Nikaragua: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
poprawka stylistyczno-logiczna
Nie podano opisu zmian
Linia 108:
Wschodnie wybrzeże Nikaragui odkrył w 1502 r. [[Krzysztof Kolumb]]. Wkrótce tereny te stały się obszarem [[Hiszpania|hiszpańskiej]] [[kolonializm|kolonizacji]]. W 1524 r. hiszpański zdobywca [[Francisco Hernández de Córdoba (założyciel Nikaragui)|Francisco Hernández de Córdoba]] założył miasta [[Granada]] oraz [[León (miasto w Nikaragui)|Leon]]. W XVII i XVIII wieku Nikaraguę nawiedzali piraci, którzy usytuowali się na wschodnim wybrzeżu. W 1811 r. w Granadzie zrodził się pierwszy nikaraguański ruch niepodległościowy. Doprowadził on do ogłoszenia niepodległości kraju w 1821, który wraz z częścią Gwatemali wszedł w skład meksykańskiego cesarstwa [[Iturbide]], a od 1823 w skład [[Zjednoczone Prowincje Ameryki Środkowej|Stanów Zjednoczonych Ameryki Środkowej]]. Mimo że niepodległość od Hiszpanii ogłoszono 15 września 1821, Nikaragua stała się uznawaną przez społeczność międzynarodową niezależną republiką dopiero 25 czerwca 1850. Nikaragua stanowiła ważny strategicznie obszar, stąd też liczne interwencje mocarstw światowych: brytyjska w połowie XIX wieku i amerykańskie na początku XX wieku. Brytyjczycy dążyli do opanowania wybrzeża Atlantyku i planowali otworzyć w kraju kanał, który połączy Ocean Atlantycki z Pacyfikiem, plany te jednak nie powiodły się, a kanał został zbudowany w Panamie w 1914 roku<ref name=Ospina>{{cytuj stronę| url = http://www.lewica.pl/?id=19979| tytuł = Ospina: Nikaragua. Cztery życia sandinizmu| autor =| opublikowany = Lewica.pl| data = |język = |data dostępu = 23 września 2009}}</ref>.
 
