Ordynacja większościowa: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Link tożsamy z tekstem linka |
m Bot: Dodanie tytułów do linków w przypisach (patrz FAQ); zmiany kosmetyczne |
||
Linia 1:
'''Ordynacja większościowa''' – system [[Ordynacja wyborcza|ordynacji wyborczej]], w którym mandaty otrzymują kandydaci, bądź tylko jeden kandydat, który uzyskał określoną prawem większość głosów w danym [[Okręg wyborczy|okręgu wyborczym]]. Za typową ordynację większościową wielu politologów uważa system [[Ordynacja wyborcza|ordynacji wyborczej]] w jednomandatowych okręgach 'pierwszy na mecie', gdzie zwycięża tylko jeden kandydat.
Większościowa ordynacja wyborcza do niedawna przeciwstawiana była w naukach społecznych tzw. systemowi [[ordynacja proporcjonalna|ordynacji proporcjonalnej]]. W praktyce jednak podział ten okazuje się nieprecyzyjny, gdyż obok wielomandatowej ordynacji proporcjonalnej ([[Rumunia]], [[Belgia]], [[Ukraina]], [[Polska]]) występuje też wielomandatowa ordynacja większościowa (np. w Japonii do 1993 roku oraz w wyborach senackich w Polsce do 2010 roku gdy w okręgu wielomandatowym wygrywało kilku kandydatów, którzy zdobyli najwięcej głosów) lub proporcjonalny (poprzez [[pojedynczy głos przechodni|głos przechodni]]) system jednomandatowy ([[Australia]]). Dlatego współcześni badacze społeczni preferują podział ordynacji ze względu na liczbę mandatów w okręgu
Porównując system większościowy 'dwóch/trzech/czterech pierwszych na mecie' z systemem [[pojedynczy głos przechodni|Brytyjskiej Reprezentacji Proporcjonalnej]] łatwo zauważyć że jedyną różnicą między metodami wyborczymi, która decyduje o tym czy procedurę wyborczą należy uznać za proporcjonalną lub większościową jest występowanie lub też brak głosowania za pomocą skali rangowej z metodą redukcji najmniej istotnych obserwacji (najmniej pożądanych kandydatów). A zatem występowanie lub brak zastosowania "głosu przechodniego", który może występować zarówno w odmianie wielomandatowej (np. BRP) jak i w jednomandatowym wariancie (np. proporcjonalnym głosie alternatywnym), pozwala rozpoznać czy w typologii ordynacji wyborczych daną ordynację należy umieścić w kategorii ordynacji większościowych czy też proporcjonalnych. Wyjątkiem o którym należy pamiętać jest głosowanie na zamknięte listy partyjne z formułą [[Metoda d'Hondta|d'Hondta]] lub [[Metoda Sainte-Laguë|Sainte-Laguë]], gdzie proporcjonalność wyniku wyborów wobec preferencji wyborców uzyskiwana jest poprzez przydział mandatów parlamentarnych w proporcji do głosów oddanych na daną partie, a nie poprzez bezpośrednio proporcjonalne do preferencji wyborczych rozdzielanie głosów między kandydatów. Można więc powiedzieć że system zamkniętych list partyjnych jest kolektywną wielomandatową ordynacją proporcjonalną. Indywidualistyczne ordynacje proporcjonalne i większościowe (takie jak Brytyjska Reprezentacja Proporcjonalna, jednomandatowe 'pierwszy na mecie' lub alternatywnego głosu proporcjonalnego, bądź wielomandatowe 'dwóch/trzech/czterech na podium') wydają się lepiej odzwierciedlać duch demokracji, w której najistotniejszą rolę odgrywają prawa jednostki do niezależnego funkcjonowania w społeczeństwie, nie zaś prawa określonych organizacji skonstruowanych hierarchicznie do decydowania o jednostce.
Linia 6:
=== Charakterystyka ===
Obszar, na którym przeprowadzane są wybory, dzielony jest na okręgi. Jeśli każdemu okręgowi wyborczemu przypada jeden [[mandat]], wówczas zazwyczaj mówimy o [[jednomandatowy okręg wyborczy|jednomandatowych okręgach wyborczych]] w systemie First Past the Post czyli Pierwszy na Mecie. W danym okręgu wygrywa kandydat z największą liczbą głosów.
System jednomandatowy stosowany jest m.in. w [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]], [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], [[Kanada|Kanadzie]], [[Francja|Francji]], a także w [[Polska|Polsce]], od 2011 r. w wyborach do [[Senat Rzeczypospolitej Polskiej|Senatu]] oraz w wyborach samorządowych do [[Rada gminy|rad gmin]] w [[gmina]]ch niebędących [[Miasto na prawach powiatu|miastem na prawach powiatu]]<ref
Jednomandatowa ordynacja większościowa zwykle wiąże się z wytworzeniem dwubiegunowej sceny politycznej poprzez mechanizm zwany przez politologów [[prawo Duvergera|prawem Duvergera]]. Kandydaci zrzeszają się jeszcze przed wyborami – wymusza to fakt, iż w każdym okręgu wygrać może tylko jeden człowiek.
| |||