Kowno: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Zabytki: drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 41:
== Historia ==
[[Plik:Kowno DomPerkuna.jpg|thumb|left|Gotycki „Dom Perkuna”]]
Pierwsze wzmianki o zamku w Kownie pochodzą z [[1361]] roku, jednak miasto w jego pobliżu powstało
Początkiem miasta był rok [[1408]], w którym książę [[Witold Kiejstutowicz]] lokował w pobliżu zamku osadę, której nadał prawa miejskie ([[prawo magdeburskie|magdeburskie]]), dzięki czemu powstał samorząd administracyjny, gospodarczy i sądowy. Badania archeologiczne wskazują, że miasto powstało w miejscu wcześniej niezasiedlonym. Prawa miejskie potwierdził król Kazimierz Jagiellończyk w 1440 i 1463 nadając miastu nowe grunty nad Niemnem. Dopiero pod koniec XV wieku w mieście pojawiły się pierwsze murowane zabudowania i szacuje się, że miasto liczyło ok. 500-600 mieszkańców. W tym okresie nastąpił szybki rozwój miasta, ponieważ szacuje się, że około 1570 roku Kowno mogło liczyć już ok. 5 tys. mieszkańców<ref>Aleksandras Vaskelis, Dainius Balciunas "Lokacja średniowiecznego miasta w Kownie" [w:] "Procesy lokacyjne w Europie Środkowo-Wschodniej", Wrocław 2006, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, s.49-53</ref>. W [[1581]] Kowno otrzymało [[prawo składu]]. Od tego czasu miasto rozwijało się pomyślnie, mimo wybuchających raz po raz pożarów (1537, 1731), epidemii cholery i dżumy, a także powodzi. W latach 1655-1661 miasto okupowały wojska moskiewskie, co spowodowało jego upadek. W latach 1701-1707 było okupowane przez wojska szwedzkie. Ponowny rozwój miasta przypadł na drugą połowę [[XVIII wiek]]u. Projektowanego na [[Sejm grodzieński (1793)|sejmie grodzieńskim]] województwa kowieńskiego nie utworzono z powodu [[III rozbiór Polski|III rozbioru Polski]]. W jego wyniku miasto przypadło [[Rosja|Rosji]] i włączono je w obręb guberni wileńskiej. W [[1812]] roku miasto poniosło ogromne straty związane z wyprawą rosyjską [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]]. Mieszkańcy Kowna aktywnie uczestniczyli w powstaniach narodowych, [[powstanie listopadowe|listopadowym (1830)]] i [[powstanie styczniowe|styczniowym (1863)]], co nie pozostało bez wpływu na stosunek władz rosyjskich do grodu nad Niemnem.
[[Plik:Kaunas Pazaislis Monastery.jpg|thumb|left|[[Klasztor w Pożajściu|Klasztor kamedułów w Pożajściu]]]]
W [[1842]] roku Kowno stało się stolicą [[gubernia|guberni]] obejmującej zachodnią Litwę, co wpłynęło na przyspieszenie rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego miasta. W [[1861]] oddano linię kolejową łączącą miasto z [[Kaliningrad|Królewcem]] i [[Warszawa|Warszawą]]. Pod koniec [[XIX wiek]]u powstało [[Muzeum Miejskie]], [[teatr]] i pierwsza [[biblioteka]] miejska.
Plany carskie nie na wiele się zdały, gdyż [[Niemcy]] zdobyli Kowno [[18 sierpnia]] [[1915]] roku i okupowali je aż do [[1919]] roku. [[21 grudnia]] [[1918]] roku agenci [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|sowieccy]] powołali tu [[Republiki ZSRR|republikę radziecką]], która nie ciesząc się poparciem Litwinów, ani tym bardziej Niemców, upadła po kilkunastu dniach. W mieście zaczęła rządzić kierowana przez [[Jonas Basanavičius|Basanavičiusa]] [[Taryba]] z [[Antanas Smetona|Smetoną]], [[Augustinas Voldemaras|Voldemarasem]] i [[Stanisław Narutowicz|Narutowiczem]] i innymi w składzie (Wilno było pod okupacją sowiecką). W [[Dwudziestolecie międzywojenne na świecie|dwudziestoleciu międzywojennym]] Kowno stało się ''de facto'' (choć nie ''de iure'') siedzibą władz państwowych. Z prowincjonalnego miasteczka przekształciło się w miasto na skalę regionu. Tu miały swą siedzibę ośrodki naukowe, gospodarcze, bankowe i kulturalne Litwy. Zorganizowano [[Uniwersytet Witolda Wielkiego|Uniwersytet im. Witolda Wielkiego]], [[Uczelnia muzyczna|konserwatorium]] oraz Szkołę Sztuki. Powstał [[teatr]] dramatyczny, oraz pierwsza na Litwie [[rozgłośnia]] radiowa.
| |||