Poród u człowieka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m dr. tech. |
dopisałam o roli położnej w porodzie i skorygowałam czas pozostawania przez kobietę w szpitalu Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
Linia 1:
'''Poród u człowieka''' ([[łacina|łac.]] ''puerperium'', ''partus'') – szereg następujących po sobie procesów mających na celu wydalenie z [[macica|macicy]] ludzkiego [[płód|płodu]].
Prawidłowy początek [[poród|porodu]] rozpoczyna się w 40. tygodniu ciąży, z dopuszczalnym odchyleniem do 14 dni. Ciąża ukończona do 42 tygodnia ciąży to dalej ciąża fizjologiczna, niestety dziś lekarze ciążę po 40 tygodniu określają jako "przeterminowaną".
[[Plik:Caesarian shown cropped.jpg|mały|Noworodek przed odpępnieniem]]
Poród może być postrzegany jako przeciwieństwo [[śmierć|śmierci]], jako że stanowi początek [[życie|życia]] poza [[organizm]]em [[matka|matki]]. W większości [[kultura|kultur]] wiek określany jest w odniesieniu do tego właśnie wydarzenia. Poród może mieć miejsce w szpitalu - prywatnym bądź państwowym, w domu narodzin bądź w domu kobiety rodzącej.
Za początek porodu uważa się moment wystąpienia regularnych [[ból|bolesnych]] skurczów macicy, którym towarzyszą zmiany zachodzące w [[szyjka macicy|szyjce macicy]], głównie jej skrócenie i zgładzenie.
== Aspekty medyczne ==
Gałąź medycyny zajmująca się porodem nosi nazwę [[położnictwo|położnictwa]]. Lekarz specjalizujący się w
Prowadzenie porodu fizjologicznego przebiegającego bez powikłań leży w kompetencjach [[położna|położnej]]. Położne coraz częściej samodzielnie przyjmują porody nie tylko w szpitalach, ale również w domu, mając ze sobą cały sprzęt oraz leki niezbędne w przypadku krwotoku poporodowego czy konieczności wspomagania oddechu dziecka. Udowodniono naukowo, że w przypadku kobiet w ciąży fizjologicznej poród w domu zmniejsza odsetek interwencji medycznych (tj. epizjotomia - nacięcie krocza) oraz zwiększa satysfakcję z porodu. Wiele kobiet decyduje się na taki poród również ze względu na ciągłość opieki - te same położne są z nimi od początku do końca porodu.
Poród jest naturalnym aktem i w większości przypadków nie należy spodziewać się jego komplikacji. Liczba interwencji podczas porodu powinna być ograniczona do minimum. Każdego roku komplikacje wynikające z ciąży i porodu są przyczyną śmierci około 500 000 kobiet na świecie, około 7 milionów kobiet doświadcza długoterminowych problemów zdrowotnych a aż 50 milionów cierpi z powodu negatywnych zdrowotnych skutków porodu<ref name=":1">{{Cytuj |autor = World Health Organization., International Confederation of Midwives. |tytuł = Education material for teachers of midwifery : midwifery education modules |data = 2008 |data dostępu = 2020-06-16 |isbn = 978-92-4-068384-6 |wydanie = 2nd ed |miejsce = Geneva [Switzerland] |wydawca = World Health Organization |oclc = 468787302}}</ref>. Większość z tych komplikacji, do których zalicza się m.in. utrudniony poród, krwawienie poporodowe, [[rzucawka ciążowa]] oraz infekcja poporodowa<ref name=":1" /> następuje w [[Kraje rozwijające się|krajach rozwijających się]]<ref name=":1" />.
Linia 92 ⟶ 94:
Natychmiast po porodzie rozpoczyna się proces [[fizjologia|fizjologicznej]] adaptacji poporodowej dziecka, który trwa przez pierwsze 2–3 dni od urodzenia, polegający na rozpoczęciu samodzielnego oddychania, zmianach w funkcjonowaniu [[Układ krwionośny człowieka|układu krwionośnego]] itp.
Stan dziecka po porodzie ocenia się według [[skala Apgar|skali Apgar]], która jest oparta na pięciu parametrach. Oceny dokonuje się zwykle po 1, 3, 5 i 10 minutach od porodu. Skala ta pomaga ocenić
==== Trzeci etap (okres) porodu ====
Linia 98 ⟶ 100:
III okres porodu, nazywany także okresem popłodowym lub [[Łożysko (anatomia)|łożyskowym]]<ref>M. Troszyński, ''Ćwiczenia położnicze – podręcznik dla studentów medycyny'', Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, wydanie I, s. 120</ref>. Rozpoczyna się po urodzeniu [[Dziecko|dziecka]] i obejmuje oddzielenie oraz wydalenie [[Łożysko (anatomia)|łożyska]]. Trwa ok 5-30 min<ref>''Standardy postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem'', Warszawa 2012</ref>.
Proces oddzielenia łożyska następuje dzięki [[Skurcze|skurczowi]] i [[Retrakcja skrzepliny|retrakcji]] macicy (zmniejsza się powierzchnia wewnętrzna macicy, i dochodzi do
* '''sposobem Schultzego''' –
* '''sposobem Duncana''' – oddzielenie łożyska rozpoczyna się brzeżnie (boczne odklejanie się łożyska). Rzadszy sposób odklejania się łożyska – 20% przypadków. Rodzi się stroną matczyną. Nie wytwarza się krwiak (łożyska nisko umiejscowione).
