Wikipedia

Historia Będzina: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
→‎Kalendarium historyczne: uzup. o linie tramwajowe
Linia 184:
** liczba ludności wynosi 30.259 osób;
** utworzenie jednowioskowej gminy [[Grodziec_(dzielnica_Będzina)|Grodziec]] w pow. będzińskim
* [[1919]]
* [[1919]] -* z inicjatywy inż. Stefana Warchoła, Jana Gęborskiego, farmaceuty Benedykta Misiórskiego oraz pisarza hipotecznego, Romualda Wyszatyckiego - powstaje Towarzystwo Opieki na Górą Zamkową; statut zatwierdza wojewoda kielecki 18 XI 1927 r.; Gęborski odstępuje Towarzystwu park i zamek w celu jego odbudowy (do wybuchu wojny Towarzystwo zebrało 100 tys. złotych);
** po przerwie wojennej produkcję wznawia Będzińska Walcownia Cynku.
* [[1920]], 1 maja - centralna zagłębiowska manifestacja robotnicza.
* [[1921]] - otwarcie szkoły w Małobądzu (ob. SP nr 1) (w obecnym budynku od [1959]] r.).
* [[1922]], 5 kwietnia - powołanie spółki z o.o. Towarzystwo Tramwajów Elektrycznych w Zagłębiu Dabrowskim z siedzibą w Będzinie (od 1923 w Sosnowcu).
* [[1923]] – zmieniono granice między Będzinem i Łagiszą a Dąbrową: Ksawera, Huty Cynkowe, Warpie, część Mydlic i kopalnię Koszelew włączono do Będzina (Dąbrowa Górnicza otrzymała Dębniki, Korzeniec i kopalnię "Jan");▼
* [[1923]]
* walcownię cynku odkupuje Szymon Fuerstenberg, który ją przebudowywuje i modernizuje i przekształca na jedną z największych w Polsce; w 1924 przekształcona w spółkę akcyjną Polskie Zakłady Przemysłu Cynkowego w Będzinie.▼
▲* [[1923]] –* zmieniono granice między Będzinem i Łagiszą a Dąbrową: Ksawera, Huty Cynkowe, Warpie, część Mydlic i kopalnię Koszelew włączono do Będzina (Dąbrowa Górnicza otrzymała Dębniki, Korzeniec i kopalnię "Jan");
▲** walcownię cynku odkupuje Szymon Fuerstenberg, który ją przebudowywuje i modernizuje i przekształca na jedną z największych w Polsce; w 1924 przekształcona w spółkę akcyjną Polskie Zakłady Przemysłu Cynkowego w Będzinie.
* [[1924]], 6 października - erygowanie przez biskupa kieleckiego, Augustyna Łosińskiego, parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Łagiszy (wydzielenie jej z parafii będzińskiej i dołączenie wsi: Bory, Górki, Niepiekło, Podlesie, Pustkowie i Stachowe); pierwszym proboszczem został ks. Marian Kluszczyński.
* [[1927]] – rozpoczęcie budowy linii tramwajowej z Sosnowca (ul. 3 Maja przy dworcu kolejowym) do Będzina (przez ul. Słowiańską, Kościuszki i Małachowskiego do zajezdni przy ul. Paryskiej).
* [[1927]] – rusza linia tramwajowa łącząca miasto z [[Sosnowiec|Sosnowcem]], Dąbrową Górniczą.
* [[1928]]
* [[1929]] - uruchomienie linii tramwajowej do Czeladzią.
** 18 stycznia - uruchomienie linii tramwajowej nr 21 do Sosnowca (14 angielskich wagonów motorowych i 16 doczepnych);
** 11 lutego - przedłużenie linii tramwajowej do kościoła w Dąbrowie Górniczej (31 października doprowadzenie jej do Redenu).
* [[1929]], 27 stycznia - uruchomienie linii tramwajowej nr 22 do Czeladzią (odgałęzienie na ul. Małachowskiego przez ul. Potockiego, Stary Rynek i ul. Czeladzką).
* [[1930]]
** uruchomienie wodociągów miejskich;
Linia 201 ⟶ 207:
* [[1933]], 11 czerwca – odsłonięcie pomnika Wolności na placu 3 Maja (anioł wznoszący do nieba wieniec laurowy uświęcający ofiarę krwi żołnierzy 11 Zagłębiowskiego Pułku Piechoty, poległych w [[wojna polsko-bolszewicka|wojnie polsko-bolszewickiej]] w [[1920]] r.); zburzony przez Niemców w [[1939]] r.
* [[1935]] - budynkach kopalnianych na Koszelewie powstaje kaplica św. Barbary (parafia od 1938 r.).
* [[1937]] - uruchomienie linii autobusowej Sosnowiec - Będzin - Bobrowniki (15 XI 1937 przedłużona do Piekar Śl.).
