Piotr Jaenichen: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
drobne redakcyjne
 
AlohaBOT (dyskusja | edycje)
m Link tożsamy z tekstem linka
Linia 1:
'''Piotr Jaenichen''', inne formy nazwiska: Jaenichius (ur. [[7 stycznia]] [[1679]] w [[Fürstenberg | Fürstenbergu]] na [[Łużyce Dolne | Łużycach Dolnych]], zm. [[13 lutego]] [[1738]] w [[Toruń|Toruniu]]) – uczony toruński, rektor [[Gimnazjum Akademickie w Toruniu|Gimnazjum Akademickiego w Toruniu]].
== Życiorys ==
Piotr Jaenichen urodził się w [[Fürstenberg | Fürstenbergu]] jako syn i wnuk pastora. Był przede wszystkim człowiekiem wszechstronnie wykształconym. Uczęszczał początkowo do szkoły w [[Kostrzyn|Kostrzynie]], następnie do gimnazjum „Zum Grauer Kloster” w [[Berlin|Berlinie]]. W 1700 roku rozpoczął studia w [[Wittenberga|Wittenberdze]], gdzie oprócz teologii, zajął się filozofią oraz językami klasycznymi. Tytuł magistra filozofii uzyskał w 1702 roku, a potem wykładał jako adiunkt na Wydziale Filozoficznym. Chcąc poświęcić się pracy naukowej, odrzucił propozycję nauczania w [[Gimnazjum Akademickie w Gdańsku|Gimnazjum Akademickim w Gdańsku]]. 14 sierpnia 1706 r. otrzymał propozycję objęcia stanowiska [[rektor|rektora]] w [[Gimnazjum Akademickie w Toruniu|Gimnazjum Akademickim w Toruniu]], którą przyjął. W wygłoszonej niedługo po tym mowie ''De vinculo scientiarum sororio'', Jeanichen nawiązywał do najnowszych tendencji myśli filozoficznej, powołując się na takie nazwiska, jak m. in. [[Kartezjusz|Kartezjusz]], [[Leibniz|Leibniz]], [[Malebranche|Malebranche]], [[Hugo Grocjusz|Grotius]], Bayle czy [[Bacon|Bacon]]. Powiedział wtedy, że ważne jest, aby „umysł zwolniony od uprzedzeń i przesądów, a nie zmącony żadnym przypływem afektów, oddał się całkiem poszukiwaniu prawdy”. Oprócz nowatorskich poglądów, Jaenichen był przywiązany do tradycji, czego dał wyraz ogłaszając swoje rozprawy po łacinie. Pełniąc funkcję rektora (1709-1738), doprowadził do podniesienia poziomu kształcenia w [[Gimnazjum Akademickie w Toruniu|Gimnazjum]] i renomy szkoły. Za jego czasów w toruńskim Gimnazjum uczyło wielu wybitnych pedagogów m. in. Boguław Ruttich, [[Efraim Oloff|Efraim Oloff]], Jan Daniel Hoffmann czy Jan Jerzy Schulz. Olbrzymią wagę przywiązywał Jaenichen do nauczania języka polskiego.
== Twórczość i działalność na rzecz nauki ==
Jego dorobek literacki oraz naukowy liczy ok. 30 pozycji. W swoich dysertacjach poruszył tematy religijne, teologiczne, filozoficzno-moralne, filologiczne, historyczne oraz geograficzne. Położył duże zasługi dla rozwoju kultury [[Toruń|Torunia]]. W 1723 r. wydał monografię ''Notitia Bibliothecae Thoruniensis'', w której opisał dokładnie historię biblioteki Gimnazjum Akademickiego i jej zawartość. Oprócz tego uporządkował ją, uzupełnił jej [[katalog systematyczny|katalog systematyczny]] oraz stworzył spis należących do jej zbiorów rękopisów pergaminowych i papierowych. Rozpoczął też publikację rocznika naukowego toruńskiego ''Meletemata Thoruniensia'', gdzie ukazywały się rozprawy grona profesorskiego, a także samego Jaenichena. W czasach sprawowania przez niego funkcji rektora, obserwuje się wzrost ruchu naukowego w [[I Rzeczpospolita|Polsce]] oraz [[Prusy Królewskie|Prusach Królewskich]]. Piotr Jaenichen korespondował z wieloma uczonymi zagranicznymi m. in. Zachariaszem Konradem Uffenbachem oraz Janem Burhardem Menckenem. Promował dzieła wybitnych myślicieli nie tylko z [[Toruń|Torunia]], ale także z [[Gdańsk|Gdańska]] czy [[Elbląg|Elbląga]].
== Bibliografia ==
* Tync, Stanisław, Jaenichen (Jaenichius) Piotr. W: ''Polski Słownik Biograficzny''. Red. Andrzej Romanowski, T. 10, Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1962-1964, s. 308-310.