Katedra Świętego Franciszka Ksawerego w Grodnie: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Konarski (dyskusja | edycje)
Merytoryczne
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Konarski (dyskusja | edycje)
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Linia 74:
 
== Budowa i późniejsze losy ==
Fundatorem pierwszego kościoła dla Jezuitów był król [[Stefan Batory]], który u schyłku swego życia sprowadził jezuitów do [[Grodno|Grodna]]. Stosowny zapis znalazł się w testamencie monarchy sporządzonym w Niepołomicach w 1585:
{{Cytat|„z pieniędzy na wykupno jeńców zostanie 30.000 złp., z tych 10.000 złp. oddaię na budowę kościoła i kollegium grodzieńskiego... Dobra moje przeznaczone na użytek i erekcję kollegium grodzieńskiego .. na wieczne czasy przysądzamy y leguiemy.”<ref>{{cytuj książkę |nazwisko = Jodkowski | imię = Józef| autor = | autor link = | tytuł = Grodno | url = | wydanie = | wydawca = Nakładem księgarni Józefa Zawadzkiego z udziałem zapomogi Departam. Min. W.R. i O.P. | miejsce = Wilno | rok = 1923| strony = 83| rozdział = | isbn = | oclc = | doi = | język =}}</ref>}}
Świątynia miała być miejscem spoczynku władcy, ale król zmarł w [[1586]], gdy mury były wzniesione tylko do połowy. Wieś [[Kundzin]], nadana przez Batorego, została przeznaczona na uposażenie nowicjatu w [[Wilno|Wilnie]], a kościół, zwany później Farą Witoldową i ukończony w 1587 roku, oddano w użytkowanie parafii farnej pw. Wniebowzięcia NMP, a place wydzierżawiono. PraceInicjatywę budowlanebudowy przysiedziby kościeledla przerwano na prawie pół wieku. Inicjatywęjezuitów podjął na nowo w 1621 starosta grodzieński Stanisław Kossobudzki, który zapisał jezuitomzakonowi wieś Sucha Balla. W 1622 zbudowanozakupiono w Grodnie dom misyjny a w 1650 otwarto kolegium ze szkołą.
 
Budowę kościołazabudowań ze środków proboszcza grodzieńskiego, proboszcza Franciszka Dołmat-Isajkowskiegojezuickich podjęto pod koniec rządów króla [[Władysław IV Waza|Władysława IV]] w 1647 i przerwano w 1654 po wybuchu [[wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojny polsko-rosyjskiej]]. Pierwszy kościół pw. śś. Piotra i Pawła zbudowano około 1654 z fundacji proboszcza Franciszka Dołmat-Isajkowskiego. W listopadzie 1654 do Grodna przyjechał król [[Jan II Kazimierz Waza|Jan Kazimierz]], aby w obliczu zagrożenia ze strony wojsk rosyjskich ciągnących na zachód, pogodzić zwaśnionych hetmanów [[Janusz Radziwiłł (hetman wielki litewski)|Janusza Radziwiłła]] i [[Wincenty Korwin Gosiewski|Wincentego Gosiewskiego]]. Król modlił się w kościele jezuitów. Obrona Grodna jednak nie powiodła się i wojska rosyjskie zajęły miasto; opuściły je w 1659.
 
[[File:Fxavier Cathgrodno 2014fc 720p.ogv|thumb|240px|right|Wnętrze katedry św. Franciszka Ksawerego w Grodnie]]
[[Plik:Xavier-francis cathedral fc08.jpg|thumb|240px|Figura Chrystusa przed wejściem]]
[[Plik:Фарный Костел.jpg|thumb|240px|Katedra na tle zabudowy miejskiej]]
W 1660 jezuici powrócili do swojej rezydencji wznawiając po 1662 budowę murowanego kościoła pw. śś. Piotra i Pawła (po 1700 roku zamieniono go na szkołę). W 1664 zakon otrzymał w darze cudowny obraz Matki Boskiej przywieziony z [[Rzym]]u przez księcia [[Albrycht Stanisław Radziwiłł|Albrychta Radziwiłła]]. Obraz ten, namalowany w stylu wczesnego baroku, został umieszczony w ołtarzu kongregacyjnym studentów i od tego momentu zaczęto nazywać go “Matką Boską Studencką”.
 
W [[1667]]1674 biskuproku wileńskirozpoczęto [[Aleksanderkopanie Kazimierzfundamentów Sapieha]]pod dokonałobecny konsekracjikościół niedokończonego kościołaśw. PoFranciszka 1679Ksawerego, a w kościele1675 byłyroku odprawianebiskup uroczystewileński nabożeństwaMikołaj zSłupski okazjipoświęcił odbywającychkamień sięwęgielny. wW 1691 Grodnieroku sejmówprzykryto idachem zjazdówprezbiterium. 26 grudnia 1699 powracający do Saksonii król [[August II Mocny]] zatrzymał się w Grodnie i zwiedzał kościół i kolegium jezuickie.
 
W listopadzie 1705 król był jeszcze raz w Grodnie uczestnicząc w tzw. radzie grodzieńskiej. Razem z carem [[Piotr I Wielki|Piotrem I]] wziął udział w poświęceniu kościoła jezuickiego przez biskupa chełmińskiego Teodora Potockiego (obecny kształt świątynia uzyskała w latach 1678-1705<ref>Tadeusz Chrzanowski "Kresy, czyli obszar tęsknot", Wydawnictwo Literackie, Kraków 2010, s. 143</ref>). Trwająca wojna ze Szwecją nie przeszkodziła jezuitom w wyposażeniu kościoła. W 1707 rzeźbiarz z [[Kaliningrad|Królewca]] Christoph Pöcher wykonał projekt [[ołtarz]]a głównego i ołtarzy bocznych. Sześć z nich wykonano w Wilnie i Królewcu i przywieziono do Grodna w latach 1709 і 1715. W 1716 dostarczono dalsze cztery. W 1708 z dachów zdjęto nietrwałe dachówki i położono blachę pomalowaną na czerwono.