Wersja z 13:53, 20 paź 2011 edytuj BroviPL (dyskusja \| edycje) 6572 edycje drobne redakcyjne ← poprzednia edycja		Wersja z 11:40, 21 paź 2011 edytuj anuluj edycję BroviPL (dyskusja \| edycje) 6572 edycje Przebudowa następna edycja →
Linia 1: '''Aldozy~~''' lub '''aldehydocukry~~''' – [[monosacharydy]] (cukry proste), w których cząsteczkach występuje [[grupa aldehydowa~~]], w przeciwieństwie do [[ketozy\|ketoz]], w których występuje [[grupa karbonylowa\|grupa ketonowa~~]]. Ich ogólny wzór sumaryczny to: '''C<sub>n</sub>H<sub>2n</sub>O<sub>n</sub>''' (gdzie ~~n≥3~~n= 2÷7). Wzory aldoz są często pisane dla uproszczenia w postaci łańcuchowej, np. CH<sub>2</sub>OH-(CHOH)<sub>n-2</sub>-CHO, podczas gdy większość z nich jest [[związki cykliczne\|związkami cyklicznymi]] poprzez wytworzenie [[hemiacetale\|hemiacetalu]] (półacetalu) przez grupę aldehydową z [[grupa hydroksylowa\|grupą hydroksylową]] (-OH) przy [[węgiel (pierwiastek)\|węglu]] C4 (w przypadku pentoz) lub C5 (w przypadku heksoz), dzięki czemu powstają [[aldofuranoza\|pierścienie aldofuranozy]] lub [[aldopiranoza\|aldopiranozy]]. Aldozy dają pozytywne wyniki [[próba Trommera\|próby Trommera]] i [[próba Tollensa\|próby Tollensa]] (próby lustra srebrnego). === Zestawienie aldoz === Nazwy podgrup aldoz są tworzone przed dodanie przedrostka liczebnikowego związanego z liczbą [[atom]]ów [[Węgiel (pierwiastek)\|węgla]] występujących w [[cząsteczka\|cząsteczce]] cukru. Np. aldoheksoza zawiera sześć atomów węgla, a aldopentoza pięć. W naturze nie znaleziono wolnych [[trioza\|trioz]] ani [[tetroza\|tetroz]], natomiast wiele [[pentoza\|pentoz]] i [[heksoza\|heksoz]] odgrywa kluczowe role w procesach życiowych (np. [[glukoza]] i [[ryboza]]). {\| class="wikitable" \|- align="center" \| '''[[Triozy]]<br />(aldotriozy) ~~(n=3):~~'''▼ \| colspan=4 \| [[Plik:DL-Glycerinaldehyd.svg\|150px]]<br />[[Aldehyd glicerynowy]] \|- align="center" \| '''[[Tetrozy]]<br />(aldotetrozy) ~~(n=4):~~'''▼ \| colspan=2 \| [[Plik:DL-Erythrose.svg\|150px]]<br />[[Erytroza]] \| colspan=2 \| [[Plik:DL-Threose.svg\|150px]]<br />[[Treoza]] \|- align="center" \| '''[[Pentozy]]<br />(aldopentozy) ~~(n=5):~~'''▼ \| [[Plik:DL-Arabinose.svg\|150px]]<br />[[Arabinoza]] \| [[Plik:DL-Xylose.svg\|150px]]<br />[[Ksyloza]] \| [[Plik:DL-Lyxose.svg\|150px]]<br />[[Liksoza]] \| [[Plik:DL-Ribose.svg\|150px]]<br />[[Ryboza]] \| [[Plik:Deoxyribose structure.svg\|150px]]<br />[[Deoksyryboza]] \|- align="center" \| rowspan=2 \| '''[[Heksozy]]<br />(aldoheksozy) ~~(n=6):~~'''▼ \| [[Plik:DL-Allose.svg\|150px]]<br />[[Alloza]] \| [[Plik:DL-Altrose.svg\|150px]]<br />[[Altroza]] \| [[Plik:DL-Galactose.svg\|150px]]<br />[[Galaktoza]] \| [[Plik:DL-Glucose.svg\|150px]]<br />[[Glukoza]] \|- align="center" \| [[Plik:DL-Gulose.svg\|150px]]<br />[[Guloza]] \| [[Plik:DL-Idose.svg\|150px]]<br />[[Idoza]] \| [[Plik:DL-Mannose.svg\|150px]]<br />[[Mannoza]] \| [[Plik:DL-Talose.svg\|150px]]<br />[[Taloza]] \|} == ~~Podział~~Zobacz ~~aldoz~~też == ** [[~~treoza~~ketozy]]▼ ▲* Triozy (aldotriozy) (n=3): ** [[aldehyd glicerynowy]] ▲* Tetrozy (aldotetrozy) (n=4): [[erytroza]] ▲ [[treoza]] ▲* Pentozy (aldopentozy) (n=5): [[ryboza]] [[arabinoza]] [[ksyloza]] [[liksoza]] (likoza) ** [[deoksyryboza]] ▲* Heksozy (aldoheksozy) (n=6): [[alloza]] [[altroza]] [[glukoza]] [[mannoza]] [[guloza]] [[idoza]] [[galaktoza]] [[taloza]] == Bibliografia == ~~== Reakcje charakterystyczne ==~~ {{Bibliografia \| * [[redukcja (chemia)\|redukują]] [[amoniak]]alny [[roztwór]] azotanu(V) srebra(I) do metalicznego [[srebro\|srebra]] ([[próba Tollensa]]) i związki [[miedź\|miedzi]](II) do czerwonego tlenku miedzi(I) ([[odczynnik Benedicta]], [[odczynnik Fehlinga]]) (powstają kwasy -onowe) * {{cytuj książkę \|autor=Romuald Hassa \|autor2=Janusz Mrzigod \|autor3=Janusz Nowakowski (red.) \|tytuł=Podręczny słownik chemiczny \|wydanie=I \|wydawca=Videograf II \|miejsce=Katowice \|rok=2002 \|isbn=83-71-83-240-0}} * reakcja [[Utlenienie\|utlenienia]] [[Brom\|wodą bromową]] (odbarwienie wody bromowej) - grupa aldehydowa utlenia się do grupy karboksylowej (powstają kwasy onowe) }} [[Kategoria:Aldozy\| ]]

Aldozy: Różnice pomiędzy wersjami