Destabilizację kraju pogłębiał konflikt między ugrupowaniami konserwatystów (właścicieli plantacji kawy i trzciny cukrowej) a liberałami (rzemieślnikami i drobnymi właścicielami ziemskimi). W 1909 roku, wykorzystując konflikt wewnętrzny, USA dokonało inwazji na kraj. W 1912 roku wybuchła antyrządowa rebelia zorganizowana przez siły liberałów. Na czele powstania stanął [[Juan Bautista Sacasa]]. Konserwatywny prezydent [[Adolfo Díaz]] do walki z liberałami wykorzystał stacjonujących w kraju żołnierzy amerykańskich<ref name=Ospina /><ref>{{Cytuj|autor = Shelley Klein |tytuł = Najgroźniejsi dyktatorzy w historii |data = 2008 |isbn = 978-83-7495-323-8 |inni = Jolanta Sawicka (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = wyd. Muza |s = 90 |oclc = 749811259}}</ref>. W 1925 roku wynegocjowano czasowy rozejm, jednak już wkrótce doszło do kontynuowania walk. W tym samym roku okupację kraju zakończyli Amerykanie, którzy jednak szybko powrócili do kraju pod pretekstem rzekomej obecności „meksykańskich agentów bolszewizmu”{{r|Ospina}}. Ostatecznie rebelia liberałów zakończyła się w 1927 roku, a liberałowie przejęli władzę w kraju. Prezydentem kraju został [[José María Moncada]], który w 1932 roku został zastąpiony przez Bautistę Sacasę. Nowy rząd utworzył Gwardię Narodową, której przywódcą został [[Anastasio Somoza García]]. Obecności wojsk amerykańskich sprzeciwił się jeden z liderów liberałów, [[Augusto Sandino]]. Sandino w 1927 roku rozpoczął rebelię przeciwko siłom amerykańskim i elicie kraju, która uważana była za rasistowską i autokratyczną{{r|Ospina}}<ref>[http://historymatters.gmu.edu/d/4988 History Matters “To Abolish the Monroe Doctrine”: Proclamation from Augusto César Sandino Retrieved 29/09/12].</ref>. Wojska amerykańskie opuściły kraj w 1933 roku na skutek szeregu porażek w walce z sandinistami. Wycofanie się wojsk USA umożliwiło rozmowy pokojowe z partyzantami Sandino. We wrześniu 1933 miały miejsce ataki bombowe w Managui, po których liberałowie zapowiedzieli wprowadzenie stanu wyjątkowego i aresztowali konserwatywnych oficerów. W 1934 roku pomimo zawieszenia broni, Sandino został zabity w trakcie rozmów pokojowych przez ludzi związanych z Somozą{{r|Ospina}}. Samodzielne działania Somozy doprowadziły do konfliktu między Gwardią Narodową a rządem. Kraj pogrążał się w coraz większym kryzysie związanym z deficytem benzyny. W tym samym roku prezydent wydał Gwardii rozkaz stłumienia strajku kierowców oraz pozwolił na użycie broni w skrajnej sytuacji, generał poinformował o tym opinię publiczną, a sam udał się do strajkujących w celu przeprowadzenia pokojowych negocjacji. Wojsku udało się zakończyć strajk drogą pokojową, co zniszczyło reputację Sacasy i sprawiło, że był postrzegany jako zwolennik rozwiązań siłowych, a Somoza zyskał dużą popularność pośród zwykłych obywateli<ref name=":0">{{Cytuj|autor = Shelley Klein |tytuł = Najgroźniejsi dyktatorzy w historii |data = 2008 |isbn = 978-83-7495-323-8 |inni = Jolanta Sawicka (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = wyd. Muza |s = 94 |oclc = 749811259}}</ref>. W 1934 roku Gwardia Narodowa wzmocniona przez siły [[faszyzm|faszystowskie]] dokonała puczu, w wyniku którego rząd liberałów został obalony<ref>{{Cytuj|autor = Shelley Klein |tytuł = Najgroźniejsi dyktatorzy w historii |data = 2008 |isbn = 978-83-7495-323-8 |inni = Jolanta Sawicka (tłum.) |miejsce = Warszawa |wydawca = wyd. Muza |s = 95 |oclc = 749811259}}</ref>. Rząd utworzony w 1934 roku miał charakter proamerykański i ultraprawicowy<ref>Alex Axelrod, Charles Phillips, Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 544.</ref>.
 
=== Dyktatura Somozów ===
Linia 145:
* [[Chontales]],
* [[Estelí (departament)|Esteli]],
* [[Granada (departament)|Granada]], [[Babcia Gandzia|babcia gandzia]]
* [[Jinotega (departament)|Jinotega]],
* [[León (departament)|León]],
Linia 199:
 
=== Transport ===
[[Sieć kolejowa]] w Nikaragui obecnie nie istnieje, została całkowicie zlikwidowana i sprzedana na złom w 1994 roku<ref>{{Cytuj |tytuł=Vida y muerte del ferrocarril de Nicaragua |czasopismo=La Prensa |data=2016-08-14 |data dostępu=2017-11-09 |url=https://www.laprensa.com.ni/2016/08/14/suplemento/la-prensa-domingo/2082555-vida-y-muerte-del-ferrocarril-de-nicaragua |język=es}}</ref>. Sieć drogowa obejmujegggggggg g g gg g g gobejmuje głównie zachodnią część kraju, gdzie przebiega [[Droga Panamerykańska]]. Ważną rolę odgrywa [[transport wodny śródlądowy]] oraz [[transport lotniczy]].
 
== Siły zbrojne ==
Linia 211:
{{Przypisy}}
 
== Linki zewnętrzne<ref name=":0" />==
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/nu.html CIA World Factbook] (po angielsku)