Hanyu pinyin: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Spolszczanie pinyinu: zmieniłem na mające zazwyczaj pozytywne znaczenie słowo "znakomicie" na bardziej neutralnie nacechowane "bardzo".
→‎Zasady pisowni: drobne merytoryczne
Linia 33:
 
== Zasady pisowni ==
Oryginalny pinyin używa następujących liter: ''a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, w, x, y, z'' – wszystkich liter alfabetu łacińskiego oprócz ''v'' , gdyż w standardowym języku mandaryńskim dźwięk ten nie występuje. Do tej puli często dodaje się także literę ''ü'', która precyzuje o jaki dźwięk chodzi w dyftongach ''lu'' i ''nu'' (występują po dwa warianty lu/lü oraz nu/nü). Komputerowe systemy wprowadzania znaków chińskich przy pomocy pinyinu zastępują zwykle literę ''ü'' literą ''v'', stąd dość często spotyka się takie właśnie użycie litery ''v'' w różnego typu publikacjachtekstach chińskich (gdzie pinyin jest stosowany np. do transkrypcji tytułu), co jest błędem, ponieważ litera ''v'' nie występuje w pinyinie.
 
W podręcznikach do nauki putonghua, słownikach oraz publikacjach fachowych stosuje się również oznaczenia [[ton (językoznawstwo)|tonów]], które zmieniają znaczenie danej sylaby. Tony można zapisywać przy pomocy znaków diakrytycznych, które na przykładzie sylaby ''”ma”'' wyglądają odpowiednio: mā, má, mǎ, mà. Inny system polega na użyciu cyfr: ma1, ma2, ma3 i ma4. Sylaby nieintonowane (tzw. piąty ton) w obu wariantach pozbawione są dodatkowych oznaczeń.
 
W pinyinie wyrazy kilkusylabowe pisane są łącznie, bez kresek (”-”) czy spacji. Częsty błąd polega na pisowni rozdzielnej, np. Mao Ze Dong, zamiast prawidłowego [[Mao Zedong]] (patrz też: [[chińskie nazwiska]]). System ten ma jednak jedną wadę: prawidłowa wymowa wymaga umiejętności podzielenia słowa na sylaby, co wymaga znajomości podstaw [[standardowy język mandaryński|mandaryńskiego]]. Ponadto definicja słowa w języku chińskim jest kwestią sporną wśród językoznawców. Są jednak zbitki, których jednoznacznie podzielić się nie da, dlatego wówczas stosuje się apostrof, który niestety w publikacjach niefachowych jest na ogół pomijany, np. [[Brama Niebiańskiego SpokojuYan’an|Tian’anmenYan'an]] (w odróżnieniu od "yanan"; zapis "yanan" wskazywałby na wystąpienie innych sylab: "ya-nan"), [[Xi’an]] (zapis bez apostrofu wskazywałby, że chodzi o jedną sylabę "xian") itd.
 
== Przybliżona wymowa dla Polaków ==
Linia 45:
 
* '''''ü''''' – przypomina trochę niemieckie ''ü'' lub francuskie ''u'': składając usta do ''u'' wymawiamy ''i''. Osoby, które nie są pewne efektów swoich starań, mogą zamiast ''ü'' wymawiać ''i'', albo wzorem [[System Palladiusza|rosyjskiej transkrypcji]] – ''ju''.
* '''''ng''''' – ''ŋ (n tylnojęzycznetylnojęzykowe)'', głoska występująca w polskich słowach z tzw. "nosówką" przed "k" lub "g", np. w słowie "sęk" pomiędzy "e" a "k" (wymawianym bez [[Hiperpoprawność|hiperpoprawności]]); także "n" w wymawianym według wzorcowej wymowy lub po krakowsku słowie "bank" bądź wymawianym po krakowsku słowie "panie'''n'''ka". W przeciwieństwie do polskiego używane w wygłosie, tzn. nie następuje po nim żadna spółgłoska w obrębie tej samej sylaby.
* '''e''' – chińskie e występujące jako samodzielna sylaba, lub jedyna samogłoska w wygłosie również nie ma polskiego odpowiednika. Przypomina zamknięte "o" (zbliżone do "u", tak jak w niemieckim ''H'''o'''sen'') wymówione bez [[Labializacja|labializacji]] (zaokrąglania warg). Polskie "e" jest dla niego najbliższym przybliżeniem, na pewno lepszym niż głoska "o", którą mechanicznie skopiowano z transkrypcji [[Wade-Giles]] (brytyjscy sinolodzy też mieli problem braku tej głoski w ich języku; wybrali wariant "Ho" ze względu na wymowę "o" w brytyjskiej [[Received Pronunciation]]).