Włocławek: Różnice pomiędzy wersjami

W monarchii odbudowanej po kryzysie lat 1034– 1038 przez księcia [[Kazimierz I Odnowiciel|Kazimierza Odnowiciela]] gród we Włocławku zachował rolę centrum polityczno-administracyjnego Kujaw<ref name=":0">http://atlasmiast.umk.pl/pliki/wloclawek/AHMP_Wloclawek_intro.pdf</ref>. Rezydujący w nim kasztelan sprawował w imieniu księcia władzę wojskową i sądową oraz nadzorował zbieranie danin przysługujących skarbowi książęcemu. Znaczący wpływ na rozwój miasta i jego dzieje polityczne wywarło utworzenie około 1123 roku [[Diecezja włocławska|biskupstwa włocławskiego]] i wzniesienie romańskiej katedry<ref name=":0" />. Po podziale terytorialnym monarchii piastowskiej na podstawie statutu księcia [[Bolesław III Krzywousty|Bolesława Krzywoustego]] w 1138 Kujawy znalazły się w granicach Księstwa mazowieckiego, przyznanego [[Bolesław IV Kędzierzawy|Bolesławowi Kędzierzawemu]]. W 1191 lub 1194 r. książę [[Mieszko III Stary|Mieszko Stary]] po raz pierwszy wydzielił z Mazowsza jako odrębne [[Księstwo kujawskie]]. W 1231 r. książę [[Konrad I mazowiecki|Konrad Mazowiecki]] utworzył dla swojego syna [[Kazimierz I kujawski|Kazimierza I]] księstwo kujawskie, obejmujące oprócz Kujaw także ziemie dobrzyńską, sieradzką i łęczycką<ref name=":0" />. Narastające w pierwszej połowie XIII w. spory biskupów z władzą książęcą sprawiły, że Włocławek stopniowo tracił rolę centrum polityczno-administracyjnego<ref name=":0" />. Przy końcu lat pięćdziesiątych XIII w. do [[Brześć Kujawski|Brześcia Kujawskiego]] przeniesiono siedzibę kasztelanów, a po ugodzie zawartej w 1266 r. między księciem Kazimierzem a biskupem także gród książęcy. Po śmierci pierwszego księcia kujawskiego (1267) jego władztwo zostało podzielone między pięciu synów i Włocławek znalazł się wówczas w granicach księstwa utworzonego z południowej części Kujaw, którego centrum polityczne stanowił gród w Brześciu<ref name=":0" />. Zdaniem większości historyków opisujących okoliczności pierwszej lokacji, w połowie XIII wieku w najstarszej części dzisiejszego Włocławka funkcjonowały dwa miasta – miasto katedralne (dawny gród książęcy, zlokalizowany w okolicy dzisiejszego pałacu biskupiego) i miasto niemieckie („przez ludność napływową niemiecką na podgrodziu położone, zwane tak dlatego, że składało się z ludności napływowej niemieckiej”<ref>{{Cytuj książkę | autor = Michał Morawski | tytuł = Monografja Włocławka: (Włocławia) | url = http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=44241 | miejsce = Włocławek | rok = 1933 | strony = 13 [31] | język = pl | data dostępu = 2013-03-07}}</ref>, powstałe „poprzez przywołanie zagranicznych osadników”<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Staszewski | imię = Jacek | autor link = Jacek Staszewski | tytuł = Włocławek. Dzieje miasta | wydawca = [[Włocławskie Towarzystwo Naukowe]] | miejsce = Włocławek | rok = 1999 | strony = 87–117 | rozdział = Powstanie miasta samorządowego – najstarsze lokacje miejskie | nazwisko r = Bieniak | imię r = Janusz | autor r link = Janusz Bieniak | tom = 1 | tytuł tomu = Od początków do 1918 roku | isbn = 83-88115-08-1 | język = pl | data dostępu = 2013-03-13}}</ref>). W 1255 [[Władcy Kujaw|książę kujawski]] [[Kazimierz I kujawski|Kazimierz I]] [[lokacja (historia)|lokował]] tu miasto na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]] (odmiana [[prawo magdeburskie|prawa magdeburskiego]]), ale historycy przypuszczają, że Włocławek mógł uzyskać prawa miejskie znacznie wcześniej. Podporządkowanie miasta biskupom włocławskim uformowało jego los na wiele wieków i kierunek jego rozwoju, który został uzależniony od ich decyzji, tym bardziej, że wkrótce przejęli także na własność „niemieckie miasto”. Biskupi włocławscy byli bardzo zamożni, między innymi w XIV wieku wśród ich własności można wymienić wieś [[Łódź]]. Włocławek rywalizował gospodarczo z ówczesnym krzyżackim Toruniem.