Zazwyczaj w tym czasie matka traci nie więcej niż 500 ml [[krew|krwi]]. Bardzo ważne jest, aby organizm wydalił całe łożysko, gdyż fragmenty pozostające w macicy po porodzie mogą powodować [[krwotok]]i i [[Zakażenie|infekcje]]. Dlatego położna zawsze sprawdza, czy wydalone łożysko jest kompletne.
Linia 107 ⟶ 109:
Dawniej uważano, że łożyska mogą być źródłem substancji leczniczych i były sprzedawane [[firma|firmom]] zewnętrznym, głównie kosmetycznym, natomiast aktualnie takich praktyk już się nie stosuje ze względu na ryzyko zakażenia chorobami zakaźnymi (m.in. wirusem [[Ludzki wirus niedoboru odporności|HIV]], [[Wirus zapalenia wątroby typu C|HCV]], [[Wirus zapalenia wątroby typu B|HBV]]), a łożysko po porodzie razem z błonami płodowymi jest spalane w spalarni odpadów medycznych szpitala.
Czasami kobiety decydują się na tzw. poród lotosowy - czyli poród po którym noworodek nie zostaje odpępniony (nie przecina się pępowiny) tylko czeka aż pępowina uschnie i odpadnie. Według najnowszych zaleceń odpępnienie noworodka powinno mieć miejsce po ustania tętnienia pępowiny. W przypadku gdy noworodek ma problem z oddychaniem po porodzie położne często zostawiają dłuższy kikut pępowiny tak, aby można było przez niego w razie potrzeby podać leki dożylne nie zakładając dodatkowego wkłucia.
=== Po porodzie ===
[[Plik:Daniel Nikolaus Chodowiecki 001.jpg|mały|lewo|200px|[[Daniel Chodowiecki]], ''Pokój położnicy'', ok. [[1770]]]]
W większości polskich szpitali jeszcze do niedawna istniał zwyczaj oddzielania matki od dziecka na ok. godzinę, nawet jeśli oboje byli zdrowi po porodzie. W tym czasie matka pozostawała na izbie porodowej pod opieką
Obecnie coraz częściej odchodzi się od tej procedury, zastępując ją szybką oceną stanu dziecka przez położną na brzuchu matki, gdy przy porodzie wystąpiły czynniki ryzyka mogące wpłynąć na stan noworodka takie jak - zielony płyn owodniowy, dodatki GBS dziecko badane jest przez lekarza pediatrę, który w takiej sytuacji jest wzywany natychmiast po pojawieniu się dziecka na świecie (lub nawet nieco wcześniej). Po tej wstępnej ocenie dziecko jest oddawane matce tak szybko jak to tylko możliwe, zaś wszystkie testy (pobranie próbek krwi itp.) są dokonywane na dziecku przytulanym do piersi matki. W tym wariancie oboje pozostają na oddziale porodowym przez
Pozostawanie matki przez dwie godziny po porodzie (tzw. ''wczesny okres połogowy'') na oddziale porodowym wynika z faktu, że pierwsze chwile po porodzie mają kluczowe znaczenie dla obserwacji prawidłowego obkurczania się macicy, tamowania ewentualnych krwotoków i kontroli bólu. W tym czasie dokonuje się również zaopatrzenia naciętego wcześniej krocza oraz ewentualnego wyłyżeczkowania jamy macicy.
Przy porodzie metodą naturalną, który miał przebieg bez powikłań i w którym dziecko urodziło się w pełni zdrowe, oboje są zwykle wypisywani ze szpitala po
=== Narodziny w czepku ===
Jeśli worek owodniowy nie pęknie podczas porodu, płód może urodzić się w nienaruszonych błonach. Mówi się wtedy, że dziecko „urodziło się w czepku”. Czepek nie stanowi zagrożenia i może być łatwo usunięty przez położną. W średniowieczu czepek uznawano za zwiastun szczęścia dla dziecka. W niektórych kulturach wierzono, że chroni przed utonięciem. Często układano go na papierze i zachowywano jako pamiątkę dla dziecka.
=== Znieczulanie ===
W związku ze względnie dużą wielkością ludzkiej [[czaszka|czaszki]] oraz wynikającym z wyprostowanej postawy kształtem [[Kość miedniczna|miednicy]], poród jest u ludzi trudniejszy i bardziej bolesny dla matki, niż u innych [[ssaki|ssaków]]. Wśród wielu metod ograniczania bólów porodowych są przygotowania psychologiczne, wsparcie emocjonalne, [[znieczulenie nadoponowe]], [[znieczulenie podpajęczynówkowe]], [[Tlenek diazotu|podtlenek azotu]], [[opioidy]] oraz techniki naturalne, jak [[technika Lamaze'a]] czy [[metoda Bradleya]], aromaterapia, TENS, masaż okolicy kości krzyżowej, akupresura.
Niektóre substancje chemiczne stosowane przy porodzie skutecznie eliminują ból porodowy.
| |||