Wikipedia

Kolegium jezuitów w Mińsku: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Lokalizacja: jak wyżej
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
merytoryczne na podstawie "Budowli Jezuickich w Polsce" Jerzego Paszendy
Linia 1:
{{Medal}}
[[Plik:Miensk,_Katedra._Менск,_Катэдра_(1840).jpg|thumb|250px|Kościół jezuitów i na prawo od niego Kolegium Jezuitów na ilustracji z początku XIX wieku]]
'''Kolegium Jezuitów w Mińsku''' ([[Łacina|łac.]] ''Collegium Minscense Societatis Jesu''<ref>{{Cytuj książkę|autor=A. Kakareko|tytuł=La riforma della vita del ciero nella diocesi si Vilna dopo il Concilio di Trento (1564–1796)|url=http://books.google.pl/books?id=FQXf1kq6wtoC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|miejsce=Roma|data=1996|strony=197|język=it|data dostępu=2010-10-01}}</ref>, [[język białoruski|biał.]] Мінскі езуіцкі калегіум, ''Minski jezuicki kalehium'', [[język rosyjski|ros.]] Минский иезуитский коллегиум, ''Minskij ijezuitskij kollegium'') – zespół klasztorny jezuitów w [[Mińsk]]u. W jego skład wchodził kościół, budynek klasztorny, szkoła (prowadzona przez [[Jezuici|jezuitów]] w okresie 1656–1773) i późniejsze pomieszczenia konsystorialne. Mińska szkoła jezuitów zapewniała wykształcenie w zakresie [[Nauki humanistyczne|nauk humanistycznych]].
 
Jezuici przybyli do Mińska w połowie1654 XVII wiekuroku. Na ich siedzibę przeznaczono dwór przyna rogu ulicy Kojdanowskiej i Wysokiego Rynku. Z czasem posiadłość zakonna była poszerzana i rozbudowywana, aż przed kasatą jezuitów w 1773 roku obejmowała niemal cały kwartał w południowo-wschodniej części [[Górne Miasto|Wysokiego Rynku]]. Zespół [[kolegium]] jezuickiego powstawałzbudowano odw końcamiejscu XVIIdrewnianej dozabudowy pierwszejw połowylatach XVIII wieku1733-1739. Większą część zespołu zniszczono podczas przebudowy miasta po [[II wojna światowa|drugiej wojnie światowej]]. Do naszych czasów zachował się kościół pojezuicki, będący [[Archikatedra Imienia Najświętszej Maryi Panny w Mińsku|archikatedrą]] [[Archidiecezja mińsko-mohylewska|archidiecezji mińsko-mohylewskiej]], i część jednego z budynków, gdzie – po modernizacji – mieści się liceum muzyczne.
 
