Wikipedia

Zamek Królewski w Sanoku: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Luckas-bot (dyskusja | edycje)
520 554 edycje
m r2.7.1) (robot dodaje de:Sanoker Königsschloss
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
drobne redakcyjne, drobne merytoryczne
Linia 51:
 
=== 1339-1772 ===
W roku [[1339]] piastowski książę [[Bolesław Jerzy II|Bolesław Jerzy Trojdenowicz]] lokowałwydał przywilejemprzywilej, magdeburskimw miastoktórym Sanoknadał Sanokowi prawo miejskie magdeburskie. W czasach piastowskich po odzyskaniu przez króla [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] Grodów Czerwieńskich, na obecnym wzgórzu zamkowym został wybudowany zamek królewski otoczony następnie murem obronnym. Król w okresie swojego panowania gościł na sanockim zamku trzykrotnie. Następnie w okresie panowania króla [[Władysław II Jagiełło|Władysława Jagiełły]], na sanockim zamku [[2 maja]] [[1417]] odbyła się królewska uczta weselna z nowo poślubioną wybranką księżniczką [[Elżbieta Granowska|Elżbietą Granowską]]. Dla kolejnej królowej [[Zofia Holszańska|Zofii]] zamek sanocki był jej ostatnim domem aż do śmierci w roku [[1461]]. Od czasów króla Władysława Jagiełły zamek królewski w Sanoku stanowił już oprawę małżonek królewskich. Kolejną władczynią zamku była [[Bona Sforza]] małżonka króla Zygmunta I Starego, która nigdy w Sanoku nie przebywała, natomiast z jej polecenia marszałek [[Mikołaj Wolski (zm. 1548)|Mikołaj Wolski]] przebudował gotycki sanocki zamek na styl renesansowy. Prace budowlane trwały w latach [[1523]]-[[1548]].
W latach [[1555]]-[[1556]] zamek był siedzibą królowej [[Izabela Jagiellonka|Izabeli Jagiellonki]] po jej ucieczce z Węgier. Od początku XV do połowy XVI wieku zamek sanocki był również siedzibą [[Sąd wyższy prawa niemieckiego|Sądu Wyższego Prawa Niemieckiego]]. Zamek był dwu kondygnacyjny, w piwnicach obywały się posiedzenia sądów, natomiast 2 górne piętra przeznaczone były dla oficjalistów. Obok stała wieża w której odbywali kary skazani za przewinienia. Akta grodzkie trzmano w osobnym budynku obok mostu<ref>"Według lustracji z roku [[1765]] do zamku prowadził most na murowanych filarach, za nim stała wielka brama a przy niej archiwum grodzkie i kancelaria. Na dziedzińcu zamkowym znajdowała się wieża ''ad paenalitates'' skazańców". [w:] Michał Baliński, Tymoteusz Lipiński Starożytna Polska. 1845. t.II, cz. 2, s. 676. </ref>. Na zamku swoje urzędy sprawowali starostowie oraz kasztelani sanoccy. Pod koniec XVI wieku zamek uległ dalszej rozbudowie, dobudowane zostało wówczas skrzydło południowe. Na przełomie XVII/XVIII wieku dobudowano skrzydło północne.
 
Linia 57:
Ostatnia obrona zamku miała miejsce w roku [[1809]] w okresie wojen napoleońskich, w czasie której męstwem odznaczył się Zygmunt Krasiński, ostatni obrońca zamku, który fortelem powstrzymał nacierające oddziały austriackie. W okresie zaborów zamek był również siedzibą starostwa. Upadek zamku nastąpił pod koniec XIX oraz na początku XX wieku. W roku [[1915]] po inwazji rosyjskiej, rozebrane zostało skrzydło południowe. Od tego okresu do czasów współczesnych zamek zachował się w niezmienionej formie.
 
W okresie międzywojennym od roku [[1934]] zamek pełnił funkcję Muzeum Ziemi Sanockiej, a badania z zakresu historii ziemi sanockiej prowadził [[Adam Fastnacht]].
=== 1939-1941 ===▼
Ostatnie umocnienia obronne zamku powstały w okresie II wojny światowej. W tym czasie do czerwca [[1941]] sanocki zamek znajdował się naprzeciwko [[Linia Mołotowa|Linii Mołotowa]]. Granica sowiecko-niemiecka została wytyczona wzdłuż wschodniego podnóża zamku nad rzeką San. Niemcy wybudowali na wzgórzu zamkowym jeden z elementów systemu obrony przygranicznej - betonowy bunkier pod placem zamkowym, który wchodził w skład umocnień tzw. "Pozycji Granicznej Galicja". Wejście do bunkra znajduje się po wschodniej i zachodniej stronie wzgórza zamkowego.
 
