Przemko ścinawski: Różnice pomiędzy wersjami

|opis grafiki = Pomnik Przemka Ścinawskiegościnawskiego w [[Przemków|Przemkowie]]

|1. od = [[1278]]

|1. do = [[1284]]

|2. od = [[1284]]

|2. do = [[26 lutego]] [[1289]]

|data urodzenia = między [[1265]] a [[1271]]

|data śmierci = [[26 lutego]] [[1289]]

[[Plik:Przemko Ścinawski seal 1284.PNG|thumb|266px|Pieczęć piesza Przemka Ścinawskiegościnawskiego z [[1284]]]]

'''Przemko (Przemysł) ścinawski (żagański) ''' (ur. między [[1265]] a [[1271]], zm. [[26 lutego]] [[1289]]) – [[księstwo żagańskie|książę żagański]] ([[1278]]-[[1284]]) i [[Ścinawa|ścinawski]] ([[1284]]-[[1289]]).

== Panowanie Przemka ==

Najmłodszy syn księcia [[Głogów|głogowskiego]] [[Konrad I głogowski|Konrada I]] i [[Salomea Odonicówna|Salomei]] (córki księcia wielkopolskiego [[Władysław Odonic|Władysława Odonica]]). Po śmierci ojca ([[1273]] lub [[1274]]) pod opieką brata [[Henryk III głogowski|Henryka III głogowskiego]]. Dopiero w [[1278]] otrzymał [[księstwo żagańskie|dzielnicę żagańską]] (z [[Żagań|Żaganiem]], [[Szprotawa|Szprotawą]] i [[Nowogród Bobrzański|Nowogrodem Bobrzańskim]]). Już około [[1281]] znalazł się w zależności lennej od [[Henryk IV Probus|Henryka IV Probusa]].

Na skutek nacisków księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa w [[1284]] wymienił się ze swoim bratem [[Konrad II Garbaty|Konradem II Garbatym]] na [[Ścinawa|Ścinawę]] (Probus wolał mieć u swych granic księcia bardziej uległego). Przemko, podobnie jak jego brat Henryk III, był wiernym wykonawcą polityki Probusa, popierając go we wszystkich ważniejszych przedsięwzięciach, także w konflikcie z biskupem wrocławskim [[Tomasz II Zaremba|Tomaszem]]. Kiedy Henryk IV Probus podjął działania zmierzające do opanowania [[Kraków|Krakowa]] po śmierci [[Leszek Czarny|Leszka Czarnego]] w [[1288]], nie mogło tam zabraknąć księcia ścinawskiego.

== Śmierć Przemka ==

Przemko zginął podczas wyprawy w [[bitwa pod Siewierzem|bitwie pod Siewierzem]], między siłami koalicji [[Bolesław II mazowiecki|Bolesława II]], księcia Płocka i [[Władysław I Łokietek|Władysława Łokietka]] a siłami Henryka Probusa. Data bitwy podana w kronice [[Jan Długosz|Jana Długosza]] to [[26 lutego]] [[1290]], jednak bardziej prawdopodobna wydaje się data [[26 lutego]] [[1289]], podawana przez inne źródła<ref>zob. Semkowicz Aleksander, Walka o monarchię 1288 – 1294, ustęp z dziejów piastowskich, w: Kwartalnik Historyczny, t. V, Lwów 1891, s. 734 – 735, Sobaniec Stefan Zabiegi Henryka IV o Kraków i jego usiłowania odnowienia królestwa, w: Księga pamiątkowa ku czci profesora Oskara Haleckiego, Warszawa 1935, s. 243, Sperka Jerzy, Przemko urodzony po 1265, a przed 1271, w: Piastowie – leksykon biograficzny, Kraków 1999, s. 624 – 625, Wędzki Andrzej, Przemko (zm. 1289), w: [[Polski Słownik Biograficzny]], pod red. E. Rostworowskiego, t. XXVIII/1, z. 119, Wrocław 1985, s. 725, Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów Śląskich, t. II,Wrocław 1975, s. 84 – 85, Jurek Tomasz, Henryk Probus i Henryk głogowski stosunki wzajemne w latach 1273 – 1290, w: Śląski Kwartalnik Historyczny „Sobótka”, t. XLVII/4 za rok 1987, s. 565, Barciak Antoni, Książę Przemek ściniawski i bitwa siewierska, w: Nihil superfluum esse, Prace z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidze Krzyżaniakowej, Poznań 2000, s. 281, Zielonka Zbigniew, Henryk Prawy, Katowice 1982, s. 167 – 168, Długopolski Edmund, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, Wrocław 1951, s. 3 – 4, Baszkiewicz Jan, Polska czasów Łokietka, Warszawa 1968, s. 41, Zientara Benedykt, Henryk IV Probus, w: Poczet królów i książąt polskich , Warszawa 1984, s. 209 – 210.</ref>.

Klucza do interpretacji zapisu obu źródeł, a zwłaszcza pierwotnych ''Nagrobków'' należy szukać w ich pochodzeniu. ''Nagrobki książąt śląskich'' powstały w klasztorze [[cystersi|cysterskim]] w [[Lubiąż]]u i tutaj prawdopodobnie leży główna przyczyna dramatycznego opisu końca młodego księcia. Trzeba było po prostu znaleźć uzasadnienie wrogości i późniejszych walk książąt głogowskich z Władysławem Łokietkiem w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych [[XIII wiek]]uwieku i na początku wieku następnego. Zresztą niby dlaczego Bolko, książę [[Opole|Opola]], również wzięty do niewoli w tej samej bitwie, miał być traktowany inaczej. Linia [[Piastowie głogowscy|Piastów głogowskich]] była ściśle powiązana z klasztorem lubiąskim. To właśnie w Lubiążu książę ściniawski został pochowany, to właśnie temu klasztorowi udając się na tę wyprawę zapisał dwie wsie – Łososzkowice (obecnie [[Łososiowice]]) i Żyrków ([[Żerków (województwo dolnośląskie)|Żerków]] w powiecie wołowskim), co miało mu zapewnić pamięć i poparcie cystersów.

