Roald Amundsen: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
+ rozbudowa artykułu na podst. przypisów w Tygodniu Artykułu Norweskiego II |
+ link wewn.; aktualizacja na podst. przypisu |
||
Linia 51:
=== Przeprawa przez Przejście Północno-Zachodnie (1903–1906) ===
[[Plik:Gjøa.jpg|thumb|240px|
[[Plik:Рождество Йоа.jpg|thumb|240px|Obchody Bożego Narodzenia na statku w 1903 roku: przy stole siedzą Helmer Hanssen, Roald Amundsen, Adolf Lindstrøm, Gustav Wiik i Anton Lund, za nimi stoi Peder Ristvedt]]
Po powrocie z wyprawy belgijskiej Amundsen uznał, że zebrał wystarczająco dużo doświadczenia, aby rozpocząć przygotowania do własnej wyprawy{{odn|Sverdrup}}. Chociaż nie był naukowcem, to rozumiał potrzebę badania Arktyki{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}} oraz wagę badań naukowych dla uzyskania wsparcia finansowego{{odn|Sverdrup}}.
Linia 57:
Celem wyprawy miało być pokonanie drogi łączącej [[Ocean Atlantycki]] z [[Ocean Spokojny|Oceanem Spokojnym]] tzw. [[Przejście Północno-Zachodnie|Przejścia Północno-Zachodniego]] prowadzącego przez [[Ocean Arktyczny]]{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. Wyprawa miała również ustalić aktualną pozycję [[Biegun magnetyczny|magnetycznego bieguna północnego]], która jest zmienna{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. Plan Amundsena zyskał poparcie Nansena{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. W 1900 roku Amundsen studiował [[magnetyzm]] u niemieckiego polarnika i czołowego eksperta w kwestiach magnetyzmu ziemskiego [[Georg von Neumayer|Georga von Neumayera]] (1826–1909) w instytucie [[Deutsche Seewarte]] w [[Hamburg]]u, a następnie więdzę poszerzał w obserwatoriach w [[Wilhelmshaven]] i [[Poczdam]]ie{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}.
W styczniu 1901 roku na potrzeby wyprawy Amundsen zakupił statek – był to niewielki [[slup]]
W listopadzie plan wyprawy przez Przejście Północno-Zachodnie został przedstawiony [[Norweskie Towarzystwo Geograficzne|Norweskiemu Towarzystwu Geograficznemu]], które zapewniło częściowe finansowanie przedsięwzięcia{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. Na wyprawę Amundsen zrekrutował: zastępcę dowódcy [[Godfred Hansen|Godfreda Hansena]] (1876–1937) – porucznika duńskiej marynarki wojennej, nawigatora, geologa i astronoma; pierwszego oficera [[Anton Lund|Antona Lunda]] – specjalistę w nawigacji polarnej, [[Peder Ristvedt|Pedera Ristvedta]] (1873–1955) – meteorologa i inżyniera, drugiego oficera [[Helmer Hansen|Helmera Hansena]], [[Gustav Juel Wiik|Gustava Juela Wiika]] – badacza magnetyzmu oraz [[Adolf Lindstrøm|Adolfa Lindstrøma]] (1866–1939) – kucharza{{odn|Sverdrup}}.
Linia 69:
13 sierpnia 1905 roku wyprawa ruszyła dalej na zachód{{odn|Sverdrup}}. Pomimo trudnych warunków: lodu, mgły i niewielkiej ilości wody pod kilem, przejście zostało pokonane i 17 sierpnia „Gjøa” zakotwiczyła przy przylądku Cape Colbourne – najbardziej wysuniętym na wschód punkcie, do którego dotarł jakikolwiek statek płynący z [[Cieśnina Beringa|Cieśniny Beringa]]{{odn|Sverdrup}}. 26 sierpnia napotkano pierwszy statek – był to „Charles Hansson” z [[San Francisco]], którego kapitan jako pierwszy pogratulował Amundsenowi{{odn|Sverdrup}}. Amundsen zamierzał dotrzeć do Cieśniny Beringa, lecz warunki były bardzo złe{{odn|Sverdrup}}.
2 września „Gjøa” została uwięziona w lodzie w pobliżu wyspy [[Herschel Island]]{{odn|Sverdrup}} i załoga musiała spędzić 10 miesięcy na wybrzeżu [[Jukon]]u{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. Był to poważny cios finansowy i rozczarowanie dla Amundsena{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. Zimą Amundsen udał się saniami 1300 km do [[Eagle (Alaska)|Eagle]] na Alasce, aby wysłać telegram z informacją o sukcesie wyprawy{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. Podczas nieobecności Amundsena Wiik zachorował i wkrótce zmarł i został pochowany na miejscu{{odn|Sverdrup}}. W połowie sierpnia 1906 roka podróż mogła być wznowiona i 31 sierpnia wyprawa dotarła do [[Nome (Alaska)|Nome]], skąd rozpoczął się tryumfalny powrót do Norwegii{{odn|Sverdrup}}. „Gjøa” została podarowana miastu San Francisco i w 1909 roku umieszczona w [[Golden Gate Park]]{{odn|Sverdrup}}. W 1972 roku statek wrócił do Norwegii{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}} i oderestaurowany stoi
Amundsen zyskał sławę i dzięki dochodom z wykładów i książki o wyprawie, przetłumaczonej na osiem języków, kupił posiadłość Uranienborg w [[Svartskog]] nad fiordem [[Bunnefjorden]] na południe od Kristianii{{odn|I Norsk biografisk leksikon|2014}}. Spłacił również wierzycieli{{odn|Sverdrup}}.
Linia 219:
* <ref name=":24">{{Cytuj stronę | url = https://www.hurtigruten.no/skip/ms-roald-amundsen/ | tytuł = MS Roald Amundsen | autor = Hurtigruten | praca = www.hurtigruten.no | język = no | data dostępu = 2019-08-04}}</ref>
* <ref name=":25">{{Cytuj stronę | url = https://www.smithsonianmag.com/smart-news/after-100-years-roald-amundsens-polar-ship-maud-returns-norway-180969973/ | tytuł = After 100 Years, Roald Amundsen’s Polar Ship Returns to Norway | autor = Jason Daley | data = 2018–08-13 | praca = www.smithsonianmag.com | język = en | data dostępu = 2019-08-04}}</ref>
* <ref name=":26">{{Cytuj stronę | url = https://frammuseum.no/polar_history/vessels/restoration_of_gjoa/ | tytuł = The restoration of Gjøa - a blog by Morten Hesthammer | praca = frammuseum.no | język = en | data dostępu = 2019-08-04}}</ref>
}}
| |||