Dharmaraksza: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
→‎top: korekta
infobox
Linia 1:
{{Buddysta infobox
'''Dharmaraksza''' (ur. 231, zm. 316, 313 lub 308) (skt. Dharmarak{{Unicode|ṣ}}a; [[język chiński|chiń.]] (Zhu) Fahu (竺法護); [[język koreański|kor.]] (Ch'uk) Pŏpho (축법호); [[język japoński|jap.]] (じく ほうご) (Jiku) Hōgo; [[język wietnamski|wiet.]] (Trúc) Pháp Hộ; [[język polski|pol.]] (Indyjski) Obrońca Dharmy * [[język chiński|chiń.]] Zhutanmoluocha (竺昙摩罗剎)<ref>Oddanie brzmienia nazwiska przy pomocy chińskich znaków</ref>. – tłumacz i propagator [[buddyzm]]u w [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]].
|imię = Dharmaraksza
|imię oryginalne = {{k|sa|धर्मरक्ष}}
|grafika =
|podpis =
|data urodzenia = [[231]]
|miejsce urodzenia = [[Dunhuang]]
|data śmierci = 308–316
|miejsce śmierci =
|szkoła =
|linia Dharmy =
|nauczyciel =
|następca =
|zakon =
|tytuł =
|cytat =
}}
'''Dharmaraksza''' (ur. 231, zm. 316, 313 lub 308) (skt. Dharmarak''{{Unicode|Dharmarakṣa}}a''; [[język chiński{{chińskie|chiń.]] (Zhu) Fahu (c=竺法護)|hp=Zhú Fǎhù}}; [[język{{w koreańskijęzyku|kor.]]ko|축법호}}, (''Ch'uk) Pŏpho (축법호)''; [[język{{w japońskijęzyku|ja|jap.]] (じく ほうご)}}, (''Jiku) Hōgo''; [[język{{w wietnamskijęzyku|vi|wiet.]] (Trúc) Pháp Hộ}}; [[język polski|pol.]] (Indyjski) Obrońca Dharmy; *także [[język chiński{{chińskie|chiń.]] Zhutanmoluocha (hp=Zhútánmóluōshā|c=竺昙摩罗剎)}}<ref>Oddanie brzmienia nazwiska przy pomocy chińskich znaków</ref>.) – tłumacz i propagator [[buddyzm]]u w [[Chińska Republika Ludowa|Chinach]].
 
== Życiorys ==
Pochodził z [[Dunhuang]]u i był z pochodzenia [[Tocharowie|Tocharem]]. W wieku 8 lat przyjął nazwisko swojego nauczyciela Zhu Gaozuo (竺高座). Jako młody człowiek wędrował po krajach Azji Środkowej i uczył się tamtejszych języków.
 
W [[266]] roku przybył do [[Luoyang]]u, będącego wówczas stolicą [[ChinyDynastia Jin (265–420)|Chindynastii Jin]]. Lata jego aktywności obejmują okres pomiędzy 266 a 308 rrokiem. Znał 36 języków{{jakich}}. Wydał 150 tłumaczeń; do dziś zachowało się ich 93. Dokonywał ich w takich klasztorach jak [[Świątynia Białego Konia|Baima]] i Tianshui. Działał w [[Xi’an|Chang’anie]], [[Luoyang]]u i [[Dunhuang]]u.
 
Dokonał najwcześniejszego istniejącego tłumaczenia [[Sutra lotosu|Sutry Lotosu]] w 286 r., które poprawił w 290 r. W 286 r. przetłumaczył [[Pañcavimśati]] (Guangcanjing), potem [[Saddharmapundarika|Saddharmapundarikę]] (Zhengfahuajing) i inne teksty jak [[Bhadrakalpa]], ]]Viśe{{Unicode|ṣ}}acintā-brahma-paripricchā, [[Vasudhara sūtra]], [[Avaivartikacarya sūtra]], [[Yogācārabhūmi]] (Xiuxing daodijing) [[Sangharaksza|Sangharakszy]].
 
Jego translatorska i misjonarska działalność nawróciła wielu Chińczyków na buddyzm i uczyniła z [[Xi’an|Chang’anu]] najważniejszy ośrodek buddyzmu w Chinach<ref>[http://www.chinabuddhismencyclopedia.com/en/index.php?title=Dharmarak%E1%B9%A3a Strona internetowa] ([[język angielski|ang.]])</ref>.
 
