Zamieszki w Jafie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany. |
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne i wykonuje inne drobne zmiany. |
||
Linia 20:
== Tło wydarzeń ==
W trakcie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] [[British Army|brytyjskie wojska]] przejęły kontrolę nad rozległymi terenami na [[Bliski Wschód|Bliskim Wschodzie]], w tym nad [[Palestyna|Palestyną]]. Społeczność [[Żydzi|żydowska]] wiązała swoje nadzieje ze złożoną w 1917 brytyjską obietnicą utworzenia w Palestynie „''żydowskiej siedziby narodowej''”, która była zawarta w [[Deklaracja Balfoura|deklaracji Balfoura]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150708010653/https://palestine-mandate.com/from-the-balfour-declaration-to-partition-to-two-states | tytuł = From the Balfour Declaration to Partition … to Two States? | data dostępu = 2016-10-22 | praca = Palestine - Mandate | język = en}}</ref>. Natomiast dla społeczności [[Arabowie|arabskiej]] niezwykle ważną była korespondencja prowadzona podczas wojny między brytyjskim wysokim komisarzem [[Egipt]]u sir [[Henry McMahon|Henrym McMahonem]] a [[szarif]]em [[Mekka|Mekki]] [[Said Husajn ibn Ali|Saidem Husajnem ibn Ali]]. Korona brytyjska zgodziła się wówczas „''poprzeć arabskie dążenia niepodległościowe''” w [[Imperium Osmańskie|Imperium osmańskim]]. W zamian Arabowie przyłączyli się do [[Powstanie arabskie (1916–1918)|wojny przeciwko Turkom]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://www.law.fsu.edu/library/collection/LimitsinSeas/IBS094.pdf | tytuł = International Boundary Study: Jordan – Syria Boundary | data dostępu = 2012-03-29 | praca = United States Department of State | język = en}}</ref>. Na podstawie tych dwóch częściowo sprzecznych z sobą obietnic, zarówno Żydzi jak i Arabowie byli przekonani, że [[Wielka Brytania]] obiecała im utworzenie niepodległego państwa w Palestynie. Mocarstwa zachodnie były jednak związane odrębną [[umowa Sykes-Picot|umową Sykes-Picot]] zawartą w 1916 pomiędzy Wielką Brytania a [[III Republika Francuska|Francją]]. Wszystkie te wydarzenia były przedmiotem szerokiej dyskusji prowadzonej zarówno wśród Arabów, jak i wśród Żydów. Zdając sobie sprawę z dużej niepewności dalszych losów całego regionu, przywódca [[Syjonizm|ruchu syjonistycznego]] [[Chaim
Tymczasem niepokoje udzieliły się także arabskiej społeczności w Palestynie. 27 lutego 1920 w Jerozolimie doszło do ogromnej demonstracji, w której wzięło udział ponad 40 tys. Arabów. Demonstranci protestowali przeciwko żydowskiej imigracji, deklaracji Balfoura i działalności syjonistów w Palestynie. W kilka dni później, 1 marca 1920, kilkuset libańskich Arabów zaatakowało niewielką żydowską osadę [[Tel Chaj]], położoną przy granicy z dzisiejszym Libanem. Podczas obrony zginęło 8 Żydów, w tym [[Josef Trumpeldor]]. Wywołało to duże zaniepokojenie przywódców ruchu syjonistycznego, którzy wielokrotnie zwracali się do brytyjskich władz o zapewnienie bezpieczeństwa żydowskim osadom i zakazanie arabskich prosyryjskich wieców. Ich prośby były jednak ignorowane<ref name=segev>{{cytuj książkę | autor = Tom Segew | tytuł = One Palestine, Complete: Jews and Arabs Under the British Mandate | wydawca = Owl Books | miejsce = | rok = 2001 | strony = 127–144 | isbn = 0-8050-6587-3}}</ref>. Obawy przed kolejnymi atakami i [[pogrom]]ami jeszcze bardziej się nasiliły, gdy 7 marca 1920 emir Fajsal I został ogłoszony królem Wielkiej Syrii, w której skład miała wejść także Palestyna<ref>{{cytuj pismo | autor = Henry Laurens | tytuł = La Question de Palestine | czasopismo = L’invention de la Terre sainte | wolumin = 1 | wydanie = | strony = 502-503, 506 | data =1999 | wydawca = Fayard | miejsce = Paris | issn = | doi =}}</ref>. Dzień później zorganizowano dużą demonstrację w Jerozolimie, podczas której arabski tłum protestował przeciwko żydowskiej imigracji i syjonizmowi. Doszło wówczas do incydentu, gdy kilku młodych Żydów zaczęło krzyczeć hasła popierające syjonizm. Doprowadziło to do starcia, w którym rannych zostało dziesięciu Żydów. Brytyjscy policjanci jednak natychmiast zareagowali, przerywając demonstrację i aresztując sprawców pobicia<ref name=segev />. Przywódcy żydowscy wystąpili wówczas do brytyjskich władz z żądaniem wydania zezwolenia na uzbrojenie żydowskich sił samoobrony. Pomimo odmowy, [[Ze’ew Żabotyński]] i [[Pinchas Rutenberg]] rozpoczęli szkolenie żydowskich ochotników. Wielu z nich było członkami klubu sportowego Maccabi, a inni byli weteranami wojennymi z [[Legion Żydowski|Legionu Żydowskiego]]. Szkolenia opierały się głównie na ćwiczeniach sportowych, walce wręcz i na kije. Największą trudnością był brak uzbrojenia. Pod koniec marca zdołano zebrać około 600 ochotników<ref>{{cytuj książkę | autor = Bernard Wasserstein | tytuł = The British in Palestine: The Mandatory Government and the Arab-Jewish Conflict 1917-1929 | wydawca = Blackwell | miejsce = | rok = 1991 | strony = 63 | isbn = 0-631-17574-1}}</ref>.
