Czittamatra: Różnice pomiędzy wersjami

W [[Tybet (region)|Tybecie]] początkowo nauczano jogaczara-swatantrika-madhjamaki i przejęto później epistemologię Dharmakirtiego o prawomocynym poznawaniu (tybetańska nazwa Lorik) jako wiedzę z sutr. Po syntezie buddyzmu dokonanego przez [[Tsongkhapa|Tsongkhapę]] (1357-1419 r n.e.) epistemologię przejęto do systemu [[prasangika|prasangiki]] na bazie [[Czandrakirti]]ego, a przekaz "tylko umysłu" posłużył dla celów interpretacji prasangiki jako najbardziej precyzyjnej doktryny. Szkoła "tylko umysłu" ponadto użyteczna jest w [[buddyzm tybetański|buddyzmie tybetańskim]] do rozróżniania etapów w stopniowych medytacjach na "pustość" ([[siunjata]]), gdzie znajduje się ona pomiędzy poglądem [[sautrantika]] a [[madhjamaka]]. Oryginalny przekaz Asangi wraz z pięcioma siastrami nie był w Tybecie tak popularny i rozbudowany jak w Indiach, choć był nauczany jako uzupełnienie nauk [[tantry Jogi Najwyższej|tantr]] np. tantry [[Hewadżra]], a w szczególności teorii [[mahamudra|mahamudry]] przekazu [[Maitripa|Majtripy]]. Dolpopa Sherab Gyaltsen (1292-1361 r n.e.) dokonał na podstawie zachowanych w Tybecie dzieł próby całkowitego połączenia oryginalnego przekazu z madhjamaką w jedną całość w ramach doktryny [[szentong]].

Obecnie w [[buddyzm tybetański|buddyzmie tybetańskim]] można dowieść, że ujmowanie nauk o naturze buddy jako tylko czittamatrę jest ustanawiane w celu wysunięcie prymatu madhjamaki. Współczesny badacz madhjamaki Karl Brunnhölzl opisuje, że choć oryginalny przekaz nauk o naturze buddy i madhjamaka "Środkowa Ścieżka" zawsze się uzupełniały, to w [[Tybet (region)|Tybecie]] często nauki o naturze buddy były marginalizowane i przeinaczane. W Indiach wielokrotnie łączono "poza skrajnościami" nauki [[Nagardżuna|Nagardżuny]] „Środkowej Ścieżki” z przekazem [[Asanga|Asangi]] w wielu systemach, np. Śāntarakṣita (ok. VIII w n.e.) z indyjskiego centrum [[Nalanda]] nauczał jogaczara-swatantrika-madhjamaki w celu doprowadzenia do zrozumienia poziomu ostatecznego poprzez jogaczarę na sposób stanowisk swatantriki. W Tybecie m.in. po dokonaniu syntezy przez [[Tsongkhapa|Tsongkhapę]] (1357-1419 r n.e.) wiele dzieł jogaczary zmarginalizowano do ujęcia "tylko umysłu", czyli czittamatry, na rzecz studiów [[prasangika|prasangiki]], jako najbardziej precyzyjnej doktryny buddyjskiej. Tsongkhapa wykazał używając terminologii madhjamaki, że np. samoświadomy i samorozświetlający się umysł wolny od dualizmu postrzegającego i postrzeganego aspektu doświadczania ostatecznie nie posiada sam w sobie żadnej inherentnej, niezależnej egzystencji. Podobnie było w próbach całkowitego łączenia dwóch wielkich przekazów w jedną całość pomimo ich wyjątkowości i różnorodności terminologii. Przykładem jest nowy tybetański system [[szentong]] utworzony przez Dolpopa Sherab Gyaltsen (1292-1361 r n.e.). Dolpopa znany krytyki prasangiki, jeśli chodzi o jej nie wystarczalność w analizie poziomu ostatecznego, dostosował nauki o naturze buddy do madhjamaki tworząc podział pomiędzy [[rangtong]] i szentong<ref name=autonazwa1 />, więcej czytaj [[Szentong#Krytyka szentong]].