Jeden z jego uczniów Fucheng założył w 280 r.roku klasztor buddyjski w Dunhuangu.
 
== Tłumaczenia ==
Teksty znajdujące się w kanonie buddyjskim. T – numer katalogowy tekstu w ''[[Taishō Shinshū Daizōkyō]]'', Tokio 1924-1934; K – numer katalogowy tekstu w ''The Korean Buddhist Canon: a Descriptive Catalogue''', pod red. Lewisa R. Lancastera, Berkeley 1979.
 
Sanskryt; j. chiński; j. koreański; j. tybetański
* '''Tathāgata-guhya-sūtra''' (280 r.) [T 310(3), K 22(3)] Miji jingang lishihui (jing) • Milchǒk kŭmgang yǒksahwe (kyǒng) • De.bshin.gśegs.pahi gsang.ba bsam.gyis.mi.khyab bstan.pa
* '''Svapna-nirdeśa-sūtra''' [T 310(4), K 22(4)] Jing jutian zuhui (lub Pusa shuomeng jing) • Chǒng kǒch'ǒn chahwe (lub Posal sǒlmong kyǒng) • Rmi.lam bstan.pa
* '''Ratnacūda(parip{{Unicode|ṛ}}cchā)(sūtra)''' [310(47), K 22(47)] Baoji pusa hui (souwen jing) • Pogil posal hwe (somun kyǒng) • Gtsug.na.rin.po.ches shus.pa
* '''Samantamukha-parivarta(sūtra)''' ([[287]] r.) (T 315, K 29) Pumen pin jing • Pomun p'um kyǒng • Kun.nas.sgohi lehu
* '''Garbhā-vakrānti-nirdeśa(sūtra)''' ([[287]] r.) (T 317, K 30) Baotai jing • P'ot'ae kyǒng • Tshe.dang.ldan.pa dgah.bo.la mngal du hjug.pa bstan.pa
* '''Mañjuśrī-buddha-k{{Unicode|ṣ}}etra-guna-vyūha(sūtra)''' ([[290]] r.) (T 318, K 31)Wenshushili fotuyanjing jing • Munsusaribul t'o ǒm chǒng kyǒng • Hjam.dpal.gyi.sangs.rgyas.kyi shing.gi yon.tan bkod.pa
* '''Ugra(datta)parip{{Unicode|ṛ}}cchā(sūtra)''' (T 322, K 32) Yujia luoyuewen pusa xing jing • Uk kara uǒl mun posal haeng kyóng • Khyim.bdag.drag.śul.can.gyis shus.pa
* '''Bhadra-māyākāra-parip{{Unicode|ṛ}}cchā(sūtra)''' (T 324, K 34) Huanshi renxian jing • Hwan sain hyǒn kyǒng • sgyu.ma.mkhan bzang.po lung.bstan.po
* '''Sumati-dārikā-parip{{Unicode|ṛ}}cchā(sūtra)''' (T 334, K 39) Xumo tipusa jing • Uma chebosal kyǒng • Bu.mo blo.gros.bzang.mos shus.pa
* '''Aśokadatta-vyākarana (sūtra)''' ([[317]] r.) (T 337, K 40) Asheshiwang nuashu dapusa jing • Asase wang nyǒ asul talposal kyǒng • Mya.ngan.med.kyis.byin.pa lung.bstan.pa
* '''Vimaladattā-parip{{Unicode|ṛ}}cchā (sūtra)''' ([[289]] r.) (T 338, K 41)
* '''Su{{Unicode|ṣ}}thitamati(devaputra)parip{{Unicode|ṛ}}cchā(sūtra)''' (T 342, K 44)
* '''Simha-parip{{Unicode|ṛ}}cchā(sūtra)''' (T 343, K 46)
* '''(Upāya-kauśalya)jñānottara-bodhisattva-parip{{Unicode|ṛ}}cchā(sūtra)''' ([[285]] r.) (T 345, K 48)
* '''Maitreya-parip{{Unicode|ṛ}}cchā(sūtra)''' ([[303]] r.) (T 349, K 51)
* '''Ak{{Unicode|ṣ}}ayamati(nirdeśa)-sūtra''' ([[308]] r.) (T 403, K 70)
* '''Tathāgata-mahākarunā-nirdeśa(sūtra''') ([[291]] r.) (T 398, K 72)
* '''Mahāyānopadeśa(sūtra)''' ([[287]] r.) (T 399, K 74)
* '''Wuyan tongzi jing''' (T 401, K 77)
* '''Daśabhūmika-sūtra''' ([[297]] r.) (T 285, K 89)
* '''Pusa shizhu xingdaopin''' (T 283, K 92)
* '''Tathāgatotpatti-sambhava-nirdeśa(sūtra)''' ([[292]] r.) (T 291, K 99)
* '''Dengmu pusa suowen sanmei jing''' (T 288, K 100)
