Zamek w Tykocinie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne, drobne merytoryczne
Linia 33:
|www =
}}
[[Plik:Tykocin_Plan_Zamku.svg|thumb|245px|Plan zamku bez uwzględnienia fortyfikacji bastionowych]]
[[Plik:Tykocin 2010castle fc03.jpg|thumb|245px|Widok zamku od strony południowej]]
|[[Plik:Tykocin 2010castle fc06.jpg|thumb|300px|leftright|Zamek w Tykocinie, na pierwszym planie zrekonstruowanazrekonstruowaną narożnanarożną wieżawieżę wschodniawschodnią]]
'''Zamek w Tykocinie''' - [[zamek|zamek królewski]] z [[XV]] wieku położony na prawym brzegu rzeki [[Narew|Narwi]] w miejscowości [[Tykocin]] w [[województwo podlaskie|województwie podlaskim]].
 
Linia 39 ⟶ 41:
Zamek zbudowany został prawdopodobnie w [[1433]] roku przez [[wojewodowie troccy|wojewodę trockiego]] i [[wojewodowie wileńscy|wileńskiego]] [[Jan Gasztołd|Jana Gasztołda]] na miejscu drewnianej warowni z 1 ćw. XIV w. Zamek ten spłonął w 1519 roku, w związku z czym [[Olbracht Gasztołd]] rozpoczął wkrótce wznoszenie nowego zamku w miejscu wcześniejszej warowni<ref>Archiwum Główne Akt Dawnych Warszawa zb.dok. pap. 3202</ref>. Ród Gasztołdów wymarł w 1542 roku, w związku z czym zamek przeszedł na własność króla Zygmunta Starego. Zamek rozbudowany został przez budowniczego królewskiego [[Hiob Bretfus|Hioba Pretfusa]]w latach [[1549]]-[[1582]] na polecenie króla [[Zygmunt August|Zygmunta Augusta]]. Starostą tykocińskim w latach 1554-1568 był Jan Szymkowicz, który zarządzał budową zamku, a po nim do roku 1571 roku funkcję starosty pełnił Hiob Bretfus. W 1569 roku ukończono budować [[cekhauz]] zamkowy, w związku z czym na zamek przewieziono działa z arsenału w Wilnie. Po śmierci Bretfusa pracami budowlanym kierował Wojciech Zakrzewski (zwany też w źródłach jako Wojtal Murarz), a starostą został [[Łukasz Górnicki]]. Za czasów panowania Zygmunta Augusta zamek nie pełnił funkcji rezydencji lecz raczej miejsca gdzie przechowywano armaty oraz prywatny skarbiec i bibliotekę króla sprowadzoną z Wilna. 10 września 1573 roku z zamku wyruszył kondukt wiozący ciało zmarłego króla Zygmunta Augusta na Wawel<ref>Józef Maroszek "Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta" Białystok 2000 r., s.309-395</ref>. Król [[Stefan Batory]] w wybudowanym przez Łukasza Górnickiego zamkowym budynku umieścił [[arsenał]] koronny z 500 armatami.
 
W latach [[1611]]-[[1632]] zamek został na polecenie króla [[Zygmunt III WazaZygmunta III Wazy]] rozbudowany przezpod kierunkiem starostęstarosty tykocińskiego [[Krzysztof Wiesiołowski|Krzysztofa Wiesiołowskiego]] herbu [[Ogończyk]] poprzez otoczenie go 4 [[bastion]]ami ziemnymi połączonymi kurtynami. PomiędzyKról 14chroniąc listopadasię 1630przed roku,zarazą a 8 lutego 1631 rokuprzebywał na zamku przebywał wraz z rodziną ipomiędzy dworem14 króllistopada [[Zygmunt1630 IIIroku, Waza]]a 8 lutego 1631 roku.
 
W czasie [[potop szwedzki|potopu szwedzkiego]] w [[1655]] roku zamek obsadziły wojska Radziwiłłów. [[31 grudnia]] 1655, kiedy zamek oblegały wojska [[konfederacja tyszowiecka|konfederacji tyszowieckiej]], zmarł tu [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusz Radziwiłł]]. Ostatecznie został zdobyty [[27 stycznia]] [[16571656]] roku. Wybuch prochu podczas zdobywania spowodował śmierć wielu obrońców zamku oraz częściowe jego zniszczenie. Za zasługi w wojnie zamek wraz z okolicznymi dobrami został ofiarowany [[Stefan Czarniecki|Stefanowi Czarnieckiemu]] (staroście tykockiemu od 1659 r.). Zamek następnie przez małżeństwo jego córki [[Aleksandra Katarzyna Czarniecka|Aleksandry Katarzyny]] przeszedł w ręce [[Jan Klemens Branicki (marszałek nadworny koronny)|Jana Klemensa Branickiego]]. W 1662 roku komendantem zamku był Samuel Gorzkowski. Mieszkał też na nim wtedy [[podstarości]] tykocki Kazimierz Gorzejewski. W 1676 roku żołnierzami na zamku dowodził [[burgrabia]] Wawrzyniec Boryński<ref>Anna Laszuk "Dwory urzędników na Podlasiu w II poł. XVII w." [w:]Białostocczyzna nr 1 z 1993 r., s.16</ref> W listopadzie [[1705]] roku miała miejsce narada króla [[August II Mocny|Augusta II Mocnego]] z carem [[Piotr I Wielki|Piotrem I Wielkim]], na którym ustanowiono na zamku w [[Tykocin]]ie [[Order Orła Białego]].
 
W [[1734]] roku zamek został zniszczony przez pożar. Od tego czasu nie zamieszkana budowla zaczęła popadać w ruinę. W [[1750]] roku zaczęto rozbiórkę zamku, a okoliczni mieszkańcy wykorzystywali materiał do budowy nowych domów. W [[1771]] roku pozostałości zamku zostały zniszczone przez powódź. W tym roku rozpoczęto budowę Zespołu Klasztornego Misjonarzy Bernardynów, gdzie z polecenia [[Jan Klemens Branicki (hetman)|Jana Klemensa Branickiego]] zostały rozebrane i wykorzystane przy budowie cegły z zamku. W [[1914]] roku, podczas I wojny światowej pozostałości murów posłużyły niemieckim żołnierzom do budowy dróg, natomiast ziemię z dwóch bastionów wykorzystano do usypywania grobli.
 
{|
[[Plik:Tykocin 2010castle fc03.jpg|thumb|245px|Widok zamku od strony południowej]]
|[[Plik:Tykocin 2010castle fc06.jpg|thumb|300px|left|Zamek w Tykocinie, na pierwszym planie zrekonstruowana narożna wieża wschodnia]]
|}
 
== Próby rekonstrukcji ==