Acamapichtli: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę linki interwiki (19) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q335525
JarektBot (dyskusja | edycje)
Robot skopiował szablon {{Kontrola autorytatywna}} z de:Acamapichtli.; zmiany kosmetyczne
Linia 1:
[[Plik:Codex Mendoza folio 2v.jpg|250px|right|thumb|Acamapichtli – reguły podboju. Ilustracja z [[Kodeks Mendoza|Kodeksu Mendoza]]]]
''' Acamapichtli ''' ([[1357]]–[[1395]]) – władca [[Tenochtitlan]]u, pierwszy [[tlatoani]] (władca) [[Aztekowie|Azteków]] (Méxicas) ([[1376]]-[[1395]]), założyciel [[dynastia|dynastii]]. Jego imię w [[Język nahuatl|języku nahuatl]] znaczy "Garść Trzciny".
 
Acamapichtli był synem [[Opochtzin]]a i [[Atotoztli]], ojciec późniejszych tlatoani [[Huitzilihuitl]]a, [[Itzcoatl]]a i wielu innych dzieci.
 
W obliczu śmierci [[Tenoch]]a, w roku [[1375]], starszyzna Méxicas ''calpultin'' zdecydowała się wybrać tlatoani, który poprzez umocnienie istniejących więzi z silnymi sąsiadami mógłby zabezpieczyć pozycję młodego miasta. Więzy takie istniały od początkowego okresu istnienia plemion.
 
Z Tenochtitlanu wysłano delegację do przywódców [[Culhuacan]]u, jednego z miast-państw założonego w [[Dolina Meksyku|Dolinie Meksyku]] przez [[Toltekowie|Tolteków]]. Tam ustalono, że władcą Tenochtitlanu może zostać Acamapichtli. Potwierdzono jego szlacheckie pochodzenie. Acamapichtli był owocem jednego z międzyplemiennych związków. Jego ojciec, Opochtzin, był przywódcą Méxicas, natomiast matka Atotoztli była córką Culhua, tlatoani w Nauhyotl.
 
Acamapichtli zaczął swoje panowanie początkowo jako gubernator (''acóatl''). Mieszkał w [[Texcoco]] ze swoją matką. Kiedy zdecydował się na przyjęcie tronu, został przewieziony do Tenochtitlanu i wkroczył do miasta z wielką pompą. Pojął za żonę Ilancueitl, córkę ówczesnego władcy Culhuacan, Acolmiztli. Aby zintegrować więzi z miastem, oprócz Ilancueitl, poślubił jeszcze żony pochodzące ze znaczących rodów szlacheckich (''calpulli'') w Tenochtitlanie.
 
Więzi rodzinne między władcami były ważnym aspektem polityki w Meksyku w [[XIV wiek|XIV w.]] Lud Méxicas jako przybysze, był w niekorzystnej sytuacji.
Linia 14:
Pomimo pokrewieństwa Acamapichtli z Culhua (teren podległy [[Azcapotzalco]]), Tenochtitlan był traktowany jako [[lenno|lennik]]. Siły zbrojne miasta zmuszone były walczyć dla Azcapotzalco przeciwko innym miastom-państwom.
 
W [[1382]] Acamapichtli otrzymał tytuł tlatoani. Wtedy był koronowany z większą pompą niż wcześniej, przed ołtarzem [[Huitzilopochtli]] W otoczeniu wojowników najwyższej rangi został przez głównego duchownego namaszczony olejem i wodą, na jego głowie umieszczony został trójkątny [[turkus]]owy [[diadem]] (''xiuhuitzolli'').
 
[[Plik:Camas chinampas.jpg|250px|right|thumb|Chinampa - sztuczne wyspy z żyznymi obszarami do uprawy roślin]]
[[Plik:Templo Mayor 2007.JPG|250px|right|thumb|Templo Mayor – fragment ruin najstarszej części, najważniejszej budowli sakralnej Azteków]]
Uroczystość ta stała się wzorem dla wszystkich kolejnych azteckich koronacji, z wyjatkiem koronacji w roku [[1427]] . Wówczas nowy tlatoani był w towarzystwie władców [[Texcoco]] i [[Tlacopan]], miast azteckiego [[Trójprzymierze (Aztekowie)|Trójprzymierza]]
 
Zbudowany w środku [[Texcoco (jezioro)|Jeziora Texcoco]] Tenochtitlan posiadał ograniczony [[areał]] ziemi uprawnej. Za czasów Acamapichtli miasto-państwo poszerzyło swoje terytorium o skaliste tereny na wschodzie. Również wówczas zbudowana została rolnicza baza miasta przez rozszerzanie systemu [[chinampa]] dookoła wyspy i poprzez przechwytywanie na brzegach jeziora chinampas z innych miast, zwłaszcza z [[Xochimilco]].
 
Podczas panowania Acamapichtli, miasto podzielono na cztery dzielnice calpullis: Moyotlán na południowym zachodzie, Zoquipan w południowym wschodzie, Cuecopan w północnym zachodzie i Atzacualco w północnym wschodzie. Domy trzciny i gałęzi drzew zostały zastąpione domami z kamienia. Spisano pierwsze azteckie prawa.
Na okres jego panowania datuje się początki budowy najważniejszego obiektu sakralnego Azteków [[Templo Mayor]].
 
Linia 30:
Chociaż tlatoani nie był w dosłownym tego słowa znaczeniu tytułem dziedzicznym, kandydaci pochodzili ze ściśle wyznaczonej wąskiej elity książąt. Wszyscy późniejsi azteccy władcy wywodzili się od Acamapichtli.
 
Pierwsza żona Acamapichtli, Ilancueitl, nie wydała na świat potomstwa; po raz kolejny ożenił się z Tezcatlan Miyahuatzin, córką władcy [[Tetepango]]. Była ona matką Huitzilíhuitla, który wstąpił na tron po śmierci ojca. Inny syn Acamapichtli, Itzcóatl również został tlatoani. Jego matką była piękna niewolnica szlacheckiego pochodzenia, Matlalxochtzin kupiona na targu w Azcapotzalco.
 
Tuż przed śmiercią, Acamapichtili zwołał przywódców czterech dzielnic, na które zostało podzielone miasto i poprosił ich, żeby wybrali jego następcę. Następcą wybrany został jego
najstarszy syn Huitzilíhuitl. Wkrótce potem władca zmarł.
 
Kolejni tlatoani Tenochtitlanu wybierani byli w podobny sposób. Huitzilíhuitl rozszerzył jednak [[elektorat]] wyborczy o wyższej rangi wojowników i duchownych.
 
== Bibliografia ==
* Brenda Ralph Lewis, ''Aztekowie'', Warszawa 2002, ISBN 83-214-1251-3;
* Tadeusz Łepkowski, ''Historia Meksyku'', Wrocław 1986, ISBN 83-04-02182-X;
* Jacek Walczak, ''Aztekowie i tajemnica kalendarza'', Warszawa 2006, ISBN 978-83-7391-910-5.
 
{{władca|
Linia 50:
funkcja='''[[Władcy Tenochtitlanu|Tlatoani Tenochtitlanu]]''' <br />([[1376]] - [[1395]])|
następca=[[Huitzilíhuitl]]}}
 
{{Kontrola autorytatywna|VIAF=171131047|TYP=p}}
 
[[Kategoria:Władcy Azteków]]