* [[1938]], 11 września - erygowanie parafii Św. Barbary na Koszelewie (przeniesiona w 1987 do nowego kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa, 19 VI 1989 utworzona ponownie).
* [[1939]]
** 4 września – zajęcie miasta przez wojska hitlerowskie i przemianowanie go na Bendsburg; wcielenie Zagłębia do [[III Rzesza|III Rzeszy]]; wysiedlenia Polaków do [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]] i sprowadzanie na ich miejsce Niemców;
** w nocy z 8 na 9 września podpalenie przez Niemców synagogi, od której zajęły się okoliczne domy (20-godzinny pożar) - zgninęło 44 Żydów; kilkunastu Żydów ratuje w murach kościoła ksiądz proboszcz [[Wincenty Mieczysław Zawadzki|Mieczysław Zawadzki]]; za rzekome podpalenie miasta na dziedzińcu starostwa roztrzelono prawdopodobnie 42 osoby (12 Polaków i 30 Żydów, pochowanych na kirkucie w Czeladzi).
* [[1941]] - utworzenie będzińskiegona Warpiu (Kamionka) [[getto|getta]].▼
* [[1939]] – wcielenie Zagłębia do [[III Rzesza|III Rzeszy]]; wysiedlenia Polaków do [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]] i sprowadzanie na ich miejsce Niemców.
▲* [[1941]] - utworzenie będzińskiego [[getto|getta]].
[[Grafika:Budynek Sądu Powiatowego w Będzinie.jpg|thumb|250px| |Sąd [[Powiat będziński|Powiatowy]] w Będzinie]]
* [[1943]]
** [[1943]],1 1- 8 sierpnia - likwidacja przez Niemców na tzw. Kamionce ([[Warpie]]) getta żydowskiego; wywózka Żydów do obozu [[Auschwitz-Birkenau]] w [[Oświęcim]]iu; rozpaczliwa obrona członków [[Żydowska Organizacja Bojowa|Żydowskiej Organizacji Bojowej]] w bunkrze przy ulicy Podsiadły.;
** 22 sierpnia - deportowanie do obozów ostatnich Żydów z getta (łącznie wywieziono ok. 30 tys. Żydów będzińskich).
* [[1945]]
** [[27 stycznia]] – wyzwolenie miasta przez [[Armia Czerwona|Armię Czerwoną]];
** 28 stycznia - przez Będzin przejeżdża zmierzający do Katowic pełnomocnik Rządu Tymczasowego na woj. śląskie gen. brygady [[Aleksander Zawadzki]] (spotkanie z mieszkańcami);
** 29 stycznia - wznowiono komunikację tramwajową;
** 1 lutego - powstaje Instytut Muzyczny Towarzystwa Muzycznego pod dyrekcją Stefana Ślęzaka, przemianowany później na Państwową Szkołę Muzyczną im. F. Chopina.
** 26 lutego - powiat będziński i zawierciański oraz m. Sosnowiec weszły w skład nowego woj. śląsko - dąbrowskiego;
** pałac gzichowski przejmuje Spółdzielnia Rolnicza.
* [[1945]]-[[1950]] - działalność Związku Międzykomunalnego dla Odbudowy Zamku Będzińskiego;
* [[1947]]
* [[1947]] -* wybudowanie w Grodźcu-Boleradzu 156 jednorodzinnych tzw. domków fińskich jako daru Finlandii;
** 10 sierpnia - ponowna konsekracja kościoła św. Katarzyny w Grodźcu.
* [[1948]], 22 marca - Będzin zostaje miastem wydzielonym z powiatu (do 1975 r.);▼
* [[1948]]
* przeniesienie z Sosnowca do Będzina [[Teatr Dzieci Zagłębia|Teatru Dzieci Zagłębia]] (zał. w grudniu 1945 r.) (dyr. [[Jan Dorman]]).▼
▲* [[1948]],* 22 marca - Będzin zostaje miastem wydzielonym z powiatu (do 1975 r.);
▲** przeniesienie z Sosnowca do Będzina [[Teatr Dzieci Zagłębia|Teatru Dzieci Zagłębia]] (zał. w grudniu 1945 r.) (dyr. [[Jan Dorman]]).
* [[1950]] - powstaje będziński "Mostostal".
* [[1951]]
** 22 stycznia - Śląskie Linie Komunikacyjne uruchomiły linię tramwajową nr 25 do Grodźca (zlikwidowana w 2006 r.);▼
** lipiec - [[Grodziec_(dzielnica Będzina)|Grodziec]] otrzymuje prawa miejskie;.
▲** 22 stycznia - Śląskie Linie Komunikacyjne uruchomiły linię tramwajową do Grodźca.