== Lokalizacja ==
[[Plik:Miensk._Менск_(N._Orda,_XIX).jpg|250px|thumb|ZespółSzkoła, budynkówkościół pojezuickichi Kolegium jezuitów na obrazie [[Napoleon Orda|Napoleona Ordy]]]]
[[Plik:Miensk,_Vysoki_Rynak._Менск,_Высокі_Рынак_(1917).jpg|thumb|250px|Kolegium Jezuitów na pocztówce z początku XX wieku]]
Zespół klasztorny ulokowany był w południowo-wschodniej części mińskiej dzielnicy Wysoki Rynek. Znajdował się w kwartale, ograniczonym od północnego wschodu Wysokim Rynkiem (obecnie Plac Swobody), od południowego wschodu – ulicą Zborową (obecnie Internacjonalna), od południowego zachodu – ulicą Felicjańską (obecnie Komsomolska), od północnego zachodu – ulicą Kojdanowską (obecnie Rewolucyjna). Kościół pojezuicki od 1993 roku pełni funkcje kościoła katedralnego [[Archidiecezja mińsko-mohylewska|archidiecezji mińsko-mohylewskiej]] (Plac Swobody 9). W jednym z budynków byłego kolegium jezuickiego (Plac Swobody 7) znajduje się obecnie Republikańskie Gimnazjum-Koledż przy Białoruskiej Państwowej Akademii Muzycznej<ref name="Każarnowicz">{{cytuj stronę|autor=W. Każarnowicz|tytuł=''Ekskursija po Minsku''|url=http://myminsk.com/about/minsk_ekskursion.php|data dostępu=2010-05-29|język=ru}}</ref>. Podarowany jezuitom w 1656 roku pałac Hegera mieścił się na ulicy Kojdanowskiej (obecnie Rewolucyjna 1)<ref name="Dzianisau">{{cytuj stronę|autor=U. M. Dzianisau|tytuł=''Kascioły h. Minska u XVI–paczatku XX stst. (pawodle dakumientau NHAB)''|url=http://web.archive.org/web/20111109081702/http://niab.belhost.by:80/stat/dzianisau_kascioly/|data dostępu=2010-05-29|język=be}}</ref>.
Linia 15:
Budynki rezydencji do końca XVIII wieku były systematycznie modernizowane. Dzięki darom Ogińskich i Brzostowskich jezuici wznieśli drewniany budynek szkoły i kościół. Placówka edukacyjna w ciągu wieku działalności jezuitów w Mińsku zmieniała swoją lokalizację<ref name="Grzebień"/>. Do 1699 roku w miejsce drewnianej szkoły wzniesiono murowaną. Dnia 24 kwietnia 1700 roku uroczyście poświęcono kamień węgielny nowego murowanego kościoła. 16 kwietnia 1710 roku [[biskupi wileńscy|biskup wileński]] [[Konstanty Kazimierz Brzostowski]] [[Poświęcenie kościoła|konsekrował]] świątynię pod wezwaniem Jezusa, Maryi Panny i Św. Barbary<ref name="Dzianisau326"/>. W 1716 roku stary kościółek został przystosowany pod szkołę. W 1723 roku ówczesny rektor Jakub Wołodkowicz zainicjował budowę murowanego gmachu, który budowano z przerwami w latach 1733–1739 i 1748<ref name="Grzebień">{{cytuj książkę|tytuł=Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564-1995|url=http://www.jezuici.krakow.pl/cgi-bin/rjbo?b=enc&n=4276&q=0|inni=oprac. L. Grzebień|miejsce=Kraków|data=1996|data dostępu=2010-10-01}}</ref>.
 
W 1723 roku rozpoczęła się przebudowa domu Hegera i wznoszenie przy północno-zachodnim rogu kościoła murowanego dwukondygnacyjnego budynku, w którym znajdowały się pokoje profesorów i magistrów. Później równolegle do ulicy Kojdanowskiej dobudowano do niego trzykondygnacyjne skrzydło, gdzie znalazły się między innymi kuchnia i [[refektarz]]. Ostateczny wygląd zespołu uformował się w 1750latach 1733-1738 roku, wraza zw zakończeniem1739 budowyroku zakończono budowę wieży zegarowej. Znajdowała się ona na środku fasady od strony Wysokiego Rynku. W 1737 roku (lub w 1749 roku<ref name="Dzianisau326">{{Cytuj książkę|autor r=U. M. Dzianisau|rozdział=''Kompleks jezuitau''|tom=1|tytuł=Pamiać. Histaryczna-dakumientalnaja chronika Minska u 4 knihach|inni=red. H. Sztychau|miejsce=Minsk|data=2001|strony=326|język=be}}</ref>) obok kościoła pojawił się budynek apteki z pomieszczeniami do przygotowywania lekarstw, wzniesiono też zabudowania gospodarcze i pomocnicze. W 1746 roku od strony Kojdanowskiej zbudowano trójkondygnacyjny budynek mieszczący kuchnię, 6 pokoi i ozdobny [[refektarz]]. W tym czasie w Kolegium JezutówJezuitów wykładano [[retoryka|retorykę]], [[poezja|poezję]], [[syntaktyka (językoznawstwo)|syntaktykę]], [[gramatyka|gramatykę]], [[teologia|teologię]], [[język hebrajski]], [[etyka|etykę]], [[matematyka|matematykę]], [[fizyka|fizykę]], [[logika|logikę]], [[metafizyka klasyczna|metafizykę]]. Działał [[teatr jezuicki|szkolny teatr]] i najlepsza w mieście biblioteka. W roku 1770 roku przebudowany został budynek szkoły – wejście znalazło się u podstawy wieży zegarowej. W 1773 roku bulla papieska skasowała zakon jezuitów. Kościół otrzymał rangę parafialnego<ref name="Jezuicki kalehium">{{cytuj stronę|tytuł=''Minski archikatedralny kascioł imia Najswiaciejszaj Panny Maryi. Jezuicki kalehium''|url=http://web.archive.org/web/20070824144033/http://katedra.by/index.php?option=com_content&task=view&id=27&Itemid=33|data dostępu=2010-09-29|język=be}}</ref>. Na bazie kolegium utworzono sześcioletnią, świecką szkołę powiatową, podlegającą [[Komisja Edukacji Narodowej|Komisji Edukacji Narodowej]]<ref name="Dzianisau"/>.
 
