Stop żelaza z węglem: Różnice pomiędzy wersjami

'''Stop żelaza z węglem''' – [[stop metali|stopy]], w których [[Węgiel (pierwiastek)|węgiel]] rozpuszczany jest w [[żelazo|żelazie]]. Węgiel może występować w nich w postaci węgla czystego – [[grafit]]u, [[roztwór stały|roztworu stałego]] w sieci krystalicznej [[ferryt]]u lub [[austenit]]u lubalbo jako [[węglik żelaza|węglika żelaza]], np. Fe₃C, zwanego [[cementyt]]em<ref>{{cytuj książkę |tytuł = Encyklopedia techniki| wydawca = Wydawnictwo "Śląsk" | miejsce = Katowice| rok = 1978| strony = 459 |tytuł tomu = Metalurgia|język = pl }}</ref> <ref>Materiały dydaktyczne Politechniki Szczecińskiej {{cytuj stronę| url = http://www.zmio.ps.pl/Tworzywa_metaliczne/02_%20Fe-C.pdf | tytuł = Struktury stopów wg układu równowagi żelazo – węgiel | data dostępu = 2010-12-01| opublikowany = Politechnika Szczecińska, Instytut Inżynierii Materiałowej, Zakład Metaloznawstwa i Odlewnictwa | praca = Przedmiot: Podstawy nauki o materiałach II (Tworzywa Metaliczne) | język = pl}}; bibliografia: {{cytuj książkę |nazwisko = Rudnik | imię = St.| tytuł = Metaloznawstwo | wydawca = PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1996|język = pl| }}, {{cytuj książkę |nazwisko = Prowans | imię = St. | tytuł = Materiałoznawstwo | wydawca = PWN | miejsce = Warszawa | rok = 1997|język = pl| }}, {{cytuj książkę |nazwisko = Przybyłowicz | imię = K.| tytuł = Metaloznawstwo | wydawca = WNT | miejsce = Warszawa | rok = 1996|język = pl| }}, {{cytuj książkę |nazwisko = Wesołowski | imię = K.| tytuł = Metaloznawstwo i obróbka cieplna | wydawca = WNT | miejsce = Warszawa | rok = 1981|język = pl| }}</ref>.

* przy bardzo niewielkiej zawartości węgla, poniżej 0,0218% udaje się uzyskać niemal czyste żelazo α zwane [[ferryt]]emferrytem.

* przy zawartości 0,77% węgla uzyskuje się [[perlit]] będący mieszaniną [[eutektykeutektoid|eutektoidalną]] [[ferryt]]uferrytu i [[cementyt]]ucementytu

* stopy w zakresie 0,77% do 2,11% – [[stal nadeutektoidalna|stale nadeutektoidalne]] – są mieszaninami [[perlit]]uperlitu i [[cementyt]]ucementytu.

* stopy o zawartości węgla powyżej 2,11% ([[żeliwo]]), są mieszaninami ledeburytu przemienionego i perlitu (do 4,3% węgla) lub cementytu (powyżej 4,3% węgla). W przypadku stosunkowo wolnego chłodzenia w stopach tych może także wystąpić grafit.

'''Wykres równowagi układu żelazo-węgiel''' - jest to [[wykres fazowy]] [[węgiel (pierwiastek)|węgla]] w [[stal|stopie z żelazem]]. Pierwszą, najczęściej wykorzystywaną i omawianą część wykresu nazywa się także wykresem żelazo - [[cementyt]]. Na osi poziomej podana jest procentowa zawartość węgla w [[stop metali|stopie]], na osi pionowej [[temperatura]]. Z wykresu można odczytać jaką [[struktura|strukturę]] posiada stop, przy założeniu równowagowego procesu wytwarzania. Przy, na przykład, szybkim chłodzeniu stop może zachowywać się w inny sposób (na przykład granica rozpuszczalności węgla w [[ferryt|ferrycie]] wzrasta wraz z wielkością przechłodzenia).

Należy zaznaczyć, że jest to tylko fragment wykresu równowagi układu żelazo-węgiel (zwany wykresem żelazo-cementyt), zawarty pomiędzy 0% a 6,69% (czasem mówi się 6,67%) węgla. Nazwa pochodzi od nazwy faz na granicach wykresu - z lewej jest żalazo (Fe), a z prawej [[cementyt]] (Fe₃C). Jest on najbardziej istotny ze względów praktycznych, gdyż większe stężenie węgla powoduje zbyt dużą kruchość [[stop metali|stopu]].

* [[stalprzemiana fazowa]]

* [[żeliworeguła faz]]