Wersja z 00:45, 22 lut 2006 edytuj DonnerJack.bot (dyskusja \| edycje) 23 385 edycji -Meteorologia i góry +Meteorologia górska ← poprzednia edycja		Wersja z 16:52, 6 sie 2006 edytuj anuluj edycję 4C (dyskusja \| edycje) 6278 edycji podmiana grafiki na jedynie słuszny format następna edycja →
Linia 1: '''Fen''' (z [[język niemiecki\|niem.]] ''Föhn'') -– ciepły, suchy i porywisty [[wiatr]] opadający z wierzchołków [[pasmo górskie\|pasma górskiego]] ku [[dolina\|dolinom]]. Wiatry tego typu mogą spowodować znaczne podniesienie [[temperatura powietrza\|temperatury]] nawet o 20° w ciągu kilku [[minuta\|minut]], jak to się niekiedy zdarza w [[Stany Zjednoczone\|Stanach Zjednoczonych]]. Związane są z nim niezwykle czyste i przejrzyste powietrze i chmury o soczewkowatym kształcie. Nagłe porywy wiatrów fenowych przynoszą szkody w gospodarstwach ludzi, a także w [[leśnictwo\|leśnictwie]] (zobacz: [[wiatrołom\|wiatrołomy]]). Ponadto z wiatrami tego typu związana jest niekorzystna sytuacja [[biometeorologia\|biometeorologiczna]], w czasie ich wiania obserwuje się pogorszenie samopoczucia (także wzrost liczby [[samobójstwo\|samobójstw]]), lub też odwrotnie - wzrost podenerwowania i agresji.▼ ▲Wiatry tego typu mogą spowodować znaczne podniesienie [[temperatura powietrza\|temperatury]] nawet o 20° w ciągu kilku [[minuta\|minut]], jak to się niekiedy zdarza w [[Stany Zjednoczone\|Stanach Zjednoczonych]]. Związane są z nim niezwykle czyste i przejrzyste powietrze i chmury o soczewkowatym kształcie. Nagłe porywy wiatrów fenowych przynoszą szkody w gospodarstwach ludzi, a także w [[leśnictwo\|leśnictwie]] (zobacz: [[wiatrołom\|wiatrołomy]]). Ponadto z wiatrami tego typu związana jest niekorzystna sytuacja [[biometeorologia\|biometeorologiczna]], w czasie ich wiania obserwuje się pogorszenie samopoczucia (także wzrost liczby [[samobójstwo\|samobójstw]]), lub też odwrotnie -– wzrost podenerwowania i agresji. ==Mechanizm powstawania== [[Grafika:Fen_schemat.~~png~~svg\|right\|thumb\|300px\|Schemat powstawania fenu (wysokości oznaczone co 1000 m)]] Powstanie i cechy fizyczne wiatrów fenowych wynikają z różnic jakie występują w czasie ochładzania się i ocieplania powietrza wilgotnego i suchego (zobacz: [[adiabatyczny spadek temperatury]]). Warunkiem powstania tego wiatru jest różnica [[ciśnienie atmosferyczne\|ciśnienia atmosferycznego]] po obu stronach bariery górskiej. Różnica ta wymusza ruch powietrza. Powietrze napotykając [[góry]] unosi się, ochładzając się wilgotnoadiabatycznie, tj. ok. 0,6° na 100 m wysokości. W czasie unoszenia się powietrza następuje [[kondensacja]] [[para wodna\|pary wodnej]] -– tworzą się [[chmura\|chmury]] i [[deszcz\|deszcze]]. Suche już powietrze przekracza barierę szczytów górskich i opada po drugiej stronie ku dolinom. Opadając ogrzewa się, ale tym razem suchoadiabatycznie, tj. ok. 1° na 100 m. Stąd też wiatry fenowe są suche oraz znacznie cieplejsze niż powietrze na tej samej wysokości po przeciwnej stronie gór. Im wyższa jest bariera górska, tym ta różnica może być większa. Nazwy regionalne fenu: * ''[[wiatr halny]]'' -– [[Tatry]] * ''[[chinook]]'' -– [[Góry Skaliste]] * ''föhn'' -– [[Alpy]] * ''puelche'' -– [[Chile]] ([[Andy]]) * ''zonda'' -– [[Argentyna]] (Andy) * ''[[austrul]]'' -– [[Karpaty Rumuńskie]] ===Zabacz też:=== [[Wiatr katabatyczny]] [[Kategoria:wiatry]] [[ca:Efecte Föhn]]

Fen: Różnice pomiędzy wersjami