* '''Dushipin jing''' ([[291]]) (T 292, K 103)
* '''Caturdārakasamādhi-sūtra''' ([[269]]) (T 378, K 108) Fangdeng banni yuan jing • Pangtǒng banni wǒn kyǒng • Khyehu bshihi ting.nge.hdsin
* '''Lalitavistara (sūtra)''' ([[308]]) (T 186, K 112) Puyao jing • Poyo kyǒng • Rgya.cher.rol.pa
* '''Saddharmapundarīka-sūtra''' ([[286]]) (T 263, K 117) Zhengfahua jing • Chǒngbǒphwa kyǒng • Dam.pahi chos pad.ma dkar.po
* '''Vimalakīrti-nirdeśa-sūtra''' ([[308]]) (T477, K 122) Dacheng dingwang jing • Taesǒng chǒngwang kyǒng •
* '''Fosheng daolitian weimushuo fa jing''' (pom. [[280]] a [[290]]) (T 815, K 132)
* '''Avaivartikacakra-sūtra''' ([[284]]) (T 266, K 135)
* '''Sarvapunya-samuccaya-samādhi-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 381, K 140)
* '''Brahmaviśe{{Unicode|ṣ}}acintī-parip{{Unicode|ṛ}}cchā-sūtra''' ([[286]]) (T 585, K 142)
* '''Lokadhara-parip{{Unicode|ṛ}}cchā-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 481, K 145)
* '''Sarvavaidalya-samgraha-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 274, K 147)
* '''Ratna-kāranda(ka)(vyūha)-sūtra''' ([[270]]) (T 461, K 149)
* '''Wuji baosanmei jing''' ([[307]]) (T 636, K 170)
* '''Ajāta-śatrukauk{{Unicode|ṛ}}tya-vinodana-sūtra''' ([[287]]) (T 627, K 175)
* '''Hastikak{{Unicode|ṣ}}yā-sūtra''' (pom. 265 a 313) (T 813, K 184)
* '''Mañjuśri-vikrīdita-sūtra''' ([[314]]) (T 817, K 186)
* '''Mile xiasheng jing''' ([[303]]) (T 453, K 197)
* '''Sirīvivarta-vyākarana-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 565, K 204)
* '''Taizimupo jing''' (pom. 265 a 313) (T 168, K 210)
* '''Candraprabha-kumāra-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 534, K 219)
* '''Vatsa-sūtra''' (pom. 265 a 313) (T 809, K 230)
* '''Strīvivarta-vyākarana-sūtra''' (pom. 280 a 290) (T 562, K 231)
* '''Candraprabha-kumāra-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 535, K 234)
* '''Buddhak{{Unicode|ṣ}}epana''' (pom. 266 a 313) (T 831, K 239)
* '''Julai duzheng zishi sanmei jing''' (pom. 266 a 313) (T 623, K 274)
* '''Longshi pusa benqi jing''' (pom. 266 a 313) (T 558, K 275)
* '''A{{Unicode|ṣ}}tabuddhaka-(sūtra)''' (pom. 266 a 313) (T 428, K 276)
* '''Yulanpen jing''' (pom. 266 a 313) (T 685, K 277)
* '''Ratnajālī-parip{{Unicode|ṛ}}cchā-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 433, K 364)
* '''Pusaxing wushi yuanshen jing''' (pom. 266 a 313) (T 812, K 355)
* '''Śrimatī-brāmani-parip{{Unicode|ṛ}}cchā-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 567, K 356)
* '''Sibu kede jing''' (pom. 266 a 313) (T 770, K 357)
* '''Suvikrānta-(cinta)-devaputra-parip{{Unicode|ṛ}}ccha-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 588), K 372)
* '''Sāgaranā-garāja-parip{{Unicode|ṛ}}ccha-sūtra''' ([[285]]) (T 598, K 377)
* '''Buddhasangīti-sūtra''' (pom. 266 a 313) (T 810, K 385)
* '''Bhadra-kalpika-sūtra''' ([[300]]) (T 425, K 387)
 
== Bibliografia ==