Litwini w znaczeniu historycznym: Różnice pomiędzy wersjami

 

W historii literatury polskiej wielu wybitnych twórców określało siebie „Litwinami” bądź „litewskimi poetami”. Nie była to jednak „litewskość” w sensie współczesnym, etniczno-narodowym, a w sensie dawnym, opisanym powyżej jako trzeci wariant tego terminu. Osoby nieorientujące się w zawiłości zagadnienia mogą zostać wprowadzone w błąd, utożsamiając termin „litewski” jedynie ze współczesnym jego nowolitewskim znaczeniem (np. [[Czesław Miłosz]] określał siebie jako poetę „litewskiego”, natomiast w żadnym razie nie oznaczało to, że jest on Nowolitwinem, a jedynie że poczuwa się do historycznej przynależności litewskiej).

 

Podobne poglądy pojawiały się wśród ludności polskiej w latach 20. XX stulecia na [[Litwa Środkowa|Litwie Środkowej]] i [[Wileńszczyzna|Wileńszczyźnie]]. Ludność tamtejsza również uznawała się za „Litwinów”, ale i równocześnie wiązała to z określeniem narodowym polskim. Zarzucano więc ze strony polskiej Nowolitwinom, że zawłaszczyli dla siebie określenie „litewski” na wyłączność<ref name="Feliks Koneczny 1922">Feliks Koneczny, ''Letuwa i Litwa'', w: Przegląd Powszechny, 1922, nr 463, Kraków.</ref>. Dlatego wiele osób zamieszkujących lub pochodzących z ziem b. [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwia Litewskiego]] używa terminu ''Lietuwis'', na oznaczenie Nowolitwina (Bałtolitwina), i ''Republika Lietuwy'' dla określenia państwa, by uniknąć nieporozumień<ref name="Feliks Koneczny 1922" /><ref>[https://web.archive.org/web/20110720012700/http://www.polskiekresy.pl/index.html?act=nowoscifulldb&id=170 Polskie Kresy].</ref>. Terminy te pochodzą od nazw własnych – [[język litewski|lit.]] ''Lietuva'' (Litwa) i ''Lietuvis'' (Litwin). Podobnie w języku polskim rozróżniano historyczną [[Mołdawia|Mołdawię]] i utworzoną przez [[Sowieci|Sowietów]] na jej części Mołdawię, od [[język rumuński|rum.]] ''Moldova''. Dzięki temu unika się też nieporozumień wielokrotnie wykorzystywanych przez obecne władze [[Litwa|Republiki Litewskiej]], które wskazują, że wszystko co w przeszłości było określane mianem „litewskie”, ma się odnosić do wyłącznego dziedzictwa Republiki Litewskiej. Dla przykładu, szef litewskiej dyplomacji [[Vygaudas Ušackas]] wskazywał na przemówienia [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] i [[Michał Pius Römer|Michała Romera]], w których autorzy określili [[Wileńszczyzna|Wileńszczyznę]] jako „litewską”, jako dowód uznania praw Republiki Litewskiej do [[Wilno|Wilna]] i Wileńszczyzny<ref>[http://kurierwilenski.lt/2009/06/18/jak-nas-widza-%E2%80%9Epolacy-wyzwolili-wilno%E2%80%9D/ Kurier Wileński | Jak nas widzą: „Polacy wyzwolili Wilno”].</ref>.