Podatek pogłówny: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Paweł Ziemian BOT (dyskusja | edycje)
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Linia 5:
 
=== Podatek pogłówny w Polsce ===
Od początku XIV wieku w formie pogłównego zbierano [[świętopietrze]]. W Polsce podatek ten został wprowadzony w XVI wieku, początkowo jako danina [[Historia Żydów w Polsce|ludności żydowskiej]] za opiekę monarszą. Od początku XIV wiekuUchwalany w formie1498, pogłównego1520 zbieranona teżsejmie [[świętopietrze]].w WBydgoszczy latach 1498–1520jako podatek nadzwyczajny obejmujący także szlachtę i duchowieństwo, nakładany w związku z zagrożeniem tatarskim i krzyżackim, płacony w wysokości zależnej od pozycji społecznej i urzędu. Podatek uchwalono także w 1590 roku na sejmie w Warszawie w związku z zagrożeniem wojną z Turcją, jednak został odwołany, ponieważ do niej nie doszło<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Encyklopedia staropolska/Pogłówne - Wikiźródła, wolna biblioteka |data dostępu = 2020-03-09 |opublikowany = pl.wikisource.org |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Pog%C5%82%C3%B3wne}}</ref>. Uchwalane przez [[sejm]] wielokrotnie w 2 połowie XVII w. Część pogłównego płacona przez duchowieństwo, a następnie przez szlachtę nazywała się ''subsidum charitativum'' dla zaznaczenia dobrowolności świadczenia. Od 1717 r. stały podatek na utrzymanie wojska.
 
W czasach panowania Jana Kazimierza sejm w 1662 roku wprowadził jednorazowe pogłówne generalne jako ''subsidium charitativum'' (ofiara miłosierna) na pokrycie kosztów dla skonfederowanego wojska<ref name=":0" />, z zastrzeżeniem, że po zakończeniu poboru instruktarze zostaną spalone. Podatek do poboru powierzono ''exaktorom'' (poborcom), których obierały sejmiki, a do pomocy w terenie zobowiązał proboszczów i wikarych. Pobór trwał wiele lat i był krytykowany m.in na sejmie w 1667 roku jako niesprawiedliwy, bo płacony przez wszystkich. W związku z wojną z Turcją, w 1673 roku Sejm znowu uchwalił pogłówne, ponownie określając go jako ''subsidium charitativum'', lecz instruktarzy już nie spalono, lecz wydano drukiem<ref>Józef Kleczyński, ''Pogłówne generalne w Polsce i oparte na niem popisy ludności'', Kraków, 1893 r., tom 30 zbioru Rozpraw Akademii Umiejętności, seria II, tom V, s. 240-262</ref>. Następnie podatek wprowadzały sejmy w 1674, 1676, 1677, 1683, 1685. Środki uzyskiwane z kolejnych poborów były jednak coraz niższe. Od 1690 roku do 1764 roku był to podatek stały, jednak po wojnie północnej nie był pobierany i powrócono do niego w 1717 r. jako stały podatek na utrzymanie wojska i pobierano go przez według taryfy z roku 1676<ref name=":0" />.
 
Od 1676 roku podatek pogłówny obowiązywał także na terenie [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]].
 
W 1677 r. Sejm nakazał, aby każdy płatnik podatku złożył na Biblię przysięgę, że nikogo z rodziny, służby, poddanych nie ukrył przed poborcą.
 
W Polsce charakter zarówno podatku regresywnego, jak i pogłównego mają składki ZUS<ref>[http://publica.pl/teksty/bogaci-skladek-zus-nie-placa-52634.html Bogaci składek ZUS nie płacą]</ref>.