Kazimierz III Wielki: Różnice pomiędzy wersjami

Po wstąpieniu na tron najpilniejszą sprawą dla króla było niedopuszczenie do wznowienia wojny, zwłaszcza na dwa fronty, ale nawet walki na jednej granicy należało unikać, bo zarówno Krzyżacy, jak i Luksemburgowie dysponowali większą siłą od Królestwa Polskiego. Spór z tymi pierwszymi miał rozwiązać arbitraż monarchów węgierskiego i czeskiego. Stanowisko Jana Luksemburskiego jako sędziego byłoby z pewnością niekorzystne dla Polski, dlatego trzeba było możliwie szybko zawrzeć z nim pokój. Nie należało to do rzeczy łatwych, bo [[26 sierpnia]] [[1332]] król Czech wystawił dokument, w którym obiecał Krzyżakom, że nie wejdzie w układy z ''królem Krakowa''. Aby zaszachować przeciwnika, rozpoczęto starania o zawarcie sojuszu z [[Wittelsbachowie|Wittelsbachami]]. Pierwszym krokiem do bliższej współpracy było zawarcie [[31 lipca]] 1333 z margrabią brandenburskim Ludwikiem (synem cesarza) dwuletniego układu o współpracy przygranicznej przeciw grabieżom i rozbojom. Gdy w kwietniu [[1335]] zmarł [[Henryk Karyncki]], w Rzeszy Niemieckiej rozpoczęła się walka o spadek po nim<ref group="uwaga">Była to [[Karyntia]], [[Tyrol (region)|Tyrol]] i [[Kraina]].</ref> pomiędzy [[Luksemburgowie|Luksemburgami]], [[Habsburgowie|Habsburgami]] i Wittelsbachami. Skierowane przeciw tym pierwszym porozumienie Habsburgów z Wittelsbachami sprawiło, że król polski stał się ważnym potencjalnym sprzymierzeńcem dla obu stron przeciwko Janowi Luksemburskiemu. Koalicjanci chcieli okrążyć Luksemburgów, do czego nie mógł dopuścić król Czech. [[16 maja]] [[1335]] we [[Frankfurt nad Odrą|Frankfurcie]] polska delegacja składająca się z Wielkopolan<ref group="uwaga">Tj. starosty [[Mikołaj z Biechowa|Mikołaja z Biechowa]], wojewody poznańskiego i [[Jarosław z Iwna|Jarosława z Iwna]], kasztelana poznańskiego.</ref> zawarła z margrabią Ludwikiem Wittelsbachem wstępny układ sojuszniczy<ref group="uwaga">Margrabia miał nakłonić swego ojca – cesarza [[Ludwik IV Bawarski|Ludwika IV Bawarskiego]] do dołączenia do sojuszu.</ref> (który miał być sfinalizowany [[24 czerwca]]). AJan Luksemburski zdawał sobie sprawę z zagrożenia, dlatego postanowił podjąć negocjacje z Kazimierzem wysyłając do niego na rozmowy swojego syna Karola IV. W związku z tym [[28 maja]] zakończyły się w [[Sandomierz]]u rozmowy z [[Karol IV Luksemburski|Karolem IV Luksemburskim]], synem Jana Luksemburskiego, które zaowocowały zawarciem rozejmu do [[24 lipca]] [[1336]] obejmującym także sojuszników Polski: króla Karola Roberta, Przemysła sieradzkiego i Władysława Garbatego. Ustalono również, że ewentualne naruszenia rozejmu przez poddanych będą karane przez specjalnie do tego powołane sądy w [[Kalisz]]u i [[Wrocław]]iu. Mimo wcześniejszych zobowiązań króla czeskiego względem Krzyżaków nie dopuszczono ich do prowadzonych rokowań. Dzięki sprzyjającym uwarunkowaniom międzynarodowym udało się rozmontować koalicję Luksemburgów z Krzyżakami. Choć nie oznaczało to końca ich współpracy, był to istotny sukces polskiej dyplomacji.