=== Muzeum zamkowe1939-1945 ===
W okresie międzywojennym od roku [[1934]] zamek pełnił funkcję Muzeum Ziemi Sanockiej, a badania z zakresu historii ziemi sanockiej prowadził [[Adam Fastnacht]]. We wrześniu [[1939]] roku zamek został splądrowany<ref>"Za ten stan dewastacji zbiorów polskiego muzeum regionalnego w Sanoku odpowiedzialność ponoszą okupanci hitlerowscy. Dla ścisłości należy dodać, że wielką przysługę w dziele zniszczenia oddali Niemcom ukraińscy nacjonaliści, którzy w chwili wkroczenia Niemców do Sanoka pozdzierali i poniszczyli polskie godła i pamiątki, i korzystając ze sposobnej chwili uchwycili w swe ręce administrację", "W połowie [[1940]] Kreisschulrat Willy Huber polecił przenieść "Muzeum Łemkiwszczyna" z pomieszczeń plebanii greckokatolickiej do gmachu zamkowego, w którym dotychczas mieściło się Muzeum Ziemi Sanockiej. Nowa placówka, działająca pod auspicjami Niemców otrzymała nazwę [[Towarzystwo Muzealne Łemkowszczyzna w Sanoku|Ukraińskie Muzeum Łemkiwszczyna]] w Sanoku. Kustoszem muzeum mianowany został Ukrainiec, malarz [[Leon Getz]]. [[Adam Fastnacht|Adamowi Fastnachowi]] i Aleksandrowi Rybickiemu pracy w nowym, odpowiednio ukierunkowanym muzeum nie zaproponowano". [w:] Edward Zając. Zarys dziejów Muzeum Historycznego w Sanoku. str. 272., i 273</ref>, później w okresie okupacji urządzono na zamku [[Towarzystwo Muzealne Łemkowszczyzna w Sanoku|Muzeum Lemkowszczyzny]]. W sierpniu roku [[1944]] lokalne władze niemieckie wywiozły z sanockiego zamku ocalałe najstarsze pamiątki kultury polskiej, część z nich została odnaleziona po wojnie w okolicach Legnicy a następnie przekazana do [[AGAD]] i archiwum rzeszowskiego. Do roku [[1946]] w zamku mieścił się szpital wojskowy a następnie rusznikarnia. W latach [[2000]]-[[2004]] na zamku prowadzone były prace renowacyjno-konserwatorskie, przebudowie uległy wnętrza zamkowe na potrzeby ekspozycji i powiększających się zbiorów muzealnych. Wyeksponowana została w tym czasie stopa fundamentowa posadowienia tzw. wieży kazimierzowskiej. Projekt rewitalizacji wzgórza zamkowego z funduszy unijnych w swoich zamierzeniach ma na celu odbudowę wieży oraz skrzydła południowego zamku na potrzeby galerii im. [[Zdzisław Beksiński|Zdzisława Beksińskiego]].▼
 
▲W okresie międzywojennym od roku [[1934]] zamek pełnił funkcję Muzeum Ziemi Sanockiej, a badania z zakresu historii ziemi sanockiej prowadził [[Adam Fastnacht]]. We wrześniu [[1939]] roku zamek został splądrowany<ref>"Za ten stan dewastacji zbiorów polskiego muzeum regionalnego w Sanoku odpowiedzialność ponoszą okupanci hitlerowscy. Dla ścisłości należy dodać, że wielką przysługę w dziele zniszczenia oddali Niemcom ukraińscy nacjonaliści, którzy w chwili wkroczenia Niemców do Sanoka pozdzierali i poniszczyli polskie godła i pamiątki, i korzystając ze sposobnej chwili uchwycili w swe ręce administrację", "W połowie [[1940]] Kreisschulrat Willy Huber polecił przenieść "Muzeum Łemkiwszczyna" z pomieszczeń plebanii greckokatolickiej do gmachu zamkowego, w którym dotychczas mieściło się Muzeum Ziemi Sanockiej. Nowa placówka, działająca pod auspicjami Niemców otrzymała nazwę [[Towarzystwo Muzealne Łemkowszczyzna w Sanoku|Ukraińskie Muzeum Łemkiwszczyna]] w Sanoku. Kustoszem muzeum mianowany został Ukrainiec, malarz [[Leon Getz]]. [[Adam Fastnacht|Adamowi Fastnachowi]] i Aleksandrowi Rybickiemu pracy w nowym, odpowiednio ukierunkowanym muzeum nie zaproponowano". [w:] Edward Zając. Zarys dziejów Muzeum Historycznego w Sanoku. str. 272., i 273</ref>, później w okresie okupacji urządzono na zamku [[Towarzystwo Muzealne Łemkowszczyzna w Sanoku|Muzeum Lemkowszczyzny]]. W sierpniutym rokuczasie do czerwca [[19441941]] lokalnesanocki władzezamek niemieckieznajdował wywiozłysię znaprzeciwko sanockiego[[Linia zamkuMołotowa|Linii ocalałe najstarsze pamiątki kultury polskiejMołotowa]], częśćponieważ zgranica nichsowiecko-niemiecka została odnalezionawytyczona powzdłuż wojniewschodniego wpodnóża okolicachzamku Legnicynad arzeką następnieSan. przekazanaNiemcy dowybudowali [[AGAD]]na iwzgórzu archiwumzamkowym rzeszowskiego.jeden Doz rokuelementów [[1946]]systemu wobrony zamkuprzygranicznej mieścił- siębetonowy szpitalbunkier wojskowypod aplacem następniezamkowym, rusznikarnia.który Wwchodził latachw [[2000]]-[[2004]]skład naumocnień zamkutzw. prowadzone"Pozycji byłyGranicznej praceGalicja". renowacyjno-konserwatorskie,Wejście przebudowiedo uległybunkra wnętrzaznajduje zamkowesię na potrzebypo ekspozycjiwschodniej i powiększającychzachodniej sięstronie zbiorówwzgórza muzealnychzamkowego. WyeksponowanaW zostałasierpniu wroku tym[[1944]] czasielokalne stopawładze fundamentowaniemieckie posadowieniawywiozły tzw.z wieżysanockiego kazimierzowskiej.zamku Projektocalałe rewitalizacjinajstarsze wzgórzapamiątki zamkowegokultury zpolskiej, funduszyczęść unijnychz wnich swoichzostała zamierzeniachodnaleziona mapo nawojnie celuw odbudowęokolicach wieżyLegnicy oraza skrzydłanastępnie południowegoprzekazana zamku na potrzeby galerii im.do [[Zdzisław Beksiński|Zdzisława BeksińskiegoAGAD]] i archiwum rzeszowskiego.
W lutym 2010 rozpoczęto odbudowę południowego skrzydła zamku istniejącego w dawnych wiekach. Południowe skrzydło zamku zostało zbudowane przez władze austriackie na potrzebu rozbudowy siedziby cyrkułu sanockiego. Zostało spalone przez wojska rosyjskie podczas inwazji w roku [[1915]]. W kolejnych latach rozebrano ruiny pozostające po latach wojny. W ramach projektu dobudowy nowego gmachu realizowane jest zadanie mające na celu zagospodarowanie odbudowanego skrzydła zamkowego pod potrzeby Galerii Zdzisława Beksińskiego. Inwestycja realizowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego. Koszt realizacji projektu wyniesie ponad 5 mln. zł. ▼
 
