Wersja z 22:09, 9 maj 2019 edytuj 2a01:11bf:610:8b00:319b:4dd6:a58a:ecae (dyskusja) Nie podano opisu zmian ← poprzednia edycja		Wersja z 01:25, 4 sie 2019 edytuj anuluj edycję AndrzeiBOT (dyskusja \| edycje) Boty 391 617 edycji m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany. następna edycja →
Linia 26: Patriarcha Abraham ofiarował Bogu baranka, którego od Boga otrzymał. Jak głosi modlitwa [[Kanon rzymski\|Kanonu rzymskiego]]: ''z otrzymanych od Ciebie darów'' (łac. ''de tuis donis ac datis''). Zarówno baranek, jak i sam [[Izaak]] był zapowiedzią prawdziwego Baranka Bożego, Jezusa Chrystusa, wskazanego przez [[Jan Chrzciciel\|Jana Chrzciciela]] (por. [[Ewangelia Jana\|J]] 1,29). [[Księga Apokalipsy]] ukazuje go jako centrum liturgii niebiańskej (por. [[Apokalipsa św. Jana\|Ap]] 5,12nn). Drugim wydarzeniem było święto [[Pesach]]. W ustanowieniu liturgii paschalnej po cudownym wyjściu z niewoli Egiptu zostały dane Izraelowi zasady ofiarowania baranka paschalnego, jako centrum [[Rok liturgiczny\|roku liturgicznego]] i jako ''pamiątka'' wiary. Baranek bowiem jest rozumiany jako ofiara odkupieńcza, dzięki której ~~Izrealici~~Izraelici zostali zachowani od śmierci ich pierworodnych. Pierworodni synowie Narodu Wybranego byli zapowiedzią Pierworodnego Syna Bożego, Jezusa Chrystusa. Ewangelista Łukasz kładł wielki nacisk na przedstawienie Jezusa Chrystusa jako dziecko pierworodne (por. [[Ewangelia Łukasza\|Łk]] 2,7), a listy więzienne Pawła przestawiały Chrystusa jako „pierworodnego wobec wszelkiego stworzenia” (por. [[List do Kolosan\|Kol]] 1,15). Według Ewangelii, Jezus faktycznie doprowadził kult żydowski do jego wypełnienia. W momencie Jego śmierci zasłona w Świątyni się rozdarła (por. Mk 15,38 i paralel.), jego [[Pomazaniec\|mesjańskie]] [[Misterium paschalne]] ustanowiło kult „w duchu i prawdzie” (J 4,23){{odn\|Ratzinger\|2007\|s=35-44}}. Liturgia [[Chrześcijaństwo\|chrześcijańska]] zrodziła się wewnątrz [[Judaizm\|żydowskich]] obrządków modlitewnych, [[Pesach\|paschalnych]] i [[Szabat\|szabasowych]], była ona ich wypełnieniem – tak jak wypełnieniem [[Tora\|Prawa]] oraz zapowiedzi i figur Starego Testamentu, był Jezus Chrystus (por. Mt 5,17)<ref>Por. [[Katechizm Kościoła Katolickiego\|KKK]] 1334.</ref>. Czytania biblijne, homilia, śpiewanie psalmów i modlitwy wywodzące się z żydowskiego kultu synagogalnego przybrało chrześcijańską formę Liturgii [[Katechumenat\|Katechumenów]]<ref>{{Cytuj książkę \|tytuł = Life and Liturgy \| autor r = Bouyer L. \| autor = Tenże \| autor link = Louis Bouyer \| rozdział = The Pauline Mystery and Its Proclamation: From the Synagogal Service to the Missa Catechumenorum \| miejsce = Londyn \| rok = 1956\| strony = 99-114}}</ref>. Linia 37: Odtąd obowiązywało przymierze, którego fundamentem był jedynie sam Boży autorytet. Zakładał on wolną odpowiedź oraz posłuszną zgodę ludu. I przez cały ten proces został stworzony sam lud – uformowany jako lud, a więc już więcej nie będący zwykłym tłumem. A dokładniej, stał się Ludem Bożym dzięki, przez i dla Słowa Bożego{{odn\|Bouyer\|1956\|s= 24-25}}.}} Schemat ten w ciągu kolejnych wieków historii przeszedł proces uduchowienia. Proces ten przyspieszyło zburzenie Świątyni przez wojska Nabuchodonozora w 587 r., i samo wygnanie uniemożliwiające składanie ofiar. A następnie, po powrocie, pewne rozczarowanie nową odbudowaną [[Świątynia Jerozolimska\|Świątynią]] (por. [[Księga Aggeusza]] 2,3), niespełniającą oczekiwań rozbudzonych przez [[Księga Ezechiela\|proroctwa Ezechiela]] o nowej Świątyni (por. Ez 40-44). [[Plik:Israeli Jewish Passover.jpg\|thumb\|Liturgia domowa [[Pesach\|sederu paschalnego]] we współczesnej rodzinie Izraelskiej. Podstawowe obrzędy i błogosławieństwa z czasów Jezusa dotrwały do dziś w prawie niezmienionej postaci.]] Linia 93: Obyczaje liturgiczne rodziły się z 3 zasadniczych źródeł: * Władza świecka, np. [[Rękawiczki\|rękawice]] biskupów naśladują rycerskie; [[humerał]] symbolizuje nałożenie hełmu z czasów [[~~Wyprawy krzyżowe~~Krucjata\|wypraw krzyżowych]] * Obyczaje monastyczne (np. [[pastorał]] mieli [[Opat\|opaci]], z czasem przeszło to na biskupów) * Liturgia kościoła Linia 155: === Wschodnie rodziny liturgiczne === Liturgie Kościołów wschodnich wywodzą się przede wszystkim z dwóch kolebek: Syria ([[~~Antiochia (Turcja)\|~~Antiochia]]) i Egipt ([[Aleksandria]]){{odn\|Neunheuser\|2009\|s=53}}{{odn\|Tillard OP\|1966\|s= 306-311}}. ==== Rodzina syryjsko-antiocheńska ==== Liturgiczna rodzina syryjsko-antiocheńska ma swój początek w liturgii z IV w. opisanej w [[Konstytucje apostolskie\|Konstytucjach apostolskich]] 2,57; 7,39-45; 8.5,11-15. Jej przedstawicielami byli [[Cyryl Jerozolimski]] oraz [[Teodor z Mopsuestii\|Teodor z Mopswestii]]. Z czasem powstały dwie gałęzie: zachodniosyryjska i wschodniosyryjska. Linia 202: ==== Liturgia ambrozjańska ==== {{osobny artykuł\|Ryt ambrozjański}} Liturgia [[Mediolan]]u tradycyjnie przypisywana św. Ambrożemu. Jej źródła tkwią w liturgiach wschodnich, jednak w [[~~średniowiecze~~Średniowiecze\|średniowieczu]] silnie zbliżona do liturgii rzymskiej, zachowuje do dziś pewne elementy własne. Za przykład może tu posłużyć [[Adwent]], który w tym rycie trwa 6 tygodni (w liturgii rzymskiej tylko 4), czy też inna struktura [[Brewiarz\|Liturgii Godzin]]. Co ciekawe pewne elementy przeszły z rytu mediolańskiego do rytu rzymskiego. Liturgia ambrozjańska używana jest w niektóre dni w archidiecezji mediolańskiej oraz w [[Szwajcaria\|Szwajcarii]] włoskojęzycznej (kanton [[Ticino]]). Posiada własną bogatą tradycję śpiewu liturgicznego. ==== Liturgia galijska ==== Linia 220: ==== Liturgia bragańska ==== Powstał w VI w. z rytu rzymskiego oraz formuł miejscowych i został przyjęty przez [[Swebowie\|Swebów]]. Obrządek ten zanikł w VII w zastąpiony liturgią mozarabską, a potem rzymską, lecz odrodził się w XII w. Obrządek ten, w przeciwieństwie do mozarabskiego, pozbawiony jest wschodnich naleciałości. Obecnie żywany jest sporadycznie w archikatedrze w [[Braga]]. ==== Liturgia lyońska ==== Linia 249: == Bibliografia == * {{Cytuj książkę \| nazwisko = Bouyer \| imię =Louis \| autor link = Louis Bouyer \|tytuł =Architektura i liturgia \| inni = Piotr Włodyga (przekład)\| wydawca = Wydawnictwo Astraia\| miejsce = Kraków\| rok = 2009\| odn = tak}}, * {{Cytuj książkę \| nazwisko = Bouyer \| imię =Louis \| autor link = Louis Bouyer \| tytuł = Life and Liturgy \| miejsce = Londyn \| rok = 1956 \| wydawca = Sheed & Ward \| strony = \|odn = tak}} * {{Cytuj książkę \| imię = Robert \| nazwisko = Cabié \| tytuł = The Church at Prayer \| tom = 2 – The Eucharist \| inni = Aimé G. Martimort (red.), Matthew J. ~~O'Connell~~O’Connell (przekład angielski) \| wydawca = The Liturgical Press \| miejsce = Collegeville, Minnesota \| rok =1986\| odn = tak \| strony = 270}}, szczególnie rozdział: ''From Jewish ~~"Blessing"~~„Blessing” to Christian Eucharistic Prayer'', s. 20-35. * {{Cytuj książkę \| imię = Arturo \| nazwisko = Elberti SJ \| tytuł = A gloria del suo nome. La Liturgia nella Chiesa latina (Introduzione generale allo studio della Liturgia) \| miejsce = Neapol \| wydawca = Chirico\| rok = 2001\| odn = tak\| strony = 520}} * {{Cytuj książkę \| imię = Burkhard \| nazwisko = Neunheuser \| tytuł = Storia della liturgia attraverso le epoche culturali\| miejsce = Rzym \| wydawca = Edizioni liturgiche \| rok = 2009 \| wydanie = 2 (poszerzone) \| strony = 219\| seria = Bibliotheca Ephemerides liturgicae. Subsidia 011\| odn = tak}} * {{Cytuj książkę \| imię = J.-M. R.\| nazwisko = Tillard OP \| tytuł = The Eucharist. Pasch of God’s People \| miejsce = Nowy Jork \| wydawca = Alba House \| rok = 1966 \| inni = Dennis L. Wienk (przekład z j. franc.)\| strony = 316\| odn = {{odn/id\|Tillard OP\|1966}}}} * M. Potoczny, ''Rodziny liturgiczne chrześcijańskiego Wschodu - panorama'', w: ~~"Teologia~~„Teologia i ~~człowiek"~~człowiek” 25/1 (2014), s. 165-185. * {{Cytuj książkę \| imię = Joseph \| nazwisko = Ratzinger\| tytuł = Duch liturgii \| inni =Eliza Pieciul (przekład) \| miejsce = Poznań \| wydawca = Klub Książki Katolickiej \| rok = 2007\| strony = 248\| odn = tak}}

Liturgia chrześcijańska: Różnice pomiędzy wersjami