządów [[Iwan III Srogi|Iwan III]] (1462-1505) w roku 1502 pozbawił go władzy i ponownie osadził w Kazaniu Mehmeda Emina. Ten, początkowo wierny Rosjanom, wkrótce jednak zbuntował się przeciwko ich władzy. Z sukcesami prowadził wojnę przeciwko Moskwie i w 1506 roku pokonał jej armię pod [[Niżny Nowogród|Niżnym Nowogrodem]], by w roku 1507 zawrzeć pokój, który przywracał stan równowagi między oboma państwami. Wraz ze śmiercią Mehmeda Emina w roku 1518 (oraz o rok wcześniejszą śmiercią Abdullatifa) wygasła linia chanów kazańskich wywodzących się od Uług Mehmeda.

[[Plik:KazanKhanate1500.png|mały|249x249px|Chanat Kazański około roku 1500]]

Od tej chwili Chanat Kazański stał się przedmiotem rywalizacji kandydatów popieranych przez [[Chanat Krymski|chanów krymskich]] oraz przez Moskwę. W roku 1519 Moskwa osadziła w Kazaniu swojego kandydata, Chana Kasymowa [[Szejch Ali|Szejcha Alego]] (1519-1521, 1546, 1551-1552). W roku 1521 został on obalony przez miejscowych możnych, którzy poprosili Chana Krymskiego [[Mehmed I Girej|Mehmeda Gireja]] (1515-1523) o przysłanie na chana swojego brata [[Sahib I Girej|Sahiba Gireja]] (1521-1524), który poprzez swoją matkę był przyrodnim bratem Mehmeda Emina i Abdullatifa. W tym samym roku Mehmed i Sahib przeprowadzili wspólny atak na Wielkie Księstwo Moskiewskie, rozbijając jego oddziały i uprowadzając tysiące jeńców, nie będąc jednak w stanie zdobyć jego stolicy. Po śmierci Mehmeda w roku 1523 Sahib zdecydował się starać o tron Krymu i opuścił Kazań, pozostawiając jako jego władcę swojego trzynastoletniego bratanka, [[Safa Girej|Safę Gireja]] (1524-1532, 1534-1546, 1546-1549). [[Wasyl III]] (1505-1533) zakazał wówczas moskiewskim kupcom handlować w Kazaniu i założył konkurencyjny targ w Niżnym Nowogrodzie. Jednocześnie wraz z rozpoczęciem budowy twierdzy [[Wasilsursk]] w pobliżu zbiegu [[Wołga|Wołgi]] i [[Sura (rzeka)|Sury]] w roku 1523 rozpoczęła się okupacja regionu Środkowej Wołgi przez Rosjan. W roku 1530 moskiewska armia pomaszerowała na Kazań i zaczęła ostrzeliwać jego mury, by w następnym roku we współdziałaniu z miejscowym stronnictwem promoskiewskim zmusić Safę Gireja do ucieczki do swojego ojczyma, [[Bej|bega]] [[Orda Nogajska|Nogajów]] [[Mamaj-beg|Mamaja]]. Chanem został wówczas brat Szejcha Alego, [[Dżan Ali]] (1532-1534). W roku 1534 zginął on w zamachu stanu przeprowadzonym przez zwolenników Safy Gireja, który tym samym powrócił do władzy. W roku 1546 siły moskiewskie na krótki czas z powrotem ustanowiły władzę Szejcha Alego, jednak natychmiast po ich wycofaniu się Safa Girej odzyskał swój tron. Następcą zmarłego w 1549 roku Safy Gireja został jego dwunastoletni syn [[Utemysz Girej|Utemysz]] (1549-1551). W roku 1551 Moskwa zastąpiła go raz jeszcze Szejchem Alim, jednak ludność Kazania, nie akceptująca jego niepopularnych rządów oraz niezadowolona także z powodu zajęcia przez [[Iwan IV Groźny|Iwana IV]] (1533-1584) zachodniego brzegu Wołgi i praktycznej utraty suwerenności wszczęła bunt i wyrżnęła moskiewski garnizon. Tytuł chana zaproponowano wywodzącemu się od [[chanat Astrachański|chanów astrachańskich]] [[Edygler Machmet|Jadyger Mehmedowi]] (1551-1552). Po krótkim oblężeniu Kazań został jednak zdobyty w wyniku moskiewskiego szturmu 2 października 1552 roku i tym razem został bezpośrednio włączony do posiadłości Moskwy.