Zamek krzyżacki w Pasłęku: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Konarski (dyskusja | edycje)
drobne redakcyjne
Linia 1:
'''Zamek krzyżacki w [[Pasłęk]]u''' – zamek murowany został wybudowany przez Krzyżaków w XIV w. na miejscu wcześniejszychwcześniejszego budowligrodu obronnych.wzniesionego Zeprzez względuplemię naPrusów, atrakcyjnektórzy wykorzystali dogodne dla obronności położenie obiektuwzgórza mającego (wysokie i strome wzniesieniestoki dostępne jedynie od strony miasta, otoczone murami) już wcześniej znajdowały się tam fortalicje i umocnienia budowane zarówno przez rdzenną ludność pruską, jak i przez zakon krzyżacki.
 
[[Plik:Pasłęk zamek.jpg|thumb|400px|Zamek w Pasłęku]]
ZgodnieZamek z regułami budownictwa krzyżackiego obiektkrzyżacki był równocześnie zintegrowany z miastem i wyraźnie od niego oddzielony, tj. znajdował się w obrębie murów miejskich, jednak obszar zamkowy odgradzały od zabudowań miejskich dodatkowe umocnienia i fosa. Początkowo obiekt był jednoskrzydłowyniewielki i dwuwieżowymiał oraztylko jedno skrzydło i dwie wieże, ponieważ mieścił jedynie siedzibę prokuratora[[prokurator]]a krzyżackiego podległego komturii elbląskiej. W [[1454]] zamek w [[Elbląg]]u padł łupem wspierających Polskę zbuntowanych mieszczan i komtur tego miasta przeniósł się do Pasłęka, przez co powstała potrzeba rozbudowa zamku. Wtedy zostało dobudowane jeszcze drugie skrzydło zamku.
 
Postanowieniem [[II pokój toruński|II pokoju toruńskiego]] Pasłęk miał trafić w granice Polski, został jednak razem z [[Pasym]]iem został wymieniony za [[Sztum]]. Zamek pozostał zatem siedzibą komtura i był nią aż do kolejnego powstania mieszczańskiegomieszczan w [[1521]], kiedy Krzyżacy zostali wygnani, a zamek poważnie uszkodzony. W [[1543]] wielki pożar miasta nie oszczędził również i tego obiektu, z którego zostałypozostały tylko ściany.
 
OdbudowanaOdbudowa z XVI wieku nadała zamkowi oblicze znane nam do dzisiaj. Dobudowano dwa skrzydła, tworząc zamknięty czworobok, zaś wieżom nadano nowy, bardziej zgodny z duchem renesansu kształt okrągły. Dalsze fundowane przez elektora brandenburskiego przebudowy – z 1559, 1586 i I poł. XVII wieku – miały na celu adaptację średniowiecznego zamku na potrzeby nowej sztuki wojennej. Okazały się na tyle skuteczne, że w 1659 r. obiekt wytrzymał szwedzkie oblężenie. Trzy lata wcześniej, podczas [[Potop]]u szwedzkiego, w zamku spotkali się [[Karol X Gustaw]] i [[Fryderyk Wilhelm I (Wielki Elektor)|Fryderyk Wilhelm]] elektor Brandenburgii, uzgadniając plany dalszej polityki wobec Polski.
 
Mimo tego w XVIII stuleciu obiekt uznano za niezdatny do dalszego wykorzystywania wojskowego, zamieniając go na tymczasowe koszary i magazyny. W wieku XIX (do [[1925]]) mieścił więzienie, zaś do II wojny światowej – sąd. Rok [[1945]] okazał się tragiczny dla zamku, który – podobnie jak pobliski ratusz i większość miejskiej zabudowy – spłonął na skutek działalności Armii Radzieckiego, dla której wszelkie zabytki w Prusach Wschodnich były przejawami znienawidzonej niemieckości.
Linia 14:
[[Plik:Pasłęk fragment zamku.jpg|thumb|180px|Baszta zamku krzyżackiego w Pasłęku.]]
== Architektura ==
W wyniku ostatniej odbudowy zamek w niewielkim stopniu przypomina pierwotną krzyżacką warownię, czy chociażchociażby zamek po odbudowie w XVI w. Pewne elementy pierwotnej architektury zawiera jedynie nieotynkowane najstarsze i najmniej zniszczone na przestrzeni dziejów skrzydło północne, które zachowało pozostałości po otworach strzelniczych (zamurowane) oraz ślad zamkowej furty. Cały obiekt jest trójkondygnacyjny, baszty o jedno piętro wyższe, z dachem stożkowym. Także układ wnętrz, wielokrotnie modyfikowany, dziś zachowuje oryginalne cechy jedynie na poziomie piwnic oraz w jednym, zrekonstruowanym pomieszczeniu administrowanym przez Urząd Miasta, gdzie odtworzono sklepienie krzyżowe oraz gotyckie filary.
 
Wiele legend krążyło o tajemniczych tunelach pod zamkiem. Badania archeologiczne z lat 80. wykazały istnienie jednego takiego przejścia, między zamkiem a pobliskim [[Kościół św. Bartłomieja w Pasłęku|kościołem św. Bartłomieja]]. Inne pogłoski wskazywały na tunele w kierunku wsi [[Robity]], co może mieć związek z wydarzeniami z [[1414]], kiedy wojsko polskie spotkało się z pasłęckimi Krzyżakami, którzy po wykonaniu manewru zaczepnego nagle zniknęli z oczu przeciwnikom. Obecnie jednak dostęp do wszystkich korytarzy jest niemożliwy.