Zielona Góra: Różnice pomiędzy wersjami

|nazwa = Zielona Góra

|dopełniacz nazwy = Zielonej Góry

|herb = POL Zielona Góra COA.svg

|flaga = POL Zielona Góra flag.svg

|bip =

}}

'''Zielona Góra''' ({{Wymowa|Pl-Zielona Góra.ogg}} ([[łacina|łac.]] ''Thalloris'', ''Prasia Elysiorum''<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Kamusella| imię = Tomasz| autor link = |url = http://www.tara.tcd.ie/bitstream/2262/15298/1/Dynamics%20of%20Ethnic%20Cleansing.pdf| tytuł = The Dynamics of the Policies of Ethnic Cleansing in Silesia in the Nineteenth and Twentieth Centuries| wydawca = Open Society Institute| miejsce = Budapeszt| rok = 1999| strony = 70| isbn = |język = en| data dostępu = 11.04.2013}}</ref>, [[język niemiecki|niem.]] ''Grünberg in Schlesien'', [[język czeski|czes.]] ''Zelená Hora'') – [[miasto]] [[miasto na prawach powiatu|na prawach powiatu]] w zachodniej [[Polska|Polsce]], siedziba organów [[samorząd województwa|samorządu województwa]], marszałka i zarządu [[województwo lubuskie|województwa lubuskiego]] i [[Sejmik Województwa Lubuskiego|Sejmiku Województwa Lubuskiego]] oraz jednostek im podporządkowanych, starosty [[powiat zielonogórski|powiatu zielonogórskiego]] oraz władz [[Zielona Góra (gmina wiejska)|gminy Zielona Góra]], stolica [[diecezja zielonogórsko-gorzowska|diecezji zielonogórsko-gorzowskiej]]. Razem z [[Sulechów|Sulechowem]] i [[Nowa Sól|Nową Solą]] tworzy tzw. [[Lubuskie Trójmiasto]]. Należy do [[Związek Miast Polskich|Związku Miast Polskich]]. Z dniem 1 stycznia 2015 roku miasto powiększy się o obszar [[Zielona Góra (gmina wiejska)|gminy Zielona Góra]]<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.dziennikustaw.gov.pl/du/2014/1023/1| tytuł = Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie połączenia gmin, ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta oraz zmiany siedziby władz gminy | data = 2014-07-31 | opublikowany = Rządowe Centrum Legislacji | data dostępu = 2014-08-06}}</ref>.

 

 

== Położenie ==

Zielona Góra jest położona w zachodniej [[Polska|Polsce]], na zboczu doliny rzeki [[Odra|Odry]] w miejscu, gdzie przecina ona pasmo wzgórz znane jako [[Wał Zielonogórski]]. [[regionalizacja fizycznogeograficzna|Geograficznie]] znajduje się na terenie podprowincji [[Pojezierza Południowobałtyckie]]. {{Fakt|Od północnego zachodu miasto graniczy z [[Niecka|Niecką]] Płotowską, a od północnego wschodu z Niecką Chynowską.|data=2011-06}}

 

== Historia miasta ==

{{Osobny artykuł|Historia Zielonej Góry}}

=== Początki miasta ===

[[Plik:Zg1740.GIF|thumb|300px|Panorama miasta w połowie XVIII wieku]]

 

=== Do roku 1945 ===

Miasto przez niemal całą swoją historię związane było z [[Dolny Śląsk|Dolnym Śląskiem]], a konkretniej [[Księstwo głogowskie|Księstwem Głogowskim]]. Od XIII wieku powoli zaczyna się proces depolonizacji. Wraz z całym Dolnym Śląskiem przechodzi w ręce najpierw [[Czechy|czeskie]], a potem niemieckie. Co ważne Zielona Góra nigdy nie wchodziła w skład historycznej krainy [[Ziemia Lubuska|Ziemi Lubuskiej]] ze stolicą w (obecnie niemieckim) mieście Lebus ([[Lubusz]]).

 

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze jest jedną z dwóch publicznych bibliotek wojewódzkich w woj. lubuskim. Obecną siedzibę placówki oddano do użytku w 1975 roku. Biblioteka posiada wiele filii i oddziałów na terenie miasta. Odbywają się w niej liczne wystawy oraz spotkania autorskie z pisarzami (w ramach tzw. „Czwartków Lubuskich”), a osoby, które ją odwiedziły to m.in. ks. [[Jan Twardowski]], [[William Wharton]], [[Jonathan Carroll]] i [[Tadeusz Różewicz]]. Biblioteka Wojewódzka ma również swoją oficynę wydawniczą – „Pro Libris”. Zarejestrowana w 2003 r. liczba czytelników wyniosła prawie 32 tys. osób. Średnio czytelnik wypożycza 17 książek rocznie.

