Serbski Kościół Prawosławny: Różnice pomiędzy wersjami

W socjalistycznej Jugosławii państwo i Kościół zostały oddzielone, zaś rola Patriarchatu Serbskiego w życiu społecznych gwałtownie spadła. Władze Jugosławii wymusiły powstanie [[Macedoński Kościół Prawosławny|autokefalicznego Kościoła prawosławnego w Macedonii]], którego kanoniczności nie uznał Serbski Kościół Prawosławny. Nigdy nie podjęły jednak próby całkowitej likwidacji Kościoła prawosławnego w kraju<ref name="com236"/> (prawosławni stanowili najliczniejszą grupę wyznaniową w wielowyznaniowej Jugosławii<ref name="kal189"/>). W pierwszych latach istnienia socjalistycznej Jugosławii Serbski Kościół Prawosławny cieszył się znaczną niezależnością. Do lat 70 XX w. wysokie urzędy w hierarchii cerkiewnej mogli piastować duchowni niebędący zwolennikami władz, jednak ich publiczne wystąpienia były ograniczane zarówno przez władze, jak i przez Synod Kościoła<ref name="zen">R. Zenderowski, ''Religia a tożsamość narodowa a nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu)'', Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2011, {{ISBN|978-83-229-3150-9}}, ss. 87–88.</ref>.

Od lat 80. XX wieku Serbski Kościół Prawosławny mógł prowadzić działalność duszpasterską w sposób nieskrępowany i ponownie silnie zaangażował się w życie publiczne, propagując m.in. idee serbskiego nacjonalizmu ([[świętosawie]])<ref>Gil D., ''Świętosawie a dzisiejsze oblicze kultury duchowej Serbów'' [w:] ''Przemiany w świadomości i kulturze duchowej narodów Jugosławii po 1991 roku'', Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1999, {{ISBN|9788323312543}}, s.23</ref>. Był to wynik sojuszu między Cerkwią a tymi działaczami partyjnymi i państwowymi, którzy skłaniali się ku odrzuceniu jugoslawizmu na rzecz nacjonalizmu serbskiego, a zatem – zastąpienia komunizmu ideologią narodową opartą na prawosławiu<ref name="zen"/>. W teologii serbskiej dominującą pozycję przejęli zwolennicy i kontynuatorzy myśli biskupa [[Mikołaj (Velimirović)|Mikołaja (Velimirovicia)]] oraz mnicha [[Justyn (Popović)|Justyna (Popovicia)]], głoszący zdecydowaną krytykę materializmu, zachodnioeuropejskiego humanizmu, islamu i ruchu [[Ekumenizm|ekumenicznego]], przedstawiający Kościół prawosławny jako nieodłączną część serbskiej tożsamości narodowej i zarazem moralny drogowskaz dla wszystkich Serbów<ref>{{Cytuj książkę |autor = red. K. Parry |tytuł = The Blackwell Companion to Eastern Christianity |wydawca = Blackwell Publishing| miejsce = Victoria| rok = 2007| strony = 238| isbn = 978-0-631-23423-4}}</ref>. Pogląd ten dominował w myśli Kościoła w okresie wojen bałkańskich<ref>{{Cytuj książkę |autor = red. K. Parry |tytuł = The Blackwell Companion to Eastern Christianity |wydawca = Blackwell Publishing |miejsce = Victoria |rok = 2007 |strony = 246 |isbn = 978-0-631-23423-4}}</ref>.

W okresie wojen bałkańskich (zwłaszcza [[Wojna w Kosowie|wojny w Kosowie]]) Kościół poniósł znaczne straty materialne, niszczony przez muzułmańską ludność albańską, tracąc szereg zniszczonych świątyń i klasztorów<ref name="com247"/>.