Samuel Aba: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m r2.7.1) (robot dodaje: fa:آبا شاموئل |
Nie podano opisu zmian |
||
Linia 8:
Powiązania Samuela Aby z dynastią [[Arpadowie|Arpadów]] pozostają tematem dyskusji w literaturze naukowej. Dawniej uchodził za męża jednej z córek węgierskiego księcia [[Gejza|Gejzy]] szwagra króla węgierskiego [[Stefan I Święty|Stefana I Świętego]]<ref>W. Dworzaczek, ''Genealogia'', tabl. 84.</ref>. Obecnie, biorąc pod uwagę, że był o pokolenie młodszy od Stefana, przypuszcza się, że był synem (a nie mężem) bliżej nieznanej córki księcia Gejzy<ref>S. A. Sroka, ''Historia Węgier do 1526 roku'', s. 22; G. Györffy, ''Święty Stefan I'', s. 124.</ref>.
===Panowanie===
Za panowania Stefana I Samuel Aba objął ważną funkcję żupana królewskiego (łac. comes palatinus, węg. nádori ispán). Po śmierci Stefana nowy król, [[Piotr Orseolo]] usunął Samuela ze swojego dworu. Wielu możnym węgierskim nie odpowiadały jednak rządy Piotra, który zwykł się otaczać Niemcami i Włochami. Poza tym obawiali się oni, że władca zechce uzależnić Królestwo Węgier od Cesarstwa Niemieckiego. Zatem wspierali oni Samuela, który mógł dzięki temu dojść do władzy po obaleniu Piotra.
Tak więc w 1041 r. Piotr uciekł z Węgier, a królem został Samuel Aba. Rozpoczęły się prześladowania zwolenników poprzedniego władcy. Natychmiast cofnięto wszystkie prawa, które wprowadził Piotr. Owe prawa szczególnie uderzały w najniższe warstwy społeczeństwa. W późniejszych kronikarskich relacjach ganiono Samuela Abę za to, że wolał towarzystwo chłopów niż możnych panów. Jest bardzo prawdopodobne, że główne oparcie dla jego rządów stanowili ludzie z nizin społecznych, którzy wciąż byli poganami.
Samuel doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że może się utrzymać na tronie jedynie w przypadku gdy będzie pozostawał w pokojowych stosunkach z cesarzem [[Henryk III|Henrykiem III]]. Ten ostatni stał się jednak głównym sprzymierzeńcem pozbawionego korony węgierskiej Piotra Orseolo. Mimo to węgierski władca zdołał utrzymywać pokój z niemieckim władcą, ale cena tego była wysoka, mianowicie Węgry utraciły na rzecz [[Niemcy|Niemiec]] część swego terytorium i musiały płacić cesarzowi trybut.
Z powody konieczności płacenia owego trybutu oraz dokonanego wcześniej uchylenia podatków Samuel Aba zmuszony był poszukać innych źródeł dochodów. Zażądał więc zwrotu majątków, które Kościół otrzymał od króla Stefana I i opodatkował duchowieństwo. Chciał zmniejszyć potężną rolę Kościoła na Węgrzech. Według niektórych źródeł Samuel Aba i jego zwolennicy zostali obłożeni przez papieża ekskomuniką.
Rządy Samuela Aby prowadziły do likwidacji stosunków feudalnych i nawrotu do dawnego ustroju plemiennego. Jego rządy stawały się coraz bardziej niepopularne. Wywoływały opozycję duchowieństwa, możnych, którzy mieli do władcy pretensje, że faworyzuje on ludzi z niższych warstw społecznych oraz cesarza Henryka III, któremu nie podobało się, że Samuel nie przestrzegał wszystkich warunków pokoju. W czerwcu 1044 r. wrócił na Węgry Piotr Orseolo. Wspierany przez wojska cesarza w [[bitwa pod Ménfő|bitwie stoczonej pod Ménfő]] w okolicach [[Győr]] pokonał wojska Samuela Aby (5 VII 1044). Źródła przekazały różne opinie na temat śmierci tego ostatniego, który zginął niedługo po swojej klęsce. Według jednych relacji został on schwytany i zabity przez Piotra i cesarza Henryka III. Inne przekazy podają, że Samuel Aba dotarł do [[Cisa|Cisy]] i poniósł śmierć z rąk swych przeciwników. W każdym razie został on pochowany w założonym przez siebie klasztorze w [[Abasár]].
Nie posiadamy źródłowych informacji, co działo się dalej z żoną Samuela Aby i jego synami, Wiadomo jednak, że ród Abów przetrwał będąc jednym z najbardziej wpływowych rodów w północnych Węgrzech. Jego nazwa przetrwała w nazwie komitatu [[Abaúj-Torna]].
== Spuścizna ==
Węgierski ród Abów (Genus Aba) był potężnym rodem w IX wieku. Dzieło ''Gesta Hunnorum et Hungarorum'' (''Dzieje Hunów i Węgrów'') łączy ten ród z wodzem Hunów, Attylą.
W ciągu XII i XIII stulecia ród Abów podzielił się na kilka rodzin, z których każda przyjęła nazwisko od nazwy posiadanych przez siebie włości. Np. rodzina [[Rhédey]] przyjęła swoje nazwisko od majątku [[Kisréde]] (ob. [[Nagyréde]]) w komitacie [[Heves]].
Istniało dziewiętnaście rodzin wywodzących się bezpośrednio od rodu Abów i spokrewnionych z nim: [[Athinai]], [[Batory]], [[Batory z Gagy]], [[Berthóti]], [[Budaméry]], [[Csirke]], [[Csobánka]], [[Frichi]], [[Gagyi]], [[Hedry]], [[Keczer]], [[Kompolthi]], [[Laczkffy]] z [[Nádasd]], [[Lapispataky]], [[Rhédey]], [[Sirokay]], [[Somosy z Somos]], [[Vendéghy]] i [[Vitéz]].
== Potomstwo ==
| |||