Linia 70:
Wydarzenia te doprowadziły do ponownego rozważenia przez Brytyjczyków tematu obietnic złożonych Żydom. 14 maja 1921 wysoki komisarz Palestyny sir Herbet Samuel nakazał zatrzymać napływ nowych żydowskich imigrantów do Palestyny, aby dać czas na analizę faktów. 3 czerwca odbyły się uroczystości z okazji urodzin brytyjskiego króla [[Jerzy V|Jerzego V]]. W swoim wystąpieniu sir Samuel powiedział, że brytyjski rząd nigdy nie pozwoli na powstanie żydowskiego rządu, który panowałby nad arabską większością i zagarnąłby arabską ziemię. Dodał, że deklaracja Balfoura ma na celu umożliwienie napływu do Palestyny żydowskich imigrantów, których praca i wiedza umożliwią „rozwinąć kraj dla dobra wszystkich jej mieszkańców.” Mowa ta miała na celu uspokojenie Arabów, stanowiła jednak zasadniczy zwrot w stanowisku zajmowanym przez Samuela. Doszedł on do wniosku, że aby umożliwić dalszą realizację programu ruchu syjonistycznego, musi być pozyskana współpraca arabska<ref>{{cytuj stronę | url = http://lib.cet.ac.il/Pages/item.asp?item=1835 | tytuł = Wydarzenia zamieszek w Jafie z punktu widzenia brytyjskiej polityki | data dostępu = 2012-03-30 | autor = | opublikowany = | praca = Archiwum Państwa Izrael | data = | język = he}}</ref>. W tym duchu zaproponował utworzenie żydowskich i arabskich instytucji przedstawicielskich. W rezultacie powstały żydowskie [[Zgromadzenie Reprezentantów (Mandat Palestyny)|Zgromadzenie Reprezentantów]] i arabska [[Najwyższa Rada Muzułmańska]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Matthews C. Weldon | tytuł = Confronting an Empire, Constructing a Nation: Arab Nationalists and Popular Politics in Mandate Palestine | wydawca = I.B.Tauris | miejsce = | rok = 2006 | strony = 31–32 | isbn =}}</ref>. Aby uspokoić nastroje społeczności arabskiej, brytyjskie władze uzyskały zgodę Ligi Narodów na wydzielenie z terytorium Mandatu Palestyny obszaru położonego na wschód od [[Jordan (rzeka)|rzeki Jordan]], tworząc tam arabski [[Transjordania|Emirat Transjordanii]] (obszar ten wyłączono z deklaracji Balfoura). Następnie sir Samuel wyraził zgodę, aby Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni powrócił do Palestyny i został [[Wielki mufti Jerozolimy|wielkim muftim Jerozolimy]].
Równocześnie sir Samuel poprosił Chaima
Zamieszki arabskie z maja 1921 wywarły bardzo silne wrażenie na Żydach. Poczuli oni siłę uczucia strachu przed Arabami i zrozumieli chwiejność oraz obojętność władz brytyjskich, którym nie mogli w pełni ufać. We wrześniu 1921 podczas XII Kongresu Syjonistycznego, Chaim
Pomimo tych wszystkich starań, w 1925 doszło w Palestynie do kolejnych arabskich wystąpień.
|