Przeszczepienie szpiku kostnego: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Luckas-bot (dyskusja | edycje) m [r2.5.2] robot dodaje: it:Trapianto di cellule staminali ematopoietiche |
m drobne porządki, replaced: {{hmed → {{Zastrzeżenia|Medycyna |
||
Linia 14:
=== W zależności od dawcy materiału ===
* '''Przeszczepienie autologiczne''' – polega na podaniu własnych komórek macierzystych z krwi obwodowej lub szpiku, pobranych od pacjenta przed zastosowaniem leczenia które ma działanie mieloablacyjne (lub submieloablacyjne). Tego typu przeszczepy są generalnie bezpieczniejsze (nie ma choroby „przeszczep przeciwko gospodarzowi”) można, więc je wykonywać u pacjentów starszych (do 65 roku życia). Ze względu na ryzyko zanieczyszczenia przeszczepianego szpiku komórkami nowotworowymi, oraz brak korzystnej reakcji „przeszczep przeciwko białaczce” (GvL - Graft versus Leukemia), wyniki leczenia tą metodą białaczek i innych nowotworów hematologicznych są nieco gorsze, niż w przypadku przeszczepów allogenicznych. W ramach programów badawczych prowadzone są próby oczyszczania preparatów komórkowych z resztkowej populacji komórek nowotworowych. Można tego dokonywać na dwa sposoby: selekcji pozytywnej komórek macierzystych (najczęściej z wykorzystaniem przeciwciał monoklonalnych przeciwko antygenowi CD-34 za pomocą immunoabsorbcji magnetycznej), lub selekcji negatywnej, która wykorzystuje różne metody eliminowania z preparatu komórkowego komórek nowotworowych (np. zastosowanie cytotoksycznych przeciwciał monoklonalych przeciw antygenom specyficznym dla komórek nowotworowych).
* '''Przeszczepienie syngeniczne''' – przeszczepienie szpiku lub komórek macierzystych z krwi obwodowej od bliźniaka homozygotycznego (jednojajowego). Nie występuje reakcja „przeszczep przeciwko białaczce” (GvL) oraz choroba „przeszczep przeciwko gospodarzowi” (GvHD – ''Graft versus Host Disease'').
* '''Przeszczepienie allogeniczne''' – przeszczep pochodzi od osoby nie będącej bliźniakiem homozygotycznym w stosunku do biorcy.
:* '''Od dawcy rodzinnego''' – w praktyce możliwe jest przeszczepienie szpiku jedynie od rodzeństwa (ang. ''sibling donor''), gdyż tylko wtedy występuje szansa na odpowiednią zgodność antygenów zgodności tkankowej (MHC). Przeszczepy od innych członków rodziny (rodziców, dzieci, innych krewnych) w praktyce możliwe są jedynie w małych zamkniętych populacjach, posiadających ujednoliconą pulę genową wskutek długotrwałego krzyżowania się osobników spokrewnionych. Najczęściej wystarcza zgodność w zakresie antygenów HLA-A, HLA-B (MHC klasa I) i HLA-DR (MHC klasa II). Oznacza to, że dawca i biorca muszą być zgodni w zakresie 6 alleli (dwie kopie każdego z wymienionych genów). Niekiedy, przy braku innego dawcy, dopuszcza się niezgodność w obrębie jednego allelu (tzw. ''mismatched familly donor'').
Linia 21:
=== W zależności od zastosowanego leczenia przed przeszczepieniem (kondycjonowania) ===
* '''Przeszczepienie mieloablacyjne''' – poprzedzony terapią (chemioterapią lub/i radioterapią) która ma na celu zniszczenie resztkowej choroby nowotworowej (zabicie wszystkich komórek nowotworowych) ale „przy okazji” niszczy całkowicie układ krwiotwórczy biorcy. Przeszczepienie szpiku (autologiczne lub allogeniczne) jest przede wszystkim potrzebne do tego, aby pacjent mógł przeżyć procedurę. Ze względu na toksyczność stosowanych w tym wskazaniu schematów chemioterapii (lub/i radioterapii) takie przeszczepy przeprowadza się jedynie u pacjentów młodszych (do 50 roku życia).