{{Zobacz też|Skansen etnograficzny w Ochli|Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy|Lubuskie Muzeum Wojskowe|Biuro Wystaw Artystycznych w Zielonej Górze|Big Band Uniwersytetu Zielonogórskiego|Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe|Amfiteatr im. Anny German|}}

 

== Środowisko przyrodnicze ==

=== Ukształtowanie terenu ===

Wokół miasta rozciągają się morenowe, glacitektoniczne wzgórza o powierzchni 240&nbsp;km² w formie [[Wał Zielonogórski|Wału Zielonogórskiego]]. Część pasma tych wzniesień przy granicy miasta nosi miano [[Wzgórza Piastowskie|Wzgórz Piastowskich]], ponadto do tych wzniesień zalicza się również [[Góra Braniborska]] wraz z [[Wieża Braniborska|wieżą]] oraz pasmo niższych wzniesień przy ul. Akademickiej we wschodniej części miasta.

 

Miasto rozlokowane jest na wielu wzgórzach:

* Góra Braniborska (''Hirtenberg'' – Góra Pasterska), 202 m n.p.m. – jedno z najwyższych wzniesień w mieście. Nazwa Hirtenberg występuje w księgach miejskich z 1722 roku. Na szczycie w latach 1859-1860 wzniesiono [[Wieża Braniborska|wieżę widokową]], obecnie mieszczącą [[Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Zielonogórskiego|uniwersyteckie obserwatorium astronomiczne]].

 

=== Klimat ===

{{Fakt|W Zielonej Górze panuje klimat umiarkowany przejściowy, z przewagą wpływów oceanicznych. Średnia temp. lipca wynosi +18,3&nbsp;°C, a stycznia –1,3&nbsp;°C. Opady roczne wynoszą ok. 580&nbsp;mm. W ostatnich latach obserwujemy jednak stałą tendencję do ocieplania się klimatu. Zjawisko to obserwujemy w każdej porze roku (np. lipiec 2006, śr. temp. +24,2&nbsp;°C; styczeń 2007, śr. temp. +4,3&nbsp;°C).

Charakterystycznymi cechami mikroklimatu zwłaszcza obszarów wzgórz są zmniejszone amplitudy dobowe i bardzo ciepłe noce (średnio w miesiącach półrocza letniego o 0,5 do 1,5&nbsp;°C cieplejsze niż w Poznaniu, Wrocławiu, czy Słubicach). Obszar miasta Zielonej Góry charakteryzuje się też niższą liczbą dni z przymrozkami niż obszary wokół miasta, położone niżej.|data=2011-06}}

[[Plik:Las zg.jpg|thumb|Lasy stanowią połowę powierzchni Zielonej Góry]]

[[Plik:Sroka zg.jpg|thumb|Liczebność [[Sroka zwyczajna|sroki]] w Zielonej Górze należy do najwyższych w Polsce i jest jedną z najwyższych w Europie i Azji]]

Zgodnie ze swą nazwą, Zielona Góra jest miastem słynącym z terenów zielonych, otoczonym zwartym pierścieniem lasów, stanowiących fragment tzw. [[Bory Zielonogórskie|Borów Zielonogórskich]]. Ich powierzchnia na terenie miasta wynosi blisko 50 procent (47%, tj. 2667 ha w porównaniu do ok. 4% tzw. zieleni miejskiej – dane z 2010 roku<ref>[http://www.zielonagora.pl/PL/1113/Tereny_miejskie/ Zielona Góra – Tereny miejskie].</ref>). Lasy te ubogie są w cieki wodne, będące zasadniczo odnogami albo Zimnego Potoku (północ), albo [[Śląska Ochla|Śląskiej Ochli]] (południe). Według danych Nadleśnictwa Zielona Góra ok. 90% populacji drzew stanowi sosna. Występują też fragmenty [[Dąbrowa (las)|dąbrów]] (tereny zachodnie) oraz na obniżeniach terenowych łęg [[jesion]]owo-[[Olsza|olszowy]].

 

 

Słabo zróżnicowaną gatunkowo jest populacja [[ssaki|ssaków]]. Najczęściej widywanym gatunkiem jest sarna [[Sarna|Capreolus capreolus]]. Licznie występuje nawet w najbliższym sąsiedztwie osiedli miejskich, szczególnie w okolicy [[ulice Zielonej Góry|Szosy Kisielińskiej]] czy [[ulice Zielonej Góry|ul. Batorego]]. Bardzo licznie występują [[Jeżowate|jeże]], lisy ([[Lis rudy|Vulpes vulpes]]) oraz [[borsuk]] i [[kuna domowa]]. Rzadziej spotykanym gatunkiem jest np. [[Tchórz zwyczajny|tchórz]] czy jeleń [[Jeleń szlachetny|Cervus elaphus]]. Oczywistymi przedstawicielami ssaków są [[gryzonie]] – zarówno szkodniki, jak [[szczur wędrowny]] i [[mysz domowa]], jak i licznie występująca w zielonogórskich parkach [[Wiewiórka pospolita|wiewiórka]].

