Powstanie zabajkalskie: Różnice pomiędzy wersjami

W dniu 24 czerwca 1866 roku grupa około 48 polskich zesłańców spośród 723 budujących drogę w [[Kułtuk (miejscowość w Rosji)|Kułtuk]] niedaleko granicy chińskiej nad jeziorem [[Bajkał]] rozbroiła pilnujących ich konwojentów<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Weterani powstania styczniowego: Lisy Bajkału |data dostępu = 2018-03-16 |url = http://www.rp.pl/Rzecz-o-historii/180309441-Weterani-powstania-styczniowego-Lisy-Bajkalu.html |język = pl}}</ref>. Zesłańcami podczas ataku dowodził Kazimierz Arcimowicz. Następnie około 250150 osobowa grupa podjęła marsz wzdłuż jeziora i dotarli do pierwszej stanicy nad Amurem, gdzie rozbroili carski posterunek i przerwali łączność telegraficzną z Irkuckiem. Późnym wieczorem oddział Arcimowicza przybył do Murynia, gdzie Rosjan rozbroiła wcześniej grupa Gustawa Szaramowicza. Tego samego dnia podobne rozbrojenia nastąpiły w innych miejscach, gdzie pracowali katorżnicy. Po tych walkach powstańcy ogłosili się ''Syberyjskim Legionem Wolnych Polaków''<ref name=":0" />. Mimo to do ruchu przyłączyła się tylko część zesłańców. Powstańcy utworzyli oddział kawalerii, na czele z Leopoldem Eljaszewiczem, który wyruszył przez Śnieżną do Miszychy, a następnego dnia za nim ruszył dowodzący piechotą Szaramowicz<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = Ostatni bój nad Bajkałem |data dostępu = 2018-03-16 |url = http://www.historia.uwazamrze.pl/artykul/971168//3}}</ref>. W wyniku tych działań zajęto Miszychę, gdzie także rozbrojono żołnierzy carskich. 26 czerwca do Irkucka dotarła wiadomość o wybuchu powstania, w związku z czym z miasta wyruszył 1000 osobowy oddział wojsk rosyjskich z armatą, do którego wkrótce dołączyło około 2 tys. miejscowej ludności. Jednostką dowodził gubernator [[Bolesław Kukiel]] - Polak w służbie rosyjskiej<ref name=":0" />. Wysłał on statkiem przez Bajkał do Posolska, oddział dowodzony przez mjra Rika, aby przeciął drogę powstańcom w kierunku granicy chińskiej<ref name=":1" />. 27 czerwca powstańcy pod dowództwem Jakuba Rejnera i Władysława Kotkowskiego przypuścili nieudany atak na miejscowość LichanowkaLichanowa, pogdzie którymuwolnili powstańcy102 rozproszylizesłańców, jednak ich atak na stację nie udał się, a około 2 km w kierunku Posolska zostali zepchnięci przez oddział Rika<ref name=":0" />. Po tym niepowodzeniu dowództwo objął Szaramowicz, który wyruszył z Miszychę w kierunku granicy chińskiej. 28 czerwca oddziały400 rosyjskieosobowy oddział rosyjski Rika zepchnęłyzepchnął powstańców doza rzekirzekę Bystra, gdzie zostalizaatakował pokonaniich mimopokonał atakudzięki przewadze w zbrojeniu. Atak powstańczych kosynierów załamał się<ref name="Kieniewicz"/>. Po boju nad Bystrą powstańcy z oddziału Szaramowicza podzielili się na dwie 40 osobowe grupy. Jedna z nich Kotkowskiego ruszył na Kiachtę, a drugi Szaramowicza w kierunku rzeczki Temnik. Konni Celińskiego ruszyli w kierunku stepu selengińskiego. Poszczególne grupy zostały rozbite pod Ilingen, Ormante i Kiachtą<ref name=":1" />. Ostatnie starcie nastąpiło [[28 czerwca]], gdy w [[bitwa pod Miszychą|bitwie]] pod [[Miszycha|Miszychą]] zginęło 38 powstańców, a 12 zmarło w wyniku ran<ref>[http://web.archive.org/web/20070928075826/http://kcbs.comsat.ru/index.php/option/content/task/view/id/895 Vladimir Polomoshin: Ne zginela Polska]</ref>. Część z nich próbowała się przedostać ku granicy chińskiej, została jednak ujęta<ref name="Kieniewicz"/>.

Wyroki śmierci wykonano [[27 listopada]] 1866 w Irkucku na przedmieściu Uszakowka, za rogatką „jakucką”, u podnóża gór w pobliżu rzeki [[Angara|Angary]]. Ostatniej posługi udzielił powstańcom ksiądz Krzysztof Szwernicki, proboszcz katolicki parafii irkuckiej, również zesłaniec<ref name=":1" />.