Wersja z 23:34, 17 mar 2020 edytuj Konarski (dyskusja \| edycje) 11 504 edycje drobne merytoryczne Znacznik: VisualEditor ← poprzednia edycja		Wersja z 20:21, 27 mar 2020 edytuj anuluj edycję Konarski (dyskusja \| edycje) 11 504 edycje drobne merytoryczne, źródła/przypisy Znacznik: VisualEditor następna edycja →
Linia 26: == Historia == Dzieje dwóch miejscowości o podobnej nazwie, Oleksiniec Stary i Nowy leżących u źródeł rzeki Horyń, w odległości czterech kilometrów od siebie, kształtowały się początkowo odmiennie. Oleksiniec Stary w 1463 r. był własnością księcia Sołtana Wasilewicza Zbaraskiego. Później wraz z pobliską wsią Rydoml stał się dziedzictwem książąt Sołomereckich. Beata Sołomerecka darowała tę włość Czartoryskim. Oleksiniec Nowy, noszący początkowo nazwę Andrzejowa, należał w tym czasie do książąt Wiśniowieckich. Księżna Aleksandra Wiśniowiecka, córka Jędrzeja, wojewody wołyńskiego, wychodząc około 1570-1580 roku za mąż za Jerzego na Klewaniu Czartoryskiego (ur. ok. 1560 r. - zm. 1626 r.), starostę łuckiego, wniosła majątek Andrzejów do dóbr męża i zmieniła jego nazwę na Oleksiniec Nowy oraz uzyskała dla osady status miasteczka. W ten sposób w ręku Czartoryskich znalazł się zarówno Oleksiniec Stary, jak i Nowy, tworzące odtąd całość<ref name=":0">[[Roman Aftanazy]]'', Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej,'' Tom 5, Województwo wołyńskie", 1994, s. 323-325</ref>. W 1570 roku Aleksandra, córka Jędrzeja Wiśniowieckiego wojewody wołyńskiego, wniosła dobra zwane Andrzejów jako posag na Jerzego Czartoryskiego, a od swego imienia zmieniła nazwę osady, zmienionej na miasteczko. W ręku Czartoryskich utrzymywał się Oleksiniec do końca XVIII w. kiedy z ręką córki księcia Józefa Czartoryskiego przeszedł na generała Gabryela Rzyszczewskiego. Czartoryscy posiadali tu obronny zamek zbudowany w końcu XVI w., który został przerobiony na pałac w połowie XIX wieku i zniszczony podczas I wojny światowej. Pod koniec XVIII wieku cały klucz oleksiniecki należał do ks. Józefa Klemensa Czartoryskiego, stolnika Wielkiego Księstwa Litewskiego, ostatniego męskiego potomka linii koreckiej. Jego córka Celestyna (1790-1850), poślubiwszy w 1812 r. Gabriela Rzyszczewskiego herbu Pobóg (1780-1857), późniejszego generała i marszałka szlachty powiatu krzemienieckiego, otrzymała w posagu klucz oleksiniecki. Generał Rzyszczewski, dziedzic Żukowiec, Wyżgródka, Rydomla, Rzyszczewa i wielu innych dóbr, a w końcu także i Oleksińca, mieszkał stale w Żukowcach. Po jego śmierci majątek uległ podziałowi między dzieci. Stary i Nowy Oleksiniec oraz Rokitno przypadły synowi najmłodszemu, Aleksandrowi (1823-1891), ożenionemu z Anielą Mężeńską h. Kościesza. Ostatnim z rodziny właścicielem Oleksińca był ich najmłodszy syn Stefan hr. Rzyszczewski (ur. w 1862 r.). Około 1914 roku sprzedał on majątek żonie rosyjskiego generała, Swininowej. Na przełomie XIX i XX w. obszar dóbr oleksinieckich zajmował powierzchnię 2820 dziesięcin<ref name=":0" />. Czartoryscy posiadali tu bastionowy zamek zbudowany w końcu XVI wieku w stylu renesansowym, który został około 1850 roku przebudowany na neogotycki pałac. Obiekt został zniszczony podczas I wojny światowej<ref name=":0" />. W okresie po [[Rozbiory Polski\|rozbiorach Polski]] położony przy granicy [[Królestwo Galicji i Lodomerii\|Galicji]] po stronie rosyjskiej. ==Zabytki == * [[zamek]]<ref name=Zamek>{{cytuj stronę\| url = http://www.ruinyizamki.pl/kresy/oleksiniec.html\|tytuł=Oleksiniec\|data dostępu=26.8.13\|strony=}}</ref> - zniszczony podczas I wojny światowej, do naszych czasów zachowały się jego ruiny ~~oraz~~ *rzymsko-katolicki kościół zamkowy fundacji Czartoryskich, zamieniony na cerkiew prawosławną<ref>{{Cytuj\|autor = Grzegorz Rąkowski \|tytuł = Wołyń. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część I \|data = 2005 \|isbn = 83-89188-32-5 \|miejsce = Pruszków \|wydawca = Rewasz \|s = 420 \|oclc = 69330692 }}</ref>. {{Osobny artykuł\|Zamek w Starym Oleksińcu}}

Stary Oleksiniec: Różnice pomiędzy wersjami