Po drugim rozbiorze Polskiw 1792 roku polski Mińsk znalazł się w granicach [[Imperium Rosyjskie]]go. W 1793 roku budynek szkolny został zajęty na siedzibę gubernatora. Po 1798 roku, gdy została erygowana [[Łacińska diecezja mińska 1798-1869|rzymskokatolicka diecezja mińska]], w obrębie kolegium, na wysokości katedralnej [[Apsyda (architektura)|absydy]], wzniesiono trzykondygnacyjny gmach na potrzeby [[konsystorz]]a<ref name="Historyja">{{cytuj stronę|tytuł=''Kascioł Imia Panny Maryi''|url=http://www.radzima.org/be/minsk/2984.html|data dostępu=2014-09-05|język=be}}</ref>. W 1799 roku budynek dawnej szkoły jezuickiej został całkowicie przebudowany i przeznaczony na siedzibę gubernatora mińskiego. Do 1820 roku kolegium zajmowały sale zebrańurzędy, następnie Dumamagistrat Miejskamiasta, a od 1852 roku – skarbiec. Wieża kolegium stała się wieżą obserwacyjną straży pożarnej<ref name="Jezuicki kalehium"/>.
 
W okresie [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]] w pojezuickich budynkach mieściły się urzędy państwowe. Wieża przed kolegium, zarówno jak i sam budynek klasztorny, została spalona w czasie drugiej wojnie światowej i ostatecznie zburzona w latach pięćdziesiątych. W 1951 roku przebudowano katedrę na kompleks sportowy towarzystwa "Spartak": rozebrano kościelne wieże, dobudowano do katedry nową fasadę w stylu "klasycyzmu stalinowskiego", zniszczono figurowy attyk nad absydą, kopuły nad bocznymi kaplicami; wnętrze świątyni podzielono stropami na kilka pięter. Budynek byłej szkoły jezuickiej (późniejsza siedziba gubernatora) w 1968 roku został przebudowany i zmodernizowany w czterokondygnacyjny gmach i przeznaczony na szkołę muzyczną<ref>{{cytuj książkę|autor=Z. S. Paźniak|tytuł=Recha dauniaha czasu|url=http://kamunikat.h2.pl/download.php?item=1881-1.pdf&pubref=1881|miejsce=Minsk|rok=1985|strony=50-51|data dostępu=2010-09-29|język=be}}</ref>. 15 grudnia 1993 roku kościół pojezuicki został zwrócony wiernym. Jego wygląd zewnętrzny przywrócono do pierwotnego kształtu. Trwają prace restauratorskie nad wnętrzem świątyni<ref name="Historyja"/>.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolegium_jezuitów_w_Mińsku”