Deus et natura Polonis * Summis aut pronis * Ducis erant Premeconis") z pewnością wpłynął na wyobraźnię mieszkających tam zakonników. Książę Ścinawy zginął więc prawdopodobnie podczas zamieszenia bitewnego, możliwe że w niejasnych okolicznościach. Wątpliwe jest, aby Władysław Łokietek i Bolesław II, czy też ich rycerze mieli zamordować z zimną krwią księcia Przemka. W przypadku jego pojmania zdecydowaliby się raczej na zarobek przy wykupie jeńca pochodzącego z książęcej dynastii, nie narażając się przy tym na zemstę rodową. W polityce [[Henryk III głogowski|Henryka III głogowskiego]] względem Łokietka nie widać też specjalnych znaków wrogości cechujących władcę [[Głogów|Głogowa]] choćby na linii stosunków z [[Henryk V Brzuchaty|Henrykiem V Brzuchatym]]. Przemko Ścinawskiścinawski nigdy się nie ożenił i nie pozostawił następców, był mężnym rycerzem który poległ za sprawę zjednoczenia Polski i wiernym wasalem [[Henryk IV Probus|Henryka IV Probusa]].

Książę na swym koncie ma 5 lokacji miast śląskich na [[prawo magdeburskie|prawie magdeburskim]]: [[Żagań|Żagania]], Lubina[[Lubin]]a, [[Przemków|Przemkowa]], [[Wołów|Wołowa]] i [[Wińsko|Wińska]].

=== [[Żagań]] ===

Pierwsza historyczna wzmianka o Żaganiu pochodzi z [[1202]] roku. Żagań został lokowany na prawie magdeburskim przez księcia Przemka w [[1280]] roku. Dokument lokacyjny tego miasta nie zachował do naszych czasów, ale dokument jest uznany za falsyfikat . Żagań zasłynął jakobył stolicą [[księstwo żagańskie|księstwa żagańskiego]] i żagańsko-głogowskiego władanego przez władców wywodzących z [[Piastowie śląscy|Piastów Śląskichśląskich]]. Później Popo jego śmierci [[Henryk III głogowski]] 1304-1309 . Później po jego śmierci przy podziale ojcowizny Żagań został we władaniu przez jego najstarszego syna [[Henryk IV Wierny|Henryka IV Wiernego]], który stał się protoplastą linii głogowsko-żagańskiej przetrwała do 1504 roku.

=== [[Lubin]] ===

Powstanie Lubina i jego historii nie są do końca znane, ale dotychczasowe badania datują założenie miasta na zostało1170 wrok [[1170]]a roku ipierwotnie lokowane wna rok [[1202]] roku. Dystrykt lubiński wchodzący w skład księstwa głogowskiego, przyszedłprzeszedł po [[1273]] roku do księstwa ścinawskiego. Wkrótce po [[Konrad I głogowski|Konradzie I głogowskim]] władzę przejął tutaj Przemko. W [[1288]] roku książę Przemko ponownie lokował Lubin na prawie magdeburskim.

=== [[Przemków]] ===

Nie jest pewne, czy miasto założone zostało na tzw. surowym pniu (czyli w miejscu, gdzie nie było wcześniej żadnej osady), czy też istniała już tam jakaś osada targowa. Wiadomo jednak, że książę Przemko zamyślał uczynić Przemków ośrodkiem wymiany i produkcji rzemieślniczej dla najbliższej okolicy. Dokument lokacyjny miasta nie zachował się, ale niemieccy historycy podają, iż był wystawiony [[8 lipca]] [[1280]] roku.

=== [[Wołów]] ===

Niestety wystawiony dokument zaginął, ale źródła podają, że Wołów został założony w [[1285]] roku. Nie znamy zatem bliższych szczegółów ani nawet daty wołowskiego procesu lokacji. Można jednak z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że prawa miejskie otrzymał Wołów zapewniezapewne z rąk księcia Przemka zdecydowanego zwolennika prowadzenia na Śląsku intensywnej akcji lokacyjnej. W działalności lokacyjnej książę zdobył więc sporo doświadczeń, które wykorzystywał w kolejnych lokacjach, w tym wołowskiej. Wobec zaginięcia wołowskich dokumentów nie da się dokładnie opisać ówczesnego ustroju miasta.

=== [[Wińsko]] ===

W dokumencie potwierdzającym posiadłości [[Opactwo cystersów w Lubiążu|klasztoru w Lubiążu]] pochodzącym z roku [[1217]] znajduje się zapis „Wroblino juxta vin” przez niektórych badaczy jest on traktowany jako najwcześniejsza wzmianka o Wińsku. Natomiast za pierwszy pewny historyczny przekaz mówiący o Wińsku, przyjmuje dokument wydany w roku [[1280]], w którym został wymieniony proboszcz tutejszego kościoła Nicolaus. W [[1285]] roku zostałzostało lokowanylokowane na prawie magdeburskim przez księcia Przemka.