Wikipedia

Rezydencja rycerska typu motte: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
VolkovBot (dyskusja | edycje)
273 422 edycje
m robot dodaje: be:Плесі
Ivanu (dyskusja | edycje)
477 edycji
grafika, dr. merytoryczne,
Linia 1:
'''Rezydencja rycerska typu motte''' ([[język francuski|fr]]. motte), a[[język właściwieangielski|en]]. motte-and-bailey), rezydencja feudalna, nazywana w [[Polska|Polsce]] ''gródkiem stożkowatym'', to- rodzaj obiektu mieszkalnego o cechach obronnych, forma przejściowa pomiędzy [[gród|grodem]], [[wieża rycerska|wieżą rycerską]], [[dwór obronny|dworem obronnym]] a [[zamek|zamkiem]].
 
Określenie gródek stożkowaty pochodzi od formy założenia w postaci nasypu ziemnego o kształcie [[stożek ścięty|ściętego stożka]], wysokiego na ok. 3-5 metrów, o średnicy u podstawy do ok. 30 metrów, a przy wierzchołku ok. 15 metrów. Grody stożkowate zazwyczaj były otoczone [[fosa|rowem]], który powstawał podczas wybierania ziemi, z której usypano stożek. Niekiedy także wałem. Stoki wzniesienia mogły być oblepione gliną. Na szczycie umiejscowiona była była drewniana lub kamienna wieża mieszkalno-obronna (w stosunku do założeń murowanych używa się zwykle określenia wieża rycerska lub [[donżon]]). [[Plateau]] otoczone było [[Palisada|palisadą]]. Do kopca przylegał często rodzaj [[podgrodzie|podgrodzia]], niekiedy otoczonego palisadą, nad którym górowała wieża.
Obiekty tego typu budowane były w [[Europa|Europie]] od IX do XIV wieku. W X-XI w pojawiły się w [[Szwajcaria|Szwajcarii]], w XI wieku we [[Francja|Francji]], [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], [[Irlandia|Irlandii]], [[Holandia|Holandii]], [[Niemcy|Niemczech]], w XIII i XIV wieku pojawiają się na terenie Polski, [[Czechy|Czech]] i [[Austria|Austrii]].▼
 
▲Obiekty tego typu budowane były w [[Europa|Europie]] od IX do XIV wieku. W X-XI w pojawiły się w [[Szwajcaria|Szwajcarii]], w XI wieku we [[Francja|Francji]], [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], [[Irlandia|Irlandii]], [[Holandia|Holandii]], [[Niemcy|Niemczech]], wod połowy XIII i XIV wieku pojawiająbyły siębudowane na terenie Polski, [[Czechy|Czech]] i [[Austria|Austrii]]. W Polsce założenia w postaci kopców występują najczęściej na terenie [[Śląsk]]a (np. [[Mikołów]], [[Majkowice]]), Zagłębia Dąbrowskiego ([[Sosnowiec Zagórze]]) i [[Małopolska|Małopolski]], jak również i na obszarze centralnej i zachodniej Polski.
Gródki stożkowate – to w [[archeologia|archeologii]] określenie nasypów ziemnych o kształcie [[stożek ścięty|ściętego stożka]], wysokiego na ok. 3-5 metrów, o średnicy u podstawy ok. 30 metrów, a przy wierzchołku ok. 15 metrów. Grody stożkowate zazwyczaj były otoczone rowem i wałem, a ich stoki były oblepione gliną.
 
W [[Średniowiecze|średniowieczu]] obiekty tego typu budowali zazwyczaj niżsi [[feudał]]owie, których nie stać było na wzniesienie zamków. W okresie nowożytnym na terenach ziem polskich pełniły one funkcje siedzib [[Szlachta|szlacheckich]] - forma gródka stożkowatego obecna była do XVIII wieku.
Samo motte to wieża drewniana lub murowana na sztucznie usypanym kopcu, z ziemi wybranej z fosy wokół kopca. Dodatkowo sam kopiec mógł być z wierzchu wzmocniony [[glina|gliną]], a wieżę otaczała [[palisada]]. Do motte przylegał zazwyczaj rodzaj [[podgrodzie|podgrodzia]], [[majdan]]u otoczonego palisadą, nad którym górowała wieża.
 
[[Image:Bayeux préparatifs.jpg|center|thumb|650px|Wznoszenie motte zamieszczone na tkaninie z Bayeux (scena z lewej strony).]]
Zaletą tego typu obiektów oprócz niewątpliwych cech obronnych była łatwość wznoszenia - znany jest przypadek, gdy [[Wilhelm Zdobywca]] wzniósł taki obiekt w [[Pevensey]] w ciągu 8 dni. Motte na świecie kojarzone są z [[Normanowie|normańską]] ekspansją w [[Anglia|Anglii]].▼
 
▲Zaletą tego typu obiektów oprócz niewątpliwych cech obronnych była łatwość wznoszenia - znany jest przypadek, gdy [[Wilhelm Zdobywca]] wzniósł taki obiekt w [[Pevensey]] w ciągu 8 dni. MotteNajstarsze przedstawienie ikonograficzne takiego założenia znajduje się na świecie[[Tkanina z Bayeux|tkaninie z Bayeux]], przez co motte kojarzone są z [[Normanowie|normańską]] ekspansją w [[Anglia|Anglii]].
 
W Europie zazwyczaj tego typu obiekty budowali niżsi feudałowie, których nie stać było na wzniesienie zamków. W Polsce tego typu obiekty w postaci kopców występują najczęściej na terenie [[Śląsk]]a (np. [[Mikołów]], [[Majkowice]]), Zagłębia Dąbrowskiego ([[Sosnowiec Zagórze]]) i [[Małopolska|Małopolski]], ale również i na obszarze centralnej i zachodniej Polski.
 
<center>
Linia 26 ⟶ 27:
Zob. też:
* [[Gród]]
* [[Donżon]]
* [[Grodzisko (archeologia)]]
 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezydencja_rycerska_typu_motte”