[[Grafika:Bed005t.jpg|thumb|250px| |[[Zamek w Będzinie]]]]
* [[1952]]-[[1956]] - odbudowa zamku wg projektu arch. Zbigniewa Gawlika i umieszczenie w nim w 1956 r. siedziby [[Muzeum Zagłębia]].
Linia 229 ⟶ 240:
** do gromady Łagisza przyłączono kolonię Gródków - Pustkowie;
** uruchomiono największą w kraju kopalnię odkrywkową węgla kamiennego "[[Brzozowica (dzielnica Będzina)|Brzozowice]]".
* [[1957]] -
** utworzenie parafii św. Jana Chrzciciela na Podjaziu.;
** 27 października - przedłużenie linii tramwajowej nr 25 z Grodźca do Wojkowic i Żychcic (łącznie 7,3 km).
* [[1958]]
** 21 września - wznowienie ruchu tramwajowego nowymi torami (usunięto torowiska z pl. Kazimerza Wielkiego i ul. Moniuszki, a położono i połączono je z ul. Czeladzką i Potockiego;
** pałac gzichowski po renowacji staje się siedzibą Domu Kultury Dzieci i Młodzieży (do 1972 r.);
** obchody 600-lecia miasta (wmurowanie tablicy na Domu Wójtowskim).
Linia 239 ⟶ 253:
* [[1963]], 15 października - w starym budynku szkoły w Małobądzu powstaje dom nauczyciela.
* lata 60. - 80. - budowa na wzgórzu Syberka wielkiego osiedla mieszkaniowego.
* [[1964]],
** 3 września - w nowym budynku otwarto Szkołę Podstawową nr 10 (''Tysiąclatkę'');
** 1 listopada - przekazanie do eksploatacji tor tramwajowy na ul. Modrzejowskiej (od Zawala do stacji Będzin Miasto), który staje się fragmentem pętli dla linii22 i 25 (powrót ul. Małachowskiego i Potockiego);
* [[1965]]
** 23 stycznia - oddanie do użytku na Syberce nowego budynku Szkoły Podstawowej nr 11 im. W. Broniewskiego (przeniesienie części uczniów z budynku SP 1);
** wybudowanie nowej szkoły w Łagiszy - Podłosiu.
* [[1969]]
** 1 stycznia - nadanie Łagiszy praw miejskich;
** udostępnienie turystom okrągłej baszty zamkowej.
* [[1970]] - ukończenie budowy [[ElektrowniAElektrownia Łagisza| Elektrowni "Łagisza"]]
* [[1973]], 1 stycznia - przyłączenie miasta [[Łagisza]] do Będzina.
* [[1975]], 1 czerwca – [[Grodziec (dzielnica Będzina)|Grodziec]] staje się częścią Będzina; zniesienie powiatów.
* [[1977]]
* [[1977]],* 1 lutego – przyłączenie [[Wojkowice|Wojkowic (Komornych)]] - wzrost powierzchni miasta do 50,5 km2.;
* lata 70. - znaczna przebudowa układu komunikacyjnego miasta w związku z budową w pobliżu Huty Katowice.▼
** wybudowanie połączenia linii tramwajowej nr 25 do nowo zbudowanej zajezdni tramwajowej w Gzichowie.
▲* lata 70. - znaczna przebudowa układu komunikacyjnego miasta w związku z budową w pobliżu Huty "Katowice" (ul. Małobądzka, al. Kołłątaja z torowiskami tramwajowymi).
* [[1978]]
** 26 maja - otwarcie nowej trasy linii tramwajowej wzdłuż przebudowanej ul. Małobądzkiej do węzła drogowego przy ul. Czeladzkiej; podłączenie do węzła linii 22 z Czeladzi i 25 z Wojkowic;
** 21 lipca - otwarcie trasy tramwajowej w alei Kołłataja; likwidacja nieczynnych torowisk na ul. Słowiańskiej, Kościuszki, Małachowskiego, Zawale i Paryskiej.
* [[1979]]
** 31 lipca - zamknięcie cementowni "Grodziec";
Linia 266 ⟶ 288:
** 25 marca - Będzin przechodzi z [[Diecezja_częstochowska|diecezji częstochowskiej]] do nowo erygowanej [[Diecezja_sosnowiecka|diecezji sosnowieckiej]].
* [[1993]] - na miejscu zburzonej przez Niemców synagogi w pobliżu zamku ustawiono pamiątkowy obelisk.
* [[1996]] - połączenie szkół podstawowych nr 13 i 17 (w budynku SP nr 17) w Szkołę Podstawową nr 13.
* [[1997]], 24 maja - sosnowiecki ordynariusz biskup [[Adam Śmigielski (biskup)]] ustanawia kościół Nawiedzenia MMP Sanktuarium Polskiej Golgoty Wschodu (28 V 2000 - konsekracja sanktuarium)
* [[1999]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Będzina”