Krzemienica (Białoruś): Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
Konarski (dyskusja | edycje)
→‎Kościół katolicki: drobne redakcyjne
Linia 30:
 
== Historia ==
Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1498 roku, kiedy Mikołaj Raczkowicz namiestnik koniewski i słubicki, oraz jego bracia Jan, Paweł i Szymko otrzymali od króla [[Aleksander Jagiellończyk|Aleksandra Jagiellończyka]] prawo własności dóbr Krzemienica, które posiadali wcześniej ich dziad Raczko i ojciec Jundziłł<ref name=":0" />. W 1617 roku kasztelan witebski [[Mikołaj Wolski (zm. 1621)|Mikołaj Wolski]] i jego żona Barbara z Woynów ufundowali w Krzemienicy klasztor [[Kanonicy laterańscy|Kanoników laterańskich]], a akt tego dotyczący podpisali w 1620 roku<ref name=":0" />. W 1639 roku Kazimierz Wolski sprzedał zadłużony majątek Krzemienica [[Aleksandra Marianna Wiesiołowska|Aleksandrze z Sobieskich]], wdowie po marszałku [[Krzysztof Wiesiołowski|Krzysztofie Wiesiołowskim]], która w 1643 roku przeznaczyła te dobra na uposażenie ufundowanego przez siebie z mężem [[Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny i klasztor Brygidek w Grodnie|klasztoru brygidek w Grodnie]]<ref name=":0" />. Krzemienica była opisywana jako ''oppidum'', ale nigdy nie nadano jej formalnie praw miejskich. Brygidki posiadały majątek Krzemienica do 1843 roku, gdy został zagarnięty przez rosyjski skarb państwa. W 1828 roku założono cmentarz okolonym w 1936 roku murem. W 1882 roku zapewne Aleksander Borowski wzniósł na nim kaplicę grobową dla swojej rodziny, jednakktóra od 1889 roku jest wzmiankowana jako kaplica św. Rocha<ref name=":0">[[Dorota Piramidowicz]], ''Kościół p.w. Bożego Ciała i klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich w Krzemienicy'', [w:] [[Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej]] część II, Kościoły i klasztory rzymskokatolicki dawnego województwa nowogródzkiego, tom 2, (red. [[Maria Kałamajska-Saeed]]), wyd. MCK, Kraków 2006, s. 25-67</ref>.
 
W konsekwencji postanowień [[Pakt Ribbentrop-Mołotow|Paktu Ribbentrop-Mołotow]] od jesieni 1939 miejscowość była [[Okupacja sowiecka ziem polskich (1939–1941)|okupowana przez ZSRR]], a od lata 1941 okupowana przez [[III Rzesza|III Rzeszę Niemiecką]]. W 1943 roku na [[Konferencja teherańska|konferencji w Teheranie]] zatwierdzono, że terytoria te znajdą się w składzie ZSRR. Od 1991 roku na terenie [[Białoruś|Republiki Białoruś]].
Linia 36:
== Kościół katolicki ==
[[Plik:Крамяніца, надмагільны помнік Вольскіх у касьцёле сьв. Юрыя.jpg|lewo|mały|159x159px|Nagrobek Wolskich]]
W 1619 roku rozpoczęto budowę kościoła katolickiego, na którym w 1623 roku był już położony dach kryty dachówką. Kościół architektonicznie prezentuje tzw. [[Renesans lubelski|typ lubelski]]. Oboje fundatorzy Mikołaj Wolski (zm.1621) i Barbara Wolska z Woynów (zm.1623) zostali pochowani w kościele. Przed 1639 rokiem ich syn Kazimierz Wolski ufundował w kościele rodzicom zachowany do dzisiaj marmurowy nagrobek. Z powodu kłopotów finansowych kolatora kościół długo wykańczano. Konsekrowano go dopiero 8 lipca 1657 roku i dokonał jej biskup [[Jan Krzysztof Zawisza|Jan Dowgiałło Zawisza]] nadając świątyni wezwanie Bożego Ciała i Nawiedzenia oraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Jako jeden z nielicznych, kościół nie został zniszczony podczas [[Wojna polsko-rosyjska (1654–1667)|najazdu moskiewskiego w latach 1655-1661]]. W 1783 roku wg opisu kościół był kryty dachówką i miał sygnaturkę. W 1830 roku opisano, że w kruchcie znajduje się nagrobek Jundziłłów. 1832 roku klasztor skasowali Rosjanie.
W 1929 roku kościół został wyremontowany.
W latach 1947-1957 w świątyni nie było księdza, więc pilnowali go mieszkańcy<ref name=":0" />. W latach 80. XX wieku władze komunistyczne nakazały zdjęcie zabytkowej sygnaturki. Pokryto też wtedy kościół zwykłą blachą, zamiast dachówki. Kolejny remont przeprowadzono w 1996 roku.
Linia 47:
 
== Klasztor Kanoników Laterańskich ==
Klasztor ufundował [[kasztelan]] [[witebsk]]i Mikołaj Wolski i jego żona Barbara Woynianka, a fundację tę 3 listopada 1617 roku zaakceptowała [[kapituła]] [[konwent]]u [[Bazylika Bożego Ciała w Krakowie|Bożego Ciała na krakowskim Kazimierzu]], którego klasztor został filią. Akt fundacyjny Mikołaj i Barbara Wolscy podpisali 1 sierpnia 1620 roku<ref name=":0" />. Kamień węgielny pod budowę kościoła położono 31 maja 1619 roku. Murowany klasztor zaczęto budować w 1620 roku, ale wkrótce prace przerwano i na nowo podjęto w 1646 roku. Klasztor jako osobny budynek zbudowano około 15 metrów na zachód od kościoła, prostopadle od jego osi. Miał [[ryzalit]] i dwie baszty na planie sześcioboku. Po upadku [[Powstanie listopadowe na ziemiach zabranych|Powstania listopadowego]], w 1832 roku Rosjanie skasowali klasztor i przekazali wojsku. Klasztor w 1943 roku rozebrali okupanci niemieccy<ref name=":0" />.<gallery widths="190200" heights="190200">
Plik:Крамяніца. Касцёл. Званіца.jpg|Dzwonnica barokowa z 1765 r.
Plik:Крамяніца. У касцёле.jpg