Wikipedia

Ustroń: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
392 495 edycji
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje)
Boty
392 495 edycji
m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany.
Linia 53:
Sąsiednie gminy: [[Brenna (gmina)|Brenna]], [[Goleszów (gmina)|Goleszów]], [[Skoczów (gmina)|Skoczów]], [[Wisła (miasto)|Wisła]]. Gmina sąsiaduje z [[Czechy|Czechami]].
 
Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 59,03 &nbsp;km²<ref>{{cytuj książkę|tytuł=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.|wydawca=Główny Urząd Statystyczny|miejsce=Warszawa|data=2013-07-26|issn=1505-5507|url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2013-r-,7,10.html}}</ref>. Miasto stanowi 8,07% powierzchni powiatu.
 
== Podział administracyjny ==
Linia 88:
W [[gwara cieszyńska|miejscowej gwarze]] nazwa wymawiana jest ''ustróń'', kogo, czego: ''ustrónio'', w języku niemieckim ''Ustron'', czeskim ''Ustroni''<ref name="mrozek">{{cytuj książkę | imię = Robert | nazwisko = Mrózek | tytuł = Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego| wydawca = [[Uniwersytet Śląski w Katowicach]]| miejsce = Katowice| rok = 1984| strony = 178| isbn = 82-00-00622-2}}</ref>.
 
Zdaniem językoznawców nazwa „Ustroń” pochodzi od miejsca zacisznego, ustronnego, leżącego „na stronie”<ref name="mrozek"/><ref>Borek Henryk:''Górny Śląsk w świetle nazw miejscowych'', Instytut Śląski w Opolu, Opole 1988, s. 83.</ref><ref name="mrozek"/>. Natomiast według przekazów legendarnych właśnie tu, nad brzegiem Wisły, jeden z oddziałów tatarskich miał spalić w 1241 roku kilkuset polskich jeńców, skąd poszła nazwa ''ustrina'' lub ''ustrinum'', tzn. pogorzelisko z ciał ludzkich (łac. ''ustor'' – palący trupy)<ref>Barański Mirosław: ''Beskid Śląski. Pasma Klimczoka i Równicy. Przewodnik turystyczny'', Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 1995.</ref>.
 
W łacińskiej ''[[Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis]]'' („Księga uposażeń [[Archidiecezja wrocławska|biskupstwa wrocławskiego]]”) spisanej za czasów biskupa [[Henryk z Wierzbna (zm. 1319)|Henryka z Wierzbna]] w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie ''Ustrona''. Dokument wymienia również [[Lipowiec (Ustroń)|Lipowiec]] (w 1975 r. przyłączony do Ustronia) w formie ''Lyppowetz''<ref>[http://www.dokumentyslaska.pl/cds%2014/liber.html Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online].</ref><ref>H. Markgraf, J. W. Schulte, „Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis”, Breslau 1889.</ref>. Następnie ''Wstrowe'' (1447), ''de Wstronÿ'' (1478), ''Vstronye'' (1479), ''Wstronye'' (ca 1480), ''von Ustron'' (1487), ''de Ustrunye'' (1490), ''z Ustronie'' (1491), ''na Ustronie'' (1526) itd.<ref name="mrozek"/>
Linia 109:
Po zakończeniu [[I wojna światowa|I wojny światowej]] tereny, na których leży miejscowość - [[Śląsk Cieszyński]] stał się punktem sporu pomiędzy [[Polska|Polską]] i [[Czechosłowacja|Czechosłowacją]]. W 1918 roku na bazie [[Straż Obywatelska (II RP)|Straży Obywatelskiej]] miejscowi Polacy utworzyli dowództwo 15 kompanii [[Milicja Polska Śląska Cie­szyńskiego|Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego]] pod dowództwem ppor. Lipowczana, której podlegały lokalne oddziały milicji{{odn|Jerzy Szczurek|1933|s=32-37}}.
 
W lipcu 1920 r. w wyniku decyzji [[Rada Ambasadorów|Rady Ambasadorów]] miejscowość znalazła się w granicach [[II Rzeczpospolita|Polski]]. W [[II Rzeczpospolita|okresie międzywojennym]] w miejscowości stacjonował [[Komisariat Straży Granicznej „Ustroń”|komisariat Straży Granicznej]] i [[placówka Straży Granicznej II linii „Ustroń”|placówka II linii SG „Ustroń”]]<ref> {{cytuj książkę|nazwisko=Jabłonowski|imię=Marek|nazwisko2=Polak|imię2=Bogusław|autor link=Marek Jabłonowski|autor link2=Bogusław Polak|tytuł=Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł|tom = II|data=1999|isbn=83-87424-77-3|miejsce=Koszalin|wydawca = Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej|strony=26}}</ref>.
 