* '''Przeszczepienie niemieloablacyjne''' (poprzedzone „zredukowanym” kondycjonowaniem, NST) – podana chemioterapia (lub/i radioterapia) nie niszczy komórek nowotworowych ani układu krwiotwórczego biorcy. Jej zadaniem jest jedynie spowodowanie głębokiej immunosupresji, która uniemożliwia odrzucenie przeszczepu. Za „zniszczenie” układu krwiotwórczego biorcy i resztkowej choroby nowotworowej odpowiadają limfocyty T dawcy zawarte w przeszczepianym materiale. Ta metoda może być więc stosowana jedynie w przypadku przeszczepów allogenicznych. Pacjent przechodzi przez okres „chimeryzmu częściowego”, kiedy jego układ krwiotwórczy składa się z dwóch populacji komórek – własnych i pochodzących od dawcy. Dopiero osiągnięcie etapu „chimeryzmu całkowitego”, kiedy cała hematopoeza pochodzi od komórek macierzystych dawcy, oznacza przyjęcie się przeszczepu. Dopiero wówczas rozwija się również reakcja „przeszczep przeciwko białaczce” (GvL – ''Graft versus Leukemia'') lub „przeszczep przeciwko guzowi” (GvT – ''Graft versus Tumor''), która polega na tym, że pochodzące od dawcy limfocyty T eliminują resztkowe komórki nowotworowe. Celem wzmocnienia tej reakcji i przyspieszenia osiągnięcia całkowitego chimeryzmu, pacjentowi po przeszczepie podaje się infuzje limfocytów dawcy (DLI – ''donor lymphocyte infusion'').
Ze względu na mniej agresywne kondycjonowanie, przeszczepy niemieloablacyjne mogą być wykonywanie u pacjentów nieco starszych – nawet do 65-70 roku życia. Ryzyko związane z chemioterapią i radioterapią jest mniejsze, jednak ryzyko choroby „przeszczep przeciwko gospodarzowi” – takie samo, lub nawet wyższe (przy zastosowaniu DLI) niż przy tradycyjnym przeszczepie allogenicznym. Dlatego często używania nazwa „mini-alloprzeszczep” odnośnie tej metody leczenia jest błędna.
Linia 51:
== Bibliografia ==
* „Podstawy hematologii” praca zbiorowa pod redakcją Anny Dmoszyńskiej i Tadeusza Robaka, Lublin 2003, ISBN 83-88063-94-4.
* J. Apperley, E. Carreras, E. Gluckman, A Gratwohl, T. Masszi. "Haemopoietic Stem Cell Transplantation" The EBMT Handbook. 2004 Revised Edition
* Jerzy Hołowiecki. "Przeszczepianie szpiku i komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej w nowotworach" W „Onkologii Klinicznej” pod red. M. Krzakowskiego, II wydanie rozszerzone, Warszawa, Borgis Wydawnictwo Medyczne, 2006, str. 271-329.
Linia 59:
* [http://www.ebmt.org/ EBMT – the European group for Blood and Marrow Transplantation]
* [http://www.poltransplant.org.pl/ Poltransplant]
* [http://www.szpik.info/ Jak zostać dawcą szpiku?]
* [http://www.fundacjauj.pl/main.php?l=pl Fundacja Urszuli Jaworskiej]
* [http://www.asbmt.org/ American Society for Blood and Marrow Transplantation]
Linia 66:
* [http://www.leukemia.pl/ Fundacja Przeciwko Leukemii]
* [http://www.dkms.pl/choose.html Fundacka DKMS umożliwiająca zostanie potencjalnym dawcą praktycznie bez wychodzenia z domu]
{{Zastrzeżenia|Medycyna}}
[[Kategoria:Hematologia]]
| |||