Aby odwlec ratyfikację układu z Wittelsbachami, Kazimierz wysłał swych posłów<ref group="uwaga">Tj. starostę [[Mikołaj z Biechowa|Mikołaja z Biechowa]], wojewodę poznańskiego, [[Jarosław z Iwna|Jarosława z Iwna]], kasztelana poznańskiego oraz Ottona, kanclerza wielkopolskiego.</ref> do [[Chojna|Chojny]], gdzie [[20 czerwca]] zawarli oni szczegółowe<ref group="uwaga">Tj. określające zakres wzajemnej pomocy przeciw wrogom oraz wysokość posagu i wiana dla córki Kazimierza, [[Elżbieta Kazimierzówna|Elżbiety]] – którą zaplanowano wydać za młodszego syna cesarza, [[Ludwik VI Rzymianin|Ludwika rzymskiego]] – z zastrzeżeniem, że sojusz będzie utrzymany w przypadku śmierci któregoś z przyszłych małżonków.</ref> porozumienie z Wittelsbachami (cesarzem [[Ludwik IV Bawarski|Ludwikiem IV Bawarskim]] i jego synem, margrabią Ludwikiem). Ustalono też, że [[8 września]] w [[Wieleń|Wieleniu]] lub [[Dobiegniewo|Dobiegniewie]]<ref name="Kazimierz Wielki"/><ref>Stanisław Szczur podaje tylko Wieleń ({{cytuj książkę | nazwisko = Szczur | imię = Stanisław | autor link = Stanisław Szczur | tytuł = Historia... | rok = 2002 | strony = 370}}).</ref> odbędzie się ratyfikacja traktatu i wymiana dokumentów pomiędzy królem i margrabią brandenburskim. Zabieg ten miał na celu dalsze wywieranie presji na Janie Luksemburskim bez konieczności definitywnego składania zobowiązań w stosunku do Wittelsbachów<ref group="uwaga">Przymierze z cesarzem mogło zrazić do Polski wrogo nastawionego do Wittelsbachów papieża, co w kontekście sporu z Krzyżakami nie było pożądane.</ref>. Od ratyfikacji układu Kazimierz wymówił się listem sformułowanym w taki sposób, aby w razie niepowodzenia w rokowaniach z Luksemburgami można było powrócić do koncepcji sojuszu. Gdy te zakończyły się podpisaniem pokoju, przymierze polsko-brandenburskie stało się niepotrzebne. Stosunki z Wittelsbachami zaczęły się oziębiać, by już w 1338 stać się wrogie gdy Kazimierz poparł w konflikcie z nimi Jana Luksemburskiego licząc na pomoc w konflikcie z Krzyżakami.

W sierpniu król wysłał składającą się z Małopolan<ref group="uwaga">Tj. kasztelana krakowskiego Spicimira Leliwity, prepozyta krakowskiego Zbigniewa, [[Tomasz z Zajączkowa|Tomasza z Zajączkowa]] i [[Niemierza Mądrostka|Niemierzy Mądrostki]].</ref> delegację do [[Trenczyn]]a, dając jej pisemne pełnomocnictwa wyznaczające granice ustępstw. Odbyły się tam, przy udziale biskupa Mikołaja (przedstawiciela Karola Roberta), rokowania z czeskim królewiczem Karolem Luksemburskim. Ustalono preliminaria pokojowe. Zgodnie z nimi [[24 sierpnia]] wystawiono dokument, w którym znajdowało się oświadczenie o gotowości Jana Luksemburskiego i jego syna do zrzeczenia się praw do tytułu króla Polski. Nie jest pewne, jakie były zobowiązania strony polskiej. Zwłaszcza w starszej historiografii można znaleźć pogląd, że Kazimierz rezygnował w zamian z praw do [[Śląsk]]a<ref name="Dzieje Polski średniowiecznej">{{Cytuj książkę | nazwisko = Grodecki | imię = Roman | autor link = Roman Grodecki | nazwisko2 = Zachorowski | imię2 = Stanisław | autor link2 = Stanisław Zachorowski | nazwisko3 = Dąbrowski | imię3 = Jan | autor link3 = Jan Dąbrowski (historyk) | tytuł = Dzieje... | rok = 1995 | tom = II | wydanie = II | strony = 23-24}}</ref><ref name="Kazimierz Wielki"/>. Według nowszej literatury kwestii praw Kazimierza w ogóle nie rozpatrywano, a strona polska zobowiązała się, iżże Kazimierz nie naruszy czeskiego stanu posiadania na Śląsku i Mazowszu (żadnego spośród imiennie wymienionych księstw zhołdowanych przez Luksemburgów) i nie będzie wywierać nacisków w jakiejkolwiek formie, aby przeszli pod jego zwierzchnictwo<ref name="Historia Polski: średniowiecze">{{Cytuj książkę | nazwisko = Szczur | imię = Stanisław | autor link = Stanisław Szczur | tytuł = Historia... | rok = 2002 | strony = 364, 368, 370-377, 380-382, 386-387, 390-392, 423-424, 451}}</ref>, lub, że potwierdził prawa królów czeskich do tychże księstw<ref name="Wielki król i jego następca"/><ref name="Dynastia Piastów w Polsce">{{cytuj książkę | nazwisko = Barański | imię = Marek Kazimierz | autor link = Marek Kazimierz Barański | tytuł = Dynastia... | rok = 2006 | strony = 485-489, 495}}</ref>. Po rokowaniach w [[Trenczyn]]ie kancelaria króla czeskiego przestała nazywać Kazimierza królem Krakowa, a z tytulatury Jana Luksemburskiego usunięto określenie "król Polski". W październiku Kazimierz miał wystawić ostateczne dokumenty traktatowe, ale tego nie uczynił. Możliwe, że król Kazimierz czekał na rozwój sytuacji<ref name="Historia Polski: średniowiecze"/>.