 

przedrozbiorowej Rzeczypospolitej'', Strzałków 2012.''</ref>. Zdaniem niektórych historyków, pod koniec XV wieku we Włocławku pobierał nauki [[Mikołaj Kopernik]]. Nauczycielem tego wielkiego astronoma, wówczas jeszcze młodzieńca, mógł być kanonik włocławski Mikołaj Wodka z [[Kwidzyn]]a, dr medycyny zajmujący się również astronomią i astrologią, jeden z domniemanych konstruktorów zegara słonecznego, znajdującego się na [[Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny we Włocławku|katedrze włocławskiej]]<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Małłek | imię = Janusz | autor link = Janusz Małłek | tytuł = Gdzie Kopernik chodził do „szkoły średniej”? | url = http://glos.umk.pl/2010/04/kopernik/ | czasopismo = Głos Uczelni: pismo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika | adres czasopisma = http://glos.umk.pl | wolumin = XIX | wydanie = 4 | rok = 2010 | miesiąc = kwiecień | odpowiedzialność = Winicjusz Schulz – redaktor naczelny | wydawca = [[Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu|UMK]] | miejsce = Toruń | issn = 1230-9710 | język = pl | data dostępu = 2013-06-13}}</ref><ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Małłek | imię = Janusz | autor link = Janusz Małłek | tytuł = Czy nieznane dotąd fakty z życiorysu Kopernika znajdą potwierdzenie? | url = http://www.glos.umk.pl/2010/09/sloneczne_misterium/ | czasopismo = Głos Uczelni: pismo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika | adres czasopisma = http://glos.umk.pl | wolumin = XIX | wydanie = 9 | rok = 2010 | miesiąc = wrzesień | odpowiedzialność = Winicjusz Schulz – redaktor naczelny | wydawca = [[Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu|UMK]] | miejsce = Toruń | issn = 1230-9710 | język = pl | data dostępu = 2013-06-13}}</ref>. Włocławek był dużym ośrodkiem [[flis|handlu zbożem]] w [[I Rzeczpospolita|I Rzeczypospolitej]]. W 1520 r. powstała tu królewska komora celna przy porcie. W 1569 biskup [[Stanisław Karnkowski]] założył we Włocławku seminarium duchowne, które funkcjonuje do dzisiaj. Mieszczanie włocławscy posiadali własną flotyllę wiślaną, obsługującą spław towarów. W 1598 w mieście było 27 [[spichlerz]]y<ref>Zeszyty Naukowe Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu Nr 22, Historia Sztuki, Zbigniew Radacki – Spichlerze gotyckie nad dolną Wisłą, Poznań 1959.</ref>. Przy końcu XVI w. liczba mieszkańców miasta wzrosła do około tysiąca, a na przedmieściach do około czterystu<ref name=":0" />. W inwentarzu z 1598 r. zapisano, że czynsz należny biskupowi płacono ze 194 domów położonych na terenie miasta<ref name=":0" />. Włocławek już w XVI wieku posiadał drewniane wodociągi, co świadczy o zamożności miasta. W 1619 r. wybudowano dla seminarium nowy piętrowy budynek. Miasto zniszczone zostało przez pożar w 1620 roku (po pożarze komorę celną przeniesiono do [[Nieszawa|Nieszawy]]), a w 1623 roku miała miejsce w nim [[epidemia]].