Terra preta: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m Robot informuje, że es:Terra preta jest dobrym artykułem; zmiany kosmetyczne |
m drobiazgi, WP:SK |
||
Linia 1:
[[Plik:Terra Preta.jpg|thumb|250px|Po lewej – żółta ziemia z terenów Amazonki, nazywana ''oxisol''<ref name="oxisol">{{cytuj stronę | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/436739/Oxisol | tytuł = Oxisol | praca = Britannica Online Encyclopedia | opublikowany = www.britannica.com | język = en | data dostępu = 2012-10-17}}</ref>, po prawej – ''terra preta'']]
'''Terra preta''' (z [[język portugalski|jęz. portugalskiego]] „czarna ziemia” lub '''''terra preta do Indio''''', czyli „czarna ziemia Indian”) – bardzo żyzna [[gleba]] (
== Geneza ==
Gęsta, [[Żyzność gleby|bogata]] i [[Gleba gliniasta|gliniasta]] ''terra preta'' kontrastuje z resztą cienkich i [[Gleby laterytowe|ubogich ziem regionu]]. Wilgotny i gorący [[Peru#Klimat|klimat Amazonii]] nie sprzyja gromadzeniu się [[Detrytus (ekologia)|materii organicznej]], która bardzo szybko ulega [[Humifikacja|rozkładowi]], a znajdujące się w niej substancje odżywcze są natychmiast pobierane przez rośliny. W efekcie gleba jest [[
Pola ''terra preta'' w niektórych miejscach rozciągają się na wiele hektarów, więc od dawna próbowano wyjaśnić jaki [[proces glebotwórczy]] doprowadził do powstania tej żyznej i ciemnej gleby. Przypuszczano, że jest [[Erupcja wulkanu|pochodzenia wulkanicznego]] lub że są to [[Eutrofizacja|osady ze starych jezior]] lub resztki roślinne. W świetle najnowszych badań okazało się, że wytwarzali ją mieszkańcy tych terenów od kilku tysięcy lat, czyli [[Historia Peru|Indianie okresu prekolumbijskiego]]. Kultury te, mieszkające na słabych rolniczo terenach, rozwinęły dość zaawansowane rolnictwo dzięki własnym [[Agrotechnika|działaniom agrotechnicznym]]. ''Terra preta'' wytworzono dzięki [[Nawożenie|nawożeniu]] z użyciem [[Nawóz naturalny|nawozu zwierzęcego]] i innych [[Nawóz organiczny|nawozów organicznych]], zwykle resztek ryb, kości zwierzęcych i odpadów roślinnych. Jednak kluczowym elementem ''terra preta'', który nadaje jej ciemny kolor, jest [[węgiel drzewny]]<ref>{{cytuj książkę | autor = John Kricher | tytuł = Tropical Ecology | wydawca = Princeton University Press | data = 2011 | strony = 476 | isbn = 9780691115139}}</ref>. To on poprawia żyzność gleby i zapobiega wymywaniu z niej substancji odżywczych. Gleba okazała się tak stabilna i trwała, że wciąż istnieje, choć powstała przed setkami, a nawet tysiącami lat.
Długowieczność i żyzność tej gleby świadczy o tym, że ma ona wyjątkową zdolność do [[Regeneracja (biologia)|regeneracji]]. Trwają badania mające wykazać, jakie czynniki mają na to decydujący wpływ. Jednym z czynników jest niewątpliwie specyficzny skład zamieszkujących ją [[mikroorganizm]]ów [[edafon]]u, które sprawiają, że wciąż akumuluje ona duże ilości [[Biologiczne znaczenie pierwiastków|substancji odżywczych]].
{{Przypisy}}
Linia 20:
[[Kategoria:Kultura tubylczych ludów Ameryki Południowej]]
{{
[[ca:Terra preta]]
| |||