{{Galeria

| Nazwa=Palmiarnia Zielonogórska|wielkość=250|pozycja=right

| Plik:Palbok21w.jpg|<small></small>

}}

Na terenie miasta znajduje się [[Ogród Botaniczny w Zielonej Górze]] odbudowany w 2007 roku po blisko 60 latach oraz [[Palmiarnia Zielonogórska|Palmiarnia]] mieszcząca niewielką kolekcję roślin egzotycznych (ok. 200 [[takson]]ów)<ref>Palmiarnia Zielonogórska – Dla zwiedzających – http://www.palmiarnia.zgora.pl/Dla-zwiedzajacych.</ref>. 12 kwietnia 2014 r. otwarto w mieście Mini ZOO.

 

 

'''Zieleń miejska'''

[[Plik:Park1000.jpg|thumb|[[Park Tysiąclecia (Zielona Góra)|Park Tysiąclecia]]]]

* [[Park Piastowski (Zielona Góra)|Park Piastowski]] – jeden z największych parków w Zielonej Górze; występują w nim liczne pomniki przyrody, a bliski kontakt z lasem powoduje, że jest zamieszkiwany przez wiewiórki.

 

== Turystyka ==

=== Szlaki turystyczne ===

'''Szlaki piesze'''

* Szlak Wału Zielonogórskiego – ścieżka rowerowa, mająca swój początek przy ulicy Francuskiej. Trasa biegnie przez [[Wzgórza Piastowskie]] oraz [[Skansen etnograficzny w Ochli]], kończąc się przy kąpielisku [[Ośrodek Sportu i Rekreacji|MOSIR]].

* Szlak Południowy – Ścieżka rowerowa prowadząca od placu Konstytucji 3 Maja w centrum miasta do [[Drzonków|Drzonkowa]].

=== Bachusiki ===

Bachusiki to małe figurki przedstawiające dzieci Bachusa, które są ustawiane w różnych częściach miasta. Są jednym z głównych produktów turystycznych Zielonej Góry. Mają propagować jej tradycje winiarskie. Podróż szlakiem bachusików jest także dobrym sposobem na zwiedzenie miasta.

 

[[Plik:PLK 17052014 Hala CRS w Zielonej Górze podczas meczu Tauron Basket Ligi.jpg|thumb|[[Hala MOSiR w Zielonej Górze|Hala MOSiR-u]] podczas meczu Tauron Basket Ligi]]

* [[Hala MOSiR w Zielonej Górze|Hala MOSiR]] – znajduje się przy [[ulice Zielonej Góry|ulicy Sulechowskiej]]. Należy do niego trawiasty [[stadion]] [[lekkoatletyka|lekkoatletyczny]], kilka mniejszych [[boisko|boisk]], sala [[akrobatyka|akrobatyczna]], kawiarenka, szatnie piłkarskie i korty [[tenis]]owe. Swoje mecze rozgrywa tu III ligowy [[Piłka nożna|piłkarski]] zespół Lechii Zielona Góra. Ponadto MOSiR zarządza Centrum Rekreacyjno-Sportowym z krytym basenem 25-metrowym oraz halą widowiskowo-sportową z ok. 5 tys. miejscami siedzącymi.

* [[Stadion Miejski w Zielonej Górze|Stadion KS Falubaz Zielona Góra]] znajduje się przy [[ulice Zielonej Góry|ulicy Wrocławskiej]], 29 co do wielkości [[stadion]] w Polsce. Jego pojemność wynosi 15 tys. osób, w tym 14 tys. miejsc siedzących. Stadion wybudowany został w 1926 i wielokrotnie przebudowywany i remontowany. W 2007 oddano do użytku nowy budynek klubowy oraz zamontowano oświetlenie stadionu. Zimą na stadionie instalowane jest pełnowymiarowe lodowisko. Stadion ma zostać przebudowany, m.in. przebudowany będzie pierwszy łuk, trybuny zostaną powiększone do 20 tys. miejsc. Koszt przebudowy to ok. 50 mln zł<ref>[http://www.gazetalubuska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090204/POWIAT16/497388369 Stadion żużlowy będzie miał pojemność 20 tys. miejsc] [dostęp 2009-07-18].</ref>. W 2010 oddano nową trybunę z zadaszeniem mogącą pomieścić 6 tys. ludzi, dzięki czemu liczba miejsc siedzących z 12 tys. zwiększyła się do 14 tys.

* Stadion przy [[ulice Zielonej Góry|ulicy Wyspiańskiego]] – odnowiony stadion przedwojenny, posiada pełnowymiarowe boisko piłkarskie, na którym odbywają się regularnie mecze. Stadion posiada bieżnię żużlową oraz miejsca siedzące.