Charles Darwin: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m +nawiasy do transkrypcji |
int. |
||
Linia 25:
'''Charles Robert Darwin''' ([{{IPA|ˈtʃɑːlz ˈdɑːwɪn}}]<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Wells|imię=John C.|tytuł=Longman Pronunciation Dictionary|rok=2008|isbn=978-1-4058-8118-0}}</ref>), '''Karol Darwin''' (ur. [[12 lutego]] [[1809]] w [[Shrewsbury]], zm. [[19 kwietnia]] [[1882]] w [[Downe]]) – [[Wielka Brytania|brytyjski]] [[nauki przyrodnicze|przyrodnik]] i geolog, twórca teorii [[ewolucja biologiczna|ewolucji]], zgodnie z którą wszystkie [[Gatunek (biologia)|gatunki]] pochodzą od wcześniejszych form, autor publikacji, w których przedstawił argumenty na poparcie swej tezy<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Coyne | imię = Jerry A. | autor link = Jerry Coyne | tytuł = Why Evolution is True | wydawca = [[Oxford University Press]] | miejsce = Oxford | rok = 2009 | strony = 17 | isbn = 0-199-23084-6 | cytat = In ''The Origin'', Darwin provided an alternative hypothesis for the development , diversification, and design of life. Much of that book presents evidence that not only supports evolution but at the same time refutes creationism. In Darwin's day, the evidence for his theories was compelling but not completely decisive | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Glass | imię = Bentley | autor link = Bentley Glass | tytuł = Forerunners of Darwin | wydawca = Johns Hopkins University Press | miejsce = Baltimore, MD | rok = 1959 | strony = | isbn = 0801802229 | cytat = Darwin's solution is a magnificent synthesis of evidence...a synthesis...compelling in honesty and comprehensiveness | język = en}}</ref>. Darwin uważał, że rozgałęziony schemat ewolucji wynika z procesu, który nazwał [[Dobór naturalny|doborem naturalnym]]. Prawdziwość teorii ewolucji została zaakceptowana przez wielu naukowców przyrodników i dużą część społeczeństwa już za życia Darwina<ref name=JvW>John van Wyhe: ''Charles Darwin: gentleman naturalist: A biographical sketch''</ref>; jednak dopiero po pojawieniu się współczesnej syntezy ewolucji (którą opracowano w okresie od początku lat 30. do końca lat 50. XX wieku) naukowcy powszechnie zgodzili się, że dobór naturalny jest podstawowym mechanizmem ewolucji<ref name=b3847>Peter J. Bowler: ''Evolution: The History of an Idea'', ss. 338, 347</ref>, a sam proces ciągłych zmian, z których wyłaniają się nowe jakości, niezaprzeczalnym faktem. W swojej zmodyfikowanej formie odkrycia naukowe Darwina są teorią unifikującą [[nauki biologiczne|nauki o życiu]] i wyjaśniającą [[Różnorodność biologiczna|różnorodność biologiczną]]<ref>{{cytuj stronę| url = http://darwin-online.org.uk/biography.html | tytuł = The Complete Works of Darwin Online – Biography | data dostępu = 15 listopada 2009| autor = | opublikowany = | data = | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Dobzhansky | imię = Theodosius | tytuł = Nothing in Biology Makes Sense Except in the Light of Evolution | url = http://www.2think.org/dobzhansky.shtml | data = March 1973 | strony = 125–129 | tom = 35 | język = en}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Darwin | imię = Charles | nazwisko2 = Carroll | imię2 = Joseph T. | tytuł = On the origin of species by means of natural selection | data = 2003 | wydawca = Broadview Press | miejsce = Peterborough, Ont. | isbn = 1-55111-337-6 | język = en |cytat = ''The Origin of Species'' has special claims on our attention. It is one of the two or three most significant works of all time—one of those works that fundamentally and permanently alter our vision of the world....It is argued with a singularly rigorous consistency but it is also eloquent, imaginatively evocative, and rhetorically compelling.}}</ref>.
Zainteresowania naukowe Darwina sprawiły, że porzucił on studia w dziedzinie [[Medycyna|medycyny]], w której początkowo kształcił się na [[Uniwersytet Edynburski|Uniwersytecie Edynburskim]], i przyłączył się do badań nad [[Bezkręgowce|bezkręgowcami morskimi]]. Późniejsze studia na [[University of Cambridge|Uniwersytecie w Cambridge]] wzbudziły w nim fascynację [[Nauki przyrodnicze|naukami przyrodniczymi]]<ref name=whowas>David Leff: ''AboutDarwin.com'', {{cytuj stronę| url = http://www.aboutdarwin.com/darwin/WhoWas.html| tytuł = About Charles Darwin| data dostępu = 15 listopada 2009| autor = | opublikowany = | data = | język = en}}</ref>. W czasie pięcioletniej podróży na statku [[HMS Beagle]] rozwinął też swoją wiedzę [[Geologia|geologiczną]] i zebrał materiały do badań geologicznych. Jego obserwacje i teorie potwierdzały [[Aktualizm|uniformitarystyczne]] poglądy [[Charles Lyell|Charlesa Lyella]], a publikacja dziennika z podróży spotkała się z żywym zainteresowaniem czytelników. Zaintrygowany problemami geograficznego rozmieszczenia okazów dzikiej przyrody i [[skamieniałości]], które zebrał podczas podróży, Darwin badał zmiany, jakim ulegały gatunki
W swej książce ''[[O powstawaniu gatunków|O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego]]'' (1859) Darwin tłumaczył zróżnicowanie występujące w naturze ewolucyjnym dziedziczeniem modyfikacji<ref name = JvW/>. Natomiast w dziele ''[[The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex]]'' („O pochodzeniu człowieka i doborze w odniesieniu do płci”), której ciągiem dalszym była książka ''[[The Expression of the Emotions in Man and Animals]]'' („O wyrażaniu emocji u człowieka i zwierząt”), badał [[Antropogeneza|ewolucję człowieka]] i [[dobór płciowy]]. Szereg książek poświęcił też badaniom nad roślinami, a w [[The Formation of Vegetable Mould through the Action of Worms|swej ostatniej pracy]] badał [[Dżdżownicowate|dżdżownice]] i ich wpływ na glebę<ref>R. B. Freeman: ''The Works of Charles Darwin: An Annotated Bibliographical Handlist''</ref>.
| |||