Powstanie Miao (1795–1806)
Powstanie Miao 1795–1806 – antychińska rebelia w prowincjach Hunan i Guizhou, wywołana napięciami między autochtoniczną ludnością a chińskimi imigrantami. Krwawo stłumiona, znalazła swoją kontynuację w powstaniu z lat 1854–1876.
| |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
napięcia etniczne, imigracja chińska, słabość władz lokalnych | ||
| Wynik |
klęska powstańców, osłabienie dynastii Qing | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Termin „Miao” nie odnosi się wyłącznie do przodków dzisiejszej mniejszości narodowej Miao, lecz było ogólnym terminem używanym przez Chińczyków na określenie górskich ludów zamieszkujących przede wszystkim Guizhou[1]. Stanowili oni 40-60% ludności tej prowincji[2].
Tło i przyczyny edytuj
W stosunku do ludów niechińskich, cesarstwo chińskie stosowało politykę kontroli, raczej niż siłowej asymilacji. Na południowym zachodzie, od XV wieku, w prowincjach Yunnan, Guizhou, Guangxi i Syczuan, powszechny był system pośrednich rządów tusi, lokalnych przywódców (klanów, wiosek, plemion itp.), którzy odpowiedzialni byli za płacenie podatków i utrzymanie spokoju na podległych sobie terytoriach[1].
Nasilająca się imigracja chińska prowadziła jednak do wypierania wcześniejszych mieszkańców z najlepszych terenów; mimo stosunkowo słabego zaludnienia, trudny teren (wysokie i strome góry) zapewniał niewiele ziem nadających się do uprawy[3]. Za imigrantami chińskimi „podążała” struktura państwowa, wojskowa i cywilna, dążąca do ustanowienia regularnej administracji, w miejsce wpół-niezależnych tusi. Ta praktyka zastępowania lokalnych przywódców urzędnikami cesarskimi, nieodmiennie prowadziła do konfliktów[1][4].
Konflikty na tym terenie nie były nowością: od czasów chińskiego podboju za czasów dynastii Ming, rewolty wybuchały co kilkadziesiąt lat, gdy napięcia między imigrantami a tubylcami osiągnęły stan krytyczny. Każde krwawo stłumione powstanie pozostawiało po sobie pamięć krzywd, a konflikty były raczej tłumione niż rozwiązywane. Podstawowe problemy: niska jakość rządów, wyzysk, nadmierne opodatkowanie i pogardliwy stosunek do nie-Chińczyków ze strony urzędników nie ulegały zmianie. Masowa imigracja powodowała problemy, a urzędnicy żerowali raczej na lokalnej populacji, niż nią zarządzali[4]. Wielkie powstania miały miejsce za czasów dynastii Ming, a za panowania qingowskiego w latach 1735–36, 1796-1806 i ostatnie, najpoważniejsze, 1854-1873.
Przebieg i skutki edytuj
Po brutalnym stłumieniu powstania z 1736, druga połowa XVIII w. była raczej spokojna, co oznaczało tyle, że zbrojne incydenty, choć częste, były lokalne i nie stanowiły większego zagrożenia dla władzy. Niepokój natomiast mogła budzić nasilająca się aktywność heterodoksyjnych ruchów religijnych, zarówno wśród Hanów, jak i Miao. W 1795 napięcia znów wzrosły do takiego stopnia, że Miao, pod przywództwem Shi Liudenga i Shi Sanbao, powstali ponownie[2].
Walki toczyły się głównie w prowincji Hunan, i na mniejszą skalę, w Guizhou. Dynastia Qing zareagowała, wysyłając oddziały chorągwiane i mobilizując lokalne oddziały samoobrony i milicje. Konfiskowano majątki przywódców powstania, co jednak prowadziło do dalszej antagonizacji ludności, zwłaszcza, że nowi właściciele ziemscy (Chińczycy) bezlitośnie wyzyskiwali swoich dzierżawców (Miao). Na opanowanych terenach rozbudowywano sieć fortów i kolonii wojskowych, a tereny chińskie i Miao rozgraniczono murami z wieżami obserwacyjnymi. Mimo to stłumienie rebelii zajęło 11 lat[2]. Do tłumienia rebelii przerzucono też oddziały Zielonego Sztandaru z Hubei – osłabienie kontroli na tym terenie ułatwiło wybuch powstania Białego Lotosu[5].
Mimo wdrożenia polityki siłowej asymilacji, rugowania lokalnych kultów i wprowadzania konfucjańskiego szkolnictwa na modłę chińską, napięcie pozostało i narastało, aż do wybuchu wielkiego powstania w 1854. Trzeba wszakże zaznaczyć, że wzięło w nim udział stosunkowo niewielu hunańskich Miao, „spacyfikowanych” w latach 1795–1806[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Norma Diamond: Defining the Miao: Ming, Qing, and Contemporary Views. W: Stevan Harrell: Cultural Encounters on China's Ethnic Frontiers. Seattle: University of Washington Press, 1995. ISBN 0-295-97528-8.
- ↑ a b c The Miao Revolt (1795–1806). W: Bruce A. Elleman: Modern Chinese Warfare, 1795-1989. London i New York: Routledge, 2001, s. 7-8. ISBN 978-0415214742.
- ↑ Robert D. Jenks: Insurgency and Social Disorder in Guizhou: The „Miao” Rebellion, 1854-1873. University of Hawaii Press: University of Hawaii Press, 1994, s. 25. ISBN 0-8248-1589-0.
- ↑ a b John K. Fairbank, Dennis Twitchett: The Cambridge History of China. Late Ch'ing 1800–1911, Part 1. T. 10. 1978, s. 132-133. ISBN 978-0-521-21447-6.
- ↑ Philip A. Kuhn: Rebellion and Its Enemies in Late Imperial China. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1980, s. 53, seria: Harvard East Asian Series. ISBN 0-674-74954-5.
- ↑ Robert D. Jenks: Insurgency and Social Disorder in Guizhou: The „Miao” Rebellion, 1854-1873. University of Hawaii Press: University of Hawaii Press, 1994, s. 67. ISBN 0-8248-1589-0.