▲=== 19391945-19412010 ===
 
Do roku [[1946]] w zamku mieścił się szpital wojskowy a następnie rusznikarnia. W latach [[2000]]-[[2004]] na zamku prowadzone były prace renowacyjno-konserwatorskie, przebudowie uległy wnętrza zamkowe na potrzeby ekspozycji i powiększających się zbiorów muzealnych. Wyeksponowana została w tym czasie stopa fundamentowa posadowienia tzw. Wieży kazimierzowskiej. Projekt rewitalizacji wzgórza zamkowego z funduszy unijnych w swoich zamierzeniach ma na celu odbudowę wieży oraz skrzydła południowego zamku na potrzeby galerii im. [[Zdzisław Beksiński|Zdzisława Beksińskiego]].
 
▲W lutym 2010 rozpoczęto odbudowę południowego skrzydła zamku istniejącego w dawnych wiekach. Południowe skrzydło zamku zostało zbudowane przez władze austriackie na potrzebupotrzeby rozbudowy siedziby cyrkułu[[cyrkuł]]u sanockiego. Zostało spalone przez wojska rosyjskie podczas inwazji w roku [[1915]] w czasie I Wojny światowej. W kolejnych latach rozebrano ruiny pozostające po latach wojny. W ramach projektu dobudowy nowego gmachu realizowane jest zadanie mające na celu zagospodarowanie odbudowanego skrzydła zamkowego pod potrzeby Galerii Zdzisława Beksińskiego. Inwestycja realizowana jest ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego. Koszt realizacji projektu wyniesie ponad 5 mln. zł.
 
=== Wykopaliska archeologiczne ===
* w latach 1961-63 wykopaliska archeologiczne prowadził A.Kunysz
* w latach 1977-78 wykopaliska archeologiczne prowadził M.Sydoruk
* w latach 1981-84 wykopaliska archeologiczne prowadziła M.Zielińska, badania architektoniczne J.T. Frazik
 
[[Plik:Władysław Opolczyk seal 1378.PNG|100px|left|thumb|Pieczęć konna Władysława Opolczyka z [[1378]]<ref>W zamku gościł dwukrotnie książę Władysław Opolczyk [[27 lutego]] [[1377]] przywilejem księcia [[Władysław Opolczyk|Władysława Opolczyka]] darowano franciszkanom lwowskim drewniany kościół Matki Bożej poza murami miasta i dworek na klasztor. Wizyty księcia w Sanoku jako Namiestnika Rusi odnotowano jeszcze [[14 grudnia]] [[1372]], 24 – [[31 maja]] [[1373]], [[23 listopada]] [[1374]], [[15 marca]] [[1376]], [[23 listopada]] [[1376]], [[14 października]] [[1377]], oraz w roku [[1378]].</ref>]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_Królewski_w_Sanoku”