Archikolegiata w Tumie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Odbudowa: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
→Linki zewnętrzne: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 70:
== Opactwo ==
[[Plik:612614 Klassztor w Tumie (1).JPG|thumb|left|240px|
Według starszych badań z fundacji [[Bolesław I Chrobry|Bolesława Chrobrego]] i z udziałem [[święty Wojciech|świętego Wojciecha]] powstało tu pierwsze w Polsce (założone prawdopodobnie w 997) [[opactwo]] [[benedyktyni|benedyktynów]] pod wezwaniem [[Dziewictwo Marii z Nazaretu|Najświętszej Marii Panny]] i [[Legenda o świętym Aleksym|św. Aleksego]]. W świetle nowszych studiów założenie to najwcześniej wiązać możemy z II poł. XI w i być może z szerszą akcją misyjną związaną z odnową monarchii piastowskiej za czasów [[Kazimierz I Odnowiciel|Kazimierza Odnowiciela]]. Zgromadzenie zakonne przypuszczalnie zostało przeniesione, a budowla została rozebrana w związku z realizacją nowego kościoła w latach 40 [[XII wiek|XII w.]]
Linia 88:
W 1705 Łęczycę [[III wojna północna|najechali Szwedzi]], niszcząc przy tym także kolegiatę.
== Przebudowa klasycystyczna ==
W latach 1765-1785 z inicjatywy [[prymas]]a [[Władysław Aleksander Łubieński|Łubieńskiego]] i na koszt biskupa [[Kajetan Sołtyk|Kajetana Sołtyka]] kościół został przebudowany w [[Klasycyzm|stylu klasycystycznym]]. Prace wykonano pod kierunkiem [[architekt]]a [[Efraim Szreger|Efraima Szregera]] przebudowując wieże, główną [[Nawa|nawę]], zachodnią [[Fasada|fasadę]], szczyty, a także okna i wnętrze. Obniżono o 2 metry zewnętrzne mury naw bocznych w partii empor, aby je odciążyć<ref name=":0" />. Zamurowano arkady empor oraz obmurowano filary międzynawowe. Wieże otrzymały klasycystyczne hełmy. W czasie przebudowy kolegiaty powstał stojący obok niej niewielki [[Kościół św. Mikołaja w Tumie|drewniany kościół św. Mikołaja]].
W 1818 lub 1819 [[Imperator]] [[Imperium Rosyjskie]]go [[Aleksander I Romanow]] zarządził [[Sekularyzacja|kasatę]] łęczyckiej kapituły i kolegiata straciła swoją rangę. Od tego momentu aż do 1915 pozostawała kościołem [[parafia]]lnym<ref group="uwaga">Wcześniej siedzibą parafii był wybudowany obok drewniany kościółek św. Mikołaja.</ref>.
== II wojna światowa ==
[[Plik:Saint Mary and Saint Alexius collegiate church in Tum, interior, Włodzimierz Pfeiffer, 002.jpg|thumb
Podczas [[bitwa nad Bzurą|bitwy nad Bzurą]] we [[Kampania wrześniowa|wrześniu 1939]] w północnej wieży [[Kolegiata|archikolegiaty]] ukrył się niemiecki obserwator kierujący ogniem artylerii niemieckiej. Artyleria polska ostrzelała kościół skutecznie likwidując ten punkt obserwacyjny, ale wieża uległa zniszczeniu a w kościele wybuchł pożar. Po przejściowym zajęciu okolic Łęczycy przez [[Wojsko Polskie (II RP)|Wojsko Polskie]] archikolegiata została zbombardowana przez [[Luftwaffe]] co spowodowało dalsze zniszczenia murów i stropów oraz kolejny pożar. Z kolegiaty pozostały już tylko mury bez dachu. Resztki wyposażenia przysypał gruz i odłamki z dachówek dachu, który wpadł do wnętrza.
== Odbudowa ==
W roku 1947 rozpoczęto odbudowę kościoła, którą na polecenie [[Jan Zachwatowicz|Jana Zachwatowicza]] kierował [[Jan Witkiewicz|Jan Witkiewicz Koszczyc]], chociaż był plan by budowlę, ze względu na
Istotą koncepcji odbudowy było przywrócenie w maksymalnej możliwości kościołowi pierwotnego stylu, czyli stylu romańskiego, chociaż w nawach bocznych zachowano elementy gotyku. Strop nad nawą główną wykonany jest z [[beton]]u. Rozwiązanie to stabilizuje ściany zapobiegając ewentualnemu zawaleniu się sędziwych murów. Nową więźbę dachową wykonano z żelbetowych więzarów, które pokryte miały zostać [[Dachówka rzymska|dachówką rzymską]], ale ze względu na spękanie obciążonych już murów, zdecydowano o pokryciu dachy [[Gont|gontem]] a potem blachą miedzianą (w tym przypadku jest to całkowicie ahistoryczne pokrycie)<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = Odbudowa Rekonstrukcją Pogania |data dostępu = 2019-12-18 |opublikowany = Odbudowa Rekonstrukcją Pogania |url = https://odbudowarekonstrukcjapogania.wordpress.com/ |język = pl-PL}}</ref>. W 1952 przystąpiono do prac wewnątrz kościoła usuwając barokowe tynki i dekoracje, wraz z ołtarzem głównym i epitafiami, zawieszonymi na filarach międzynawowych. Dzięki temu podczas prac w zachodniej absydzie na konsze sklepienia pod emporą, odnaleziono dobrze zachowaną XII wieczną romańską polichromię z Chrystusem Pantokratorem<ref name=":0" />. W czasie remontu kościoła odkryto w 1954 r. fundamenty znajdującej się pod nim budowli opactwa benedyktynów.
W 800-lecie pierwszej [[Poświęcenie kościoła|konsekracji]] kościoła, które przypadło w 1961, poświęcono trzy jego ołtarze i przywrócono go do funkcjonowania. Na remont wnętrz nie wystarczyło jednak już pieniędzy i kościół pozostawał przez następne lata nie w pełni wykończony.
Linia 120 ⟶ 121:
== Galeria zdjęć ==
<center>
<gallery widths="160" heights="160">
Plik:Tum-widok.od.polnocy.jpg|Widok od północy
Plik:Archikolegiata NMP i św. Aleksego w Tumie 01.JPG|[[Elewacja]] południowo-wschodnia
Linia 129 ⟶ 130:
Plik:Tum-fresk.jpg|XII-wieczne [[polichromia]] w apsydzie zachodniej
Plik:Tum-sladyBoruty.jpg|„Ślady [[Diabeł Boruta|Boruty]]” na ścianie wieży
Plik:POL Tum Krucyfiks 05.jpg|Krucyfiks (proj. [[Józef Gosławski|J. Gosławski]], 1943)
</gallery>
</center>
Linia 136 ⟶ 137:
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
== Bibliografia ==
* M. Walicki, ''Kolegiata w Tumie pod Łęczycą'', Łódź 1938
* T. Sawicki, ''Dziesięć lat pracy konserwatorskiej w Tumie pod Łęczycą,'' Łódź 1939
* Z. Ciekliński, ''Odbudowa i rekonstrukcja kolegiaty romańskiej w Tumie pod Łęczycą'', „[[Biuletyn Historii Sztuki]]” XIX (1957)
* T. Orłowski, ''Próba rekonstrukcji wnętrza romańskiej kolegiaty w Tumie pod Łęczycą'', [[Kwartalnik Architektury i Urbanistyki]] 28 (2) 1983
* S. Sawicki, ''Tumskie Refleksje'', [[Ochrona Zabytków]] 52 2 (205) 1999
== Linki zewnętrzne ==
| |||