W okresie międzywojennym Ustroń był gminą jednostkową w ramach powiatu cieszyńskiego. 1 grudnia 1945 r. utworzono wiejską [[Gmina Ustroń|gminę Ustroń]], która oprócz samego Ustronia objęła pobliskie wsie [[Hermanice]] i [[Lipowiec (Ustroń)|Lipowiec]]. Do 1954 r. był siedzibą [[Gmina Ustroń|gminy Ustroń]]. Podczas reformy administracyjnej z września 1954 r. zniesiono gminy, a Ustroń wraz z przyłączonymi do niego Hermanicami uzyskał status osiedla. Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 1956 r. z obszaru osiedla utworzono miasto Ustroń. W skład miasta weszły później (1 stycznia 1973 r.) sołectwa: [[Nierodzim]] i [[Lipowiec (Ustroń)|Lipowiec]]. Od lat 60. XX w. nastąpił gwałtowny rozwój Ustronia. Zbudowano wiele ośrodków wypoczynkowych i leczniczych oraz pełną infrastrukturę [[turystyka|turystyczną]], łącznie z dwupasmową drogą do [[Katowice|Katowic]] i regulacją rzeki Wisły do celów wypoczynkowych. Dzięki temu Ustroń jest dziś jednym z najważniejszych ośrodków turystyczno-wypoczynkowych w [[Beskid Śląski|Beskidzie Śląskim]], a jako jedyny posiada status [[uzdrowisko|uzdrowiska]].
Linia 154:
* {{szlak rowerowy|niebieski}} [[Wiślana Trasa Rowerowa]]
* {{szlak rowerowy|czerwony}} [[Szlak rowerowy 24-c|czerwona trasa rowerowa nr 24]] (Pętla rowerowa [[Euroregion Śląsk Cieszyński|Euroregionu Śląsk Cieszyński]])
* {{szlak rowerowy|czerwony}} Główny Karpacki Szlak Rowerowy (621 &nbsp;km)
* {{szlak rowerowy|zielony}} [[Szlak rowerowy 13-Z|zielona trasa rowerowa nr 13]] – Ustroń – [[Jastrzębie-Zdrój]] – [[Rybnik]] (82 &nbsp;km)
* {{szlak rowerowy|niebieski}} niebieska trasa rowerowa nr 12 – [[Jaworze (województwo śląskie)|Jaworze]] – [[Górki Wielkie]] – Ustroń (22 &nbsp;km)
* {{szlak rowerowy|żółty}} żółta trasa rowerowa nr 256 – [[Dzięgielów]] – Ustroń (8,5 &nbsp;km)
 
=== Sport ===
Linia 166:
=== Leśny Park Niespodzianek w Ustroniu ===
[[Plik:Bielik amerykanski Lesny Park Niespodzianek.jpg|thumb|260px|[[Bielik amerykański]] w Leśnym Parku Niespodzianek]]
W Ustroniu znajduje się [[Leśny Park Niespodzianek w Ustroniu|Leśny Park Niespodzianek]], utworzony w [[Środowisko przyrodnicze|środowisku naturalnym]]. Po ścieżkach w [[buczyna|lesie bukowym]] swobodnie biegają [[Dzik euroazjatycki|dzikdziki]]i, [[Jeleniowate|jelenie]], [[sarny]] czy też [[muflon]]y. Park łączy w sobie funkcje: rekreacyjną i edukacyjną, organizuje również pokazy [[sokolnictwo|sokolnicze]].
 
W parku znajdują się<ref>[http://www.lesnypark.pl/ Leśny park Niespodzianek].</ref>:
Linia 175:
 
== Komunikacja ==
Przez miasto przebiega linia kolejowa [[Linia kolejowa nr 191|191]] [[Goleszów (stacja kolejowa)|Goleszów]] – [[Wisła Głębce (stacja kolejowa)|Wisła Głębce]], liczne przystanki komunikacji autobusowej PKS. W mieście są 2 stacje kolejowe: [[Ustroń (stacja kolejowa)|Ustroń]] i [[Ustroń Polana]] oraz przystanek kolejowy [[Ustroń Zdrój]], w planach istniał także przystanek Ustroń Poniwiec, jednak nigdy nie został oddany do użytku<ref>{{cytuj stronę | url = http://kolejcieszyn.pl/index.php?s=poniwiec| tytuł = Ustroń Poniwiec| data dostępu = 2011-05-02| autor = | opublikowany = | praca = Koleje Śląska Cieszyńskiego| data = }}</ref>.
 
== Wspólnoty wyznaniowe ==
Linia 237:
* [[Paweł Czudek]] – działacz spółdzielczy i związkowy, polityk PPSD i PPS, urodzony w Ustroniu, tu pracował
* [[Jan Durczak]] – działacz socjalistyczny i związkowy, poseł na Sejm, urodzony w Ustroniu
 
* [[Franciszek Teodor Entzendorfer]] – pierwszy proboszcz erygowanej na nowo (w 1787 r.) parafii katolickiej
* [[Edward Gierek]] – polski polityk, I sekretarz KC PZPR w latach 1970-1980 (ostatnie lata swego życia spędził w Ustroniu)
Linia 244 ⟶ 243:
* [[Theodor Kotschy]] – botanik i podróżnik, urodzony w Ustroniu, syn Karola
* [[Adam Makowicz]] – pianista jazzowy, od lat regularnie koncertuje w Ustroniu na rzecz Ośrodka Edukacyjno-Rehabilitacyjno-Wychowawczego w [[Nierodzim|Ustroniu Nierodzimiu]]
* [[Karol Semik (1913-19641913–1964)|Karol Semik]] – działacz spółdzielczy i związkowy, żołnierz PSZ na Zachodzie, mieszkał i pracował w Ustroniu
* [[Adrian Sikora]] – piłkarz, reprezentant Polski, urodzony w Ustroniu, tu rozpoczynał karierę sportową
* [[Jan Szczepański (1913–2004)|Jan Szczepański]] – wybitny socjolog, urodzony w Ustroniu
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Ustroń”