Sprawdzanie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
mNie podano opisu zmian |
||
Linia 1:
'''Sprawdzanie''' jest to jedna z najbardziej podstawowych odmian [[rozumowanie|rozumowania]] obok [[wnioskowanie|wnioskowania]], [[dowodzenie|dowodzenia]] i [[wyjaśnianie|wyjaśniania]].
''Sprawdzanie'' – definiując za [[Kazimierz Ajdukiewicz|Ajdukiewiczem]] pojęcie – ''jakiegoś zdania, np. zdania „a jest b” polega na rozwiązaniu zadania, które znajduje swe słowne sformułowanie w tzw. [[pytanie|pytaniu rozstrzygnięcia]] „czy a jest b?”''
: W procesie sprawdzania wyróżnić można następujące fazy: '''(a)''' postawienie pytania rozstrzygnięcia: „czy a jest b?”; '''(b)''' wyprowadzenie ze zdania „a jest b” jakichś następstw; '''(c)''' uznanie lub odrzucenie tych następstw.
:: Wnioskowanie (inferencja), prowadzące do uznania lub odrzucenia tych następstw i w sumie do uznania lub odrzucenia zdania sprawdzanego, przebiega jedną z dwóch dróg: '''(1)''' od odrzucenia następstw do odrzucenia racji – droga dedukcyjna; '''(2)''' od uznania następstw do uznania racji – droga [[dedukcja|dedukcyjna]] albo [[redukcja|redukcyjna]]: '''(2.1.)''' dedukcyjna gdy następstwa są [[równoważność|równoważne]] ze zdaniem sprawdzanym; '''(2.2.)''' redukcyjna gdy następstwa nie są równoważne ze zdaniem sprawdzanym.
Linia 10:
## '''konfirmacji''' czyli potwierdzenia częściowego (przykład: "Wszystkie [[orbita|orbity]] [[planeta|planet]] są [[elipsa|elipsami]]" - całkowite potwierdzenie tego zdania nie jest możliwe, nic nie wiemy ani o orbitach planet których jeszcze nie ma, ani o orbitach planet, których już nie ma, o zdaniu tym powiemy, że jest konfirmowalne, a procedurę potwierdzenia - wskazując na orbity planet naszego układu słonecznego, czyli tylko na pewną [[klasa abstrakcji|podklasę]] planet - nazwiemy konfirmacją;
# '''sprawdzanie negatywne''', które też występuje w dwóch odmianach:
## '''dyskonfirmacji''', czyli osłabienia mocy danego twierdzenia (przykład: "Wszystkie dziewczyny w wieku 17-19 lat mieszkające obecnie w Łodzi są dziewicami" - o zdaniu tym powiemy, że jest dyskonfirmowalne i zostało zdyskonfirmowane wskazując, że niektóre z
## '''falsyfikacji''', czyli wykazania fałszywości (przykład: "Wszystkie orbity planet są okręgami" - o zdaniu tym powiemy, że jest falsyfikowalne i zostało sfalsyfikowane, wskazując na orbity planet naszego układu słonecznego). W praktyce, różnice między dyskonfirmacją a falsyfikacją są tak znikome, że, bardzo często, dla obydwu procedur stosuje się określenie falsyfikacja.
### Nieudaną próbę falsyfikacji jakiegoś twierdzenia nazywa się niekiedy (za [[krytyczny racjonalizm|Popperem]]) '''koroboracją'''. [[Teoria]] czy [[hipoteza]] została skoroborowana w chwili gdy nie udało się wykazać jej fałszywości. O takiej teorii lub hipotezie Popper mówi, że "okazała hart" ze względu na negatywny wynik eksperymentu falsyfikującego. W stosunku do następującego twierdzenia: "Wszystkie [[orbita|orbity]] [[planeta|planet]] są [[elipsa|elipsami]]", powiedzieć możemy, że zostało skoroborowane ponieważ (mimo poszukiwań - prób falsyfikacji) nie jest znana orbita planety, która